Tình trạng “bỏ cọc” sau khi trúng đấu giá đất tác động tiêu cực tới giá bất động sản

Báo cáo Thẩm tra đánh giá kết quả thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2024 tại Phiên khai mạc kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa 15, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, bên cạnh những kết quả đạt được, tình hình kinh tế - xã hội nước ta năm 2024 còn đối diện với một số khó khăn, thách thức.

Ủy ban Kinh tế đề nghị quan tâm, đánh giá kỹ hơn một số vấn đề. Cụ thể, theo Ủy ban Kinh tế, vấn đề ổn định kinh tế vĩ mô còn tiềm ẩn rủi ro, việc đạt được mức tăng trưởng cao hơn kỳ vọng chưa phản ánh hết khó khăn tiềm ẩn trong nền kinh tế như sự phụ thuộc vào xuất khẩu và đầu tư công. Các ngành, lĩnh vực mới nổi như kinh tế số, kinh tế xanh, trí tuệ nhân tạo, chip bán dẫn… chưa chuyển biến rõ nét. Sức mua trong nước có dấu hiệu tăng chậm lại; lạm phát chịu áp lực lớn hơn trong những tháng cuối năm. Xuất khẩu gặp một số khó khăn, rào cản kỹ thuật, điều tra chống bán phá giá và vẫn phụ thuộc phần lớn vào các sản phẩm gia công trong khi các ngành công nghiệp công nghệ cao và dịch vụ chất lượng cao chưa phát triển mạnh mẽ; xuất siêu còn phụ thuộc nhiều vào khu vực FDI; tình trạng nhập siêu dịch vụ chưa được cải thiện.

Giải ngân vốn đầu tư công tăng chậm, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công 9 tháng đầu năm 2024 của cả nước ước đạt 47,29% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, thấp hơn cùng kỳ năm 2023 (51,38%); vẫn còn 31 bộ, cơ quan trung ương và 23 địa phương có tỷ lệ giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công dưới mức trung bình chung của cả nước. Có ý kiến cho rằng, với cùng một hệ thống pháp luật, thực tế kết quả triển khai ở các cơ quan, đơn vị, địa phương là khác nhau, vì vậy, đề nghị Chính phủ làm rõ nguyên nhân, nhất là nguyên nhân chủ quan để có giải pháp hiệu quả khắc phục tình trạng này.

Theo Ủy ban Kinh tế, hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp còn nhiều khó khăn. Tính chung 9 tháng đầu năm 2024, bình quân 01 tháng có 18,2 nghìn doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường; tỷ lệ số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường trên số doanh nghiệp gia nhập và tái gia nhập thị trường 9 tháng đầu năm 2024 là 89,7%, cao hơn mức 79,3% của năm 2023.

Bên cạnh đó, cơn bão số 3 Yagi đã có những ảnh hưởng nặng nề đến hoạt động sản xuất của Việt Nam trong tháng 9 với mưa lớn và lũ lụt, dẫn đến sự chậm trễ ở các dây chuyền sản xuất, chuỗi cung ứng và đóng cửa hoạt động kinh doanh tạm thời; dự báo có thể làm tốc độ tăng trưởng GDP cả năm giảm khoảng 0,15%.

Thị trường tài chính, tiền tệ còn tiềm ẩn thách thức, nợ xấu ở mức cao, việc xử lý các ngân hàng yếu kém còn chậm, tăng trưởng tín dụng những tháng đầu năm còn thấp, khả năng hấp thụ vốn và tiếp cận vốn tín dụng của doanh nghiệp còn hạn chế, áp lực trả nợ trái phiếu doanh nghiệp đến hạn lớn. Tỷ giá có giai đoạn biến động bất thường ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp; quản lý thị trường vàng còn nhiều bất cập, gây áp lực lên thị trường ngoại tệ và tỷ giá. Rủi ro an ninh mạng đối với hệ thống tài chính Việt Nam trở nên thường trực và hiện hữu với hậu quả khó lường. Thanh khoản thị trường trái phiếu doanh nghiệp đã cải thiện đáng kể song vẫn đối mặt với nhiều thách thức.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh nhấn mạnh, thị trường bất động sản có tín hiệu phục hồi nhưng còn khó khăn. Cơ cấu sản phẩm trên thị trường thiếu cân đối khiến giá nhà chung cư ở phân khúc sơ cấp và thứ cấp bị đẩy lên cao, dẫn đến người có nhu cầu thực về nhà ở khó có khả năng tiếp cận. Tình trạng “bỏ cọc” sau khi trúng đấu giá quyền sử dụng đất tái diễn, tác động tiêu cực đến mặt bằng giá và thị trường nhà ở. Tình trạng lũng đoạn, thổi giá, tạo sóng, đầu cơ đất đai, đẩy giá đất lên cao khiến cho việc mua bán hầu như chỉ diễn ra trong giới đầu cơ trong khi người dân, doanh nghiệp khó tiếp cận vì giá đất cao, vượt quá khả năng chi trả. Bên cạnh đó, việc ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành Luật Đất đai, Luật Kinh doanh bất động sản và Luật Nhà ở dù có nhiều nỗ lực, cố gắng song kết quả chưa như kỳ vọng.

Một số điểm nghẽn chưa được tháo gỡ hiệu quả như chậm triển khai Quy hoạch điện lực quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, Quy hoạch tổng thể về năng lượng quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Việc chậm trễ này có thể gây ra những hệ lụy cho sản xuất than, an ninh cung cấp năng lượng, an ninh cung cấp điện của nước ta trong thời gian sắp tới. Tình trạng ô nhiễm tại các khu công nghiệp, ngập úng tại các đô thị lớn ngày càng nghiêm trọng.

Cải cách thủ tục hành chính, công tác xây dựng pháp luật vẫn còn một số hạn chế, bất cập; lãng phí còn diễn ra khá phổ biến, dưới nhiều dạng thức khác nhau, đã và đang gây ra nhiều hệ lụy cho phát triển. Hồ sơ đề nghị xây dựng một số luật chưa bảo đảm chất lượng, yêu cầu, chưa đầy đủ theo đúng quy định; việc gửi hồ sơ dự án, dự thảo đến UBTVQH, Quốc hội nhiều trường hợp chưa bảo đảm thời gian theo quy định; gây không ít khó khăn, bị động cho công tác nghiên cứu, thẩm tra, cho ý kiến của các cơ quan của Quốc hội, Đại biểu Quốc hội.

Một số quy định, thủ tục hành chính ở một số cơ quan, đơn vị, địa phương, điều kiện kinh doanh còn rườm rà, chưa được cắt giảm triệt để, gây khó khăn cho doanh nghiệp, người dân. Việc giải quyết hồ sơ hoàn thuế giá trị gia tăng cho doanh nghiệp, hoàn thuế thu nhập cá nhân cho người dân còn chậm.

Cùng với đó, khoa học và công nghệ vẫn gặp nhiều thách thức về nguồn lực tài chính và cơ sở hạ tầng; hoạt động đổi mới sáng tạo, trí tuệ nhân tạo (AI) và sản xuất chíp phát triển còn chậm, chưa tạo động lực thúc đẩy nền kinh tế vươn lên nấc thang giá trị gia tăng cao trong chuỗi giá trị toàn cầu. Chính phủ số và kinh tế số chưa phát huy hết tiềm năng. Kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn chưa thực sự hấp dẫn, làm giảm động lực chuyển đổi sang mô hình sản xuất và tiêu dùng bền vững. Nhiều doanh nghiệp khó khăn trong việc tiếp cận các nguồn vốn và công nghệ mới để triển khai các giải pháp kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn như tái chế, sử dụng năng lượng hiệu quả, giảm phát thải các-bon.

Ngoài ra, nạn hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ tiếp tục là một trong những vấn đề nhức nhối của xã hội, để lại hệ lụy tiêu cực, ảnh hưởng đến sức khỏe, tài chính, làm suy giảm niềm tin của người tiêu dùng đến tính minh bạch của thị trường hàng hóa, làm giảm uy tín của các nhà sản xuất, kinh doanh chân chính.