Tòa án Mỹ bác bỏ thuế đối ứng của TT Trump, tuyên bố 'bất hợp pháp'

Phán quyết được đưa ra bởi một hội đồng thẩm phán tại Tòa án Thương mại Quốc tế Mỹ đã chấm dứt mức thuế 10% mà Tổng thống Trump áp dụng đối với hầu hết các đối tác thương mại của Mỹ vào "Ngày Giải phóng" vào tháng trước, cùng với lời đe dọa tăng thuế đối với hàng chục quốc gia khác.

Ngoài ra, tòa án cũng chặn một loạt thuế quan riêng biệt mà chính quyền ông Trump áp đặt lên Trung Quốc, Mexico và Canada với lý do buôn bán ma túy và nhập cư bất hợp pháp.

Chính quyền Tổng thống Trump trước đó đã viện dẫn Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế năm 1977 (IEEPA) để biện minh cho các mức thuế, cho rằng đạo luật này trao cho tổng thống quyền điều chỉnh hoạt động nhập khẩu trong một số tình huống khẩn cấp.

Tuy nhiên, trong phán quyết ngày 29/5, tòa án đã bác bỏ cách hiểu này, đồng thời tuyên bố rằng sẽ là vi hiến nếu bất kỳ đạo luật nào do Quốc hội ban hành lại trao cho tổng thống thẩm quyền không giới hạn trong việc thiết lập thuế quan.

“Không thể diễn giải IEEPA theo cách cho phép quyền lực không giới hạn như vậy. Do đó, tòa án quyết định hủy bỏ các mức thuế đang bị khiếu kiện được áp dụng theo đạo luật này”, các thẩm phán nhấn mạnh trong văn bản phán quyết.

Theo hội đồng thẩm phán, mức thuế 10% mang tính toàn cầu mà ông Trump áp đặt không được IEEPA cho phép, vì mục tiêu của chúng là giải quyết tình trạng mất cân bằng thương mại giữa Mỹ và phần còn lại của thế giới, vấn đề vốn nên được xử lý bằng các đạo luật không mang tính khẩn cấp.

Đối với các mức thuế áp lên Trung Quốc, Canada và Mexico, tòa án cho rằng chúng cũng không hợp pháp vì “không giải quyết được các mối đe dọa cụ thể được nêu trong các lệnh hành pháp liên quan”.

Đáng chú ý, ba vị thẩm phán ra phán quyết lần này đến từ ba đời tổng thống khác nhau: Ronald Reagan, Barack Obama và chính Donald Trump trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông.

Chính quyền ông Trump đã ám chỉ trong các tài liệu gửi tòa rằng họ sẽ kháng cáo phán quyết lên Tòa Phúc thẩm Liên bang.

Phản hồi về phán quyết, người phát ngôn Nhà Trắng Kush Desai bảo vệ lý do áp thuế, cho rằng thâm hụt thương mại của Mỹ với các quốc gia khác đã “tạo nên một tình trạng khẩn cấp quốc gia, tàn phá các cộng đồng người Mỹ”.

“Các thẩm phán không được bầu không có thẩm quyền quyết định cách ứng phó phù hợp với tình trạng khẩn cấp quốc gia. Tổng thống Trump đã cam kết đặt nước Mỹ lên hàng đầu, và Chính quyền quyết tâm sử dụng mọi công cụ của quyền hành pháp để giải quyết cuộc khủng hoảng này, nhằm khôi phục sự vĩ đại của nước Mỹ”, ông Desai khẳng định trong một tuyên bố.

Thuế quan là một trụ cột trong chương trình nghị sự nhiệm kỳ hai của ông Trump. Ông lập luận rằng các mức thuế là cần thiết để thúc đẩy sản xuất trong nước và chấm dứt những hành vi thương mại mà ông cho là không công bằng. Tuy nhiên, các biện pháp này đã làm rung chuyển thị trường tài chính và vấp phải sự chỉ trích từ cả phía đảng Dân chủ lẫn một số thành viên đảng Cộng hòa.

Dù kiên định với chiến lược thuế quan của mình, ông Trump đã tạm ngừng nhiều mức thuế và tuyên bố sẽ đàm phán với các đối tác thương mại. Một loạt mức thuế được gọi là “có đi có lại” đối với hàng chục quốc gia đã bị đình chỉ từ tháng 4, với thời hạn ít nhất 3 tháng.

Các mặt hàng thuộc Hiệp định Mỹ - Mexico - Canada (USMCA) được miễn thuế 25%. Các mức thuế cao đối với hàng hóa Trung Quốc cũng đã được cắt giảm trong bối cảnh đàm phán đang diễn ra.

Trong khi đó, các mức thuế của ông Trump đã kéo theo hàng loạt vụ kiện từ các doanh nghiệp, chính quyền các bang do đảng Dân chủ lãnh đạo và nhiều bên khác. Phán quyết ngày 28/5 xuất phát từ hai vụ kiện: một vụ do nhóm các doanh nghiệp cho rằng họ bị thiệt hại bởi các mức thuế, và vụ còn lại từ một số tiểu bang.

Một số vụ kiện đã viện dẫn các học thuyết pháp lý lâu nay được các luật sư và thẩm phán bảo thủ ủng hộ, với mục tiêu hạn chế thẩm quyền của các cơ quan hành pháp.