‘Cơ chế sandbox cho đô thị biển, đô thị sinh thái’ đưa Khánh Hòa đột phá

Phát triển cơ chế thử nghiệm

Từ góc độ quản lý nhà nước về xây dựng, bà Trần Thu Hằng – Vụ trưởng Vụ Quy hoạch - Kiến trúc, Bộ Xây dựng cho rằng, Khánh Hòa cần tiếp tục đẩy mạnh các nhóm giải pháp chiến lược, đặc biệt là nâng cao chất lượng công tác quy hoạch, điều chỉnh quy hoạch linh hoạt để phù hợp với tốc độ phát triển nhanh chóng của địa phương.

Song song với đó, địa phương cần đẩy nhanh tiến độ đầu tư hệ thống hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội theo hướng đồng bộ, hiện đại, bền vững, trong đó ưu tiên các công trình mang tính liên vùng, công trình động lực. Công tác quản lý xây dựng và phát triển đô thị cũng cần được tăng cường phân cấp, ủy quyền, đi đôi với việc nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ và hiện đại hóa công cụ quản lý.

Đáng chú ý, bà Hằng đề xuất Khánh Hòa phát triển cơ chế thử nghiệm (sandbox) cho các mô hình đô thị biển, đô thị sinh thái, đặc biệt tại các khu vực như Cam Lâm, Cam Ranh và Thuận Nam. Đây sẽ là cơ sở quan trọng để nhân rộng mô hình ra toàn vùng, tạo ra các không gian phát triển mới, năng động và sáng tạo.

Về phía Bộ Nội vụ, ông Nguyễn Hữu Thành, Phó Vụ trưởng Vụ Chính quyền địa phương đánh giá, Khánh Hòa có tiềm năng rất lớn để trở thành thành phố trực thuộc Trung ương với nền kinh tế mạnh, bộ máy chính quyền hiện đại, hiệu quả và xu hướng chuyển đổi số sâu rộng.

Theo ông Thành, tỉnh cần chuyển hóa quy hoạch truyền thống sang quy hoạch số, sử dụng bản đồ quy hoạch số hóa, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn (Big Data) để phân tích nhu cầu phát triển. Từ đó đưa ra các phương án quy hoạch thích ứng với biến đổi khí hậu và phát triển bền vững. Đồng thời, tỉnh cũng cần xây dựng cơ chế đặc thù thu hút nhân tài, chuyên gia trẻ và cán bộ kỹ thuật cao, nhất là trong các lĩnh vực công nghệ, quản trị công và quy hoạch đô thị thông minh.

Chủ động thể chế và tận dụng thời gian

Ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội cho rằng, Nghị quyết 198 của Quốc hội đã trao quyền tự chủ lớn cho chính quyền địa phương, đặc biệt trong các vấn đề liên quan đến giá đất, tiền thuê đất. Nếu Khánh Hòa chủ động vận dụng linh hoạt các quy định hiện hành, địa phương có thể tháo gỡ nhiều vướng mắc trong quá trình phát triển kinh tế tư nhân – động lực quan trọng của nền kinh tế.

Liên quan đến Nghị quyết 01 của tỉnh về tăng trưởng kinh tế hai con số trong giai đoạn 2025 – 2030, ông Hiếu lưu ý địa phương cần tiếp tục rà soát, thống kê các dự án chậm tiến độ hoặc vướng mắc do quy định pháp luật, từ đó có phân loại cụ thể: những nội dung thuộc thẩm quyền địa phương thì cần tự tháo gỡ ngay, còn những vấn đề vượt thẩm quyền thì mạnh dạn đề xuất lên Trung ương.

Vấn đề quy hoạch tiếp tục được ông Hiếu nhấn mạnh, trong đó yêu cầu tính linh hoạt và thực tiễn. Thời gian là cơ hội, nếu Khánh Hòa không hành động kịp thời, cơ hội phát triển sẽ trôi qua. Vì vậy, địa phương cần tăng tốc trong mọi khâu để tận dụng tối đa dư địa phát triển đang mở ra.

Dưới góc độ quản lý hành chính, PGS.TS. Nguyễn Tấn Vinh, Giám đốc Học viện Chính trị khu vực II, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh kiến nghị Trung ương cần phân quyền và trao cơ chế tự chủ mạnh mẽ hơn cho Khánh Hòa, tương xứng với vị thế của một đô thị loại đặc biệt. Trong đó, cần trao quyền quản lý về tài chính, đầu tư và nhân sự, đồng thời tăng tính chủ động trong hợp tác quốc tế, đặc biệt là phát triển kinh tế biển đảo.

PGS.TS. Nguyễn Chu Hồi – Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội Thủy sản Việt Nam, Đại biểu Quốc hội khóa XV cũng đồng tình với nhận định trên. Theo ông Hồi, việc sáp nhập Khánh Hòa và Ninh Thuận đã tạo ra một không gian phát triển mới, kết hợp hài hòa giữa tiềm năng ven biển, tài nguyên tự nhiên và vị trí địa - chính trị chiến lược.

Ông Hồi cho rằng Khánh Hòa cần sớm triển khai các nghiên cứu, khai thác tiềm năng đa dạng sinh học biển, đặc biệt tại khu vực đỉnh của tam giác san hô – một lợi thế rất đặc biệt của địa phương.

Ngoài ra, ông Hồi nhấn mạnh, Khánh Hòa hiện có vùng biển rộng lớn nhưng công tác bảo tồn và khai thác vẫn còn hạn chế. Trong bối cảnh hướng đến phát triển kinh tế xanh, kinh tế bền vững, tỉnh cần thay đổi tư duy trong việc tiếp cận tài nguyên biển – không chỉ bảo tồn để ngắm nhìn, mà còn khai thác hiệu quả, phục vụ cho tăng trưởng kinh tế.

Theo ông Trần Hòa Nam, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa, để hoàn thành mục tiêu trở thành thành phố trực thuộc Trung ương vào năm 2030, tỉnh sẽ khẩn trương tái khởi động việc xây dựng Đề án trong bối cảnh mới, xác định rõ lộ trình và nhiệm vụ cụ thể. Các tiêu chí sẽ được đánh giá toàn diện, tập trung thực hiện đúng trọng tâm, trọng điểm với những nội dung chưa đạt, đồng thời giữ vững và nâng cao các tiêu chí đã hoàn thành.

Cùng với đó, Khánh Hòa sẽ xây dựng đô thị văn minh, phát triển bền vững, hài hòa giữa con người – môi trường – kinh tế. Tỉnh định vị phát triển hệ thống đô thị hạt nhân kép với vai trò của Nha Trang và khu vực lân cận là đô thị hạt nhân trung tâm; Phan Rang là hạt nhân phía Nam; Cam Ranh là đô thị du lịch – logistics; Cam Lâm là đô thị sân bay sinh thái đẳng cấp quốc tế; Vạn Ninh là đô thị du lịch biển cao cấp; Ninh Hòa – Cà Ná là đô thị công nghiệp; Diên Khánh là đô thị sinh thái, mang bản sắc văn hóa truyền thống.

Trên cơ sở đó, tỉnh sẽ thúc đẩy công nghiệp phát triển mạnh về cả quy mô lẫn chiều sâu, tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Ngành dịch vụ và du lịch sẽ chuyển dịch theo hướng đa dạng, chất lượng cao, tích hợp công nghệ, đổi mới sáng tạo, phấn đấu tăng trưởng du lịch đạt 15% mỗi năm. Kinh tế tư nhân tiếp tục được xác định là lực lượng tiên phong trong phát triển khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.