Bộ Tài chính "tuýt còi" công ty chứng khoán MB và VNDirect huy động vốn biến tướng

Thời gian vừa qua, dư luận phản ánh tình trạng các công ty chứng khoán huy động vốn, vi phạm nghiêm trọng các quy định của nhà nước, dưới các hình thức hợp tác đầu tư, tiết kiệm tiền gửi. Bộ Tài chính đã yêu cầu Công ty chứng khoán MB dừng dịch vụ hợp tác kinh doanh, đầu tư mới và Công ty chứng khoán VNDirect phải giải trình.

Trong văn bản thông tin cuối ngày 4/5, Bộ Tài chính cho biết đối với vấn đề huy động vốn nay, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã có văn bản yêu cầu Công ty chứng khoán MB (MBS), Công ty chứng khoán VNDirect (VND) báo cáo, giải trình về nội dung phản ánh của báo chí về tình trạng trên. Đồng thời Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã có văn bản yêu cầu Công ty chứng khoán MB dừng thực hiện dịch vụ. Với Công ty chứng khoán VNDirect, Bộ Tài chính (Ủy ban Chứng khoán Nhà nước) sẽ có xử lý tương tự sau khi nhận được ý kiến giải trình và tổ chức kiểm tra hoạt động.

Theo ghi nhận tại MBS, công ty này đang huy động vốn của các nhà đầu tư thông qua dịch vụ được gọi là "hợp tác kinh doanh". Dịch vụ hợp tác kinh doanh này được giới thiệu là dịch vụ thông qua việc khách hàng góp vốn để MBS trực tiếp đầu tư chứng khoán. Thu nhập mà khách hàng được hưởng xác định bằng lợi suất tính trên số vốn góp và thời hạn góp vốn tương ứng của khách hàng. Dịch vụ này có tên gọi “Hợp tác kinh doanh chứng khoán" với lãi suất kỳ hạn 30 ngày là 4,6%/năm; kỳ hạn 3 tháng là 5,3%, 6 tháng là 6,2%/năm và cao nhất 12 tháng lên 7,3%/năm.

Còn tại VNDirect, công ty này thiết kế sản phẩm DMoney để huy động vốn từ các nhà đầu tư. Kỳ hạn cũng khá đa dạng. Trong đó, lãi suất thấp nhất là tại kỳ hạn 1 tuần với 3,1%/năm, lãi suất cao nhất tại kỳ hạn 360 ngày với 6,5%/năm.

Chỉ cần mở tài khoản giao dịch chứng khoán của VnDirect hay MBS thì dịch vụ đã được tích hợp sẵn trong phần mềm giao dịch online, bên cạnh các dịch vụ khác như cho vay ký quỹ (margin), ứng trước tiền bán chứng khoán và nhiều dịch vụ khác, trong khi đó nhà đầu tư không cần phải làm thủ tục gì thêm.

Theo một tính toán, dịch vụ cho vay margin của 2 công ty lãi suất đang dao động từ 9,5% - 12,5%/năm tùy cổ phiếu và thời gian vay, số tiền vay. Nếu công ty chứng khoán vay từ nhà đầu tư số tiền kỳ hạn 3 tháng có lãi suất là 5,5%/năm và chuyển sang cho vay margin với lãi suất bình quân khoảng 10%/năm thì biên lợi nhuận đạt được 4,4%/năm, cao hơn rất nhiều biên lợi nhuận mà các ngân hàng hiện nay đang có được trong nghiệp vụ cơ bản này. Trên thực tế, hầu hết nhà đầu tư chứng khoán chỉ vay margin có thời hạn ngắn từ 15 ngày - 30 ngày và hiếm khi nhà đầu tư nào để quá 3 tháng. Chưa kể số vốn trên còn được công ty chứng khoán quay vòng nhanh hơn và số lợi nhuận thu được từ đó cũng sẽ nhiều hơn.

Theo quy định Luật Các tổ chức tín dụng hiện hành, chỉ các ngân hàng mới được phép thực hiện việc huy động vốn ngắn hạn từ cá nhân. Quỹ tín dụng nhân dân cũng bị hạn chế, chỉ được phép nhận tiền gửi của thành viên hoặc từ các đối tượng theo quy định của Ngân hàng Nhà nước. Đồng thời Luật Luật Chứng khoán 2019 cũng quy định rõ các CTCK chỉ được phép thực hiện 4 dịch vụ gồm môi giới CK, tự doanh CK, bảo lãnh phát hành CK và tư vấn đầu tư CK. Đồng thời, CTCK phải quản lý tách bạch tiền gửi giao dịch của từng khách hàng, tách bạch tiền của khách hàng với tiền của mình, không được trực tiếp nhận và chi trả tiền mặt để giao dịch CK của khách hàng mà phải thực hiện qua ngân hàng thương mại hay các giao dịch liên quan đến tiền của khách hàng chỉ được phép thực hiện theo quy định của pháp luật.

Thông tư 121 của Bộ Tài chính quy định về hoạt động của công ty chứng khoán nêu rõ, trừ trường hợp quy định hoạt động cho vay margin, công ty chứng khoán không được cho vay tiền, chứng khoán dưới mọi hình thức. Việc công ty chứng khoán tự huy động tiền gửi của cá nhân ẩn chứa nhiều rủi ro cho cả nhà đầu tư và an toàn của hệ thống tài chính.