Bỏ độc quyền: Những ngân hàng sẵn sàng nhập khẩu, dập vàng miếng bán trực tiếp cho dân
Việc bỏ độc quyền sản xuất vàng miếng mở ra cơ hội lớn cho các ngân hàng tham gia thị trường vàng nhưng cũng đặt ra không ít thách thức.
Ngân hàng rục rịch nhập cuộc
Nghị định 232/2025/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung Nghị định 24/2012/NĐ-CP) chính thức có hiệu lực từ ngày 10/10 tới đây, hướng tới một thị trường minh bạch, dồi dào nguồn cung và thu hẹp chênh lệch giá với thế giới.
Ngay sau khi Nghị định 232 được ban hành, nhiều doanh nghiệp và ngân hàng đã bày tỏ sự sẵn sàng tham gia vào thị trường vàng miếng.
Tại cuộc họp của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) với các ngân hàng thương mại và doanh nghiệp đầu ngành mới đây, ông Phạm Quang Thắng, Phó Tổng giám đốc Ngân hàng TMCP Kỹ thương Việt Nam (Techcombank) cho biết ngân hàng này đã có sự chuẩn bị từ rất sớm để sẵn sàng tham gia lĩnh vực vàng miếng.
Trước đây, Techcombank từng tham gia lĩnh vực vàng nhưng đã tạm dừng trong những năm gần đây. Nhưng với sự mở cửa của Nghị định 232, ngân hàng này đã chuẩn bị sẵn sàng để trở lại.
Ông Thắng tiết lộ Techcombank đã có các bước chuẩn bị trên nhiều phương diện như tìm kiếm đối tác quốc tế để nhập khẩu vàng nguyên liệu, đồng thời có thể chế tác vàng miếng mang thương hiệu Techcombank.
Bên cạnh đó, ngân hàng này cũng chuẩn bị cơ sở vật chất, điều kiện về mặt con người, trang thiết bị, kho bãi, kênh phân phối, các điểm phân phối trong hệ thống Techcombank để có thể cung ứng vàng cho người dân
Đặc biệt, Techcombank còn chuẩn bị hệ thống phần mềm để người dân có thể mua vàng miếng trên nền tảng số, bên cạnh hình thức mua trực tiếp tại các điểm phân phối. Điều này cho thấy tầm nhìn chiến lược trong việc đa dạng hóa kênh phân phối, mang đến sự tiện lợi tối đa cho khách hàng.
Với hoạt động sản xuất, ông Thắng cho biết, việc xây dựng cơ sở chế tác vàng miếng cần thời gian và phụ thuộc vào nhu cầu. Nhưng Techcombank sẵn sàng triển khai khi thị trường đủ lớn, "chủ động sản xuất giúp giảm chi phí, góp phần thu hẹp khoảng cách giữa giá vàng thế giới và giá vàng trong nước".
Theo quy định của Nghị định 232, các doanh nghiệp muốn được cấp phép sản xuất vàng miếng phải có vốn điều lệ tối thiểu 1.000 tỷ đồng, trong khi ngân hàng là 50.000 tỷ đồng. Hiện nay, chỉ một số doanh nghiệp lớn như PNJ, DOJI, SJC và 7 ngân hàng có vốn điều lệ từ 50.000 tỷ đồng trở lên (Vietcombank, VPBank, Techcombank, BIDV, MB, VietinBank và Agribank) đáp ứng được các điều kiện khắt khe này.
Như vậy, có khả năng trong thời gian tới, những ngân hàng và doanh nghiệp đáp ứng đủ điều kiện về vốn điều lệ sẽ nhập cuộc sản xuất vàng miếng.
Cơ hội và thách thức với các ngân hàng
Việc xóa bỏ độc quyền sản xuất vàng miếng mở ra cơ hội lớn cho các ngân hàng tham gia sản xuất vàng miếng, xuất khẩu và nhập khẩu vàng nguyên liệu, giúp đa dạng hóa nguồn thu và tận dụng lợi thế từ giá vàng tăng cao.
Với biên lợi nhuận hấp dẫn từ kinh doanh vàng, các ngân hàng có thể tăng doanh thu từ phí giao dịch, sản xuất và xuất nhập khẩu, đồng thời giảm rủi ro biến động giá bằng cách kiểm soát chuỗi cung ứng. Trong bối cảnh kinh tế bất ổn, vàng còn giúp ngân hàng củng cố vị thế như một kênh đầu tư an toàn cho khách hàng.
Thực tế, hệ sinh thái của một số ngân hàng hiện có công ty thành viên hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh vàng, bạc, đá quý.
Điển hình, VietinBank sở hữu 100% vốn Công ty TNHH MTV Vàng bạc đá quý - Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam (VietinBank Gold), được cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh từ tháng 11/2010 và hạch toán như công ty con.
Sacombank cũng có công ty con hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh vàng, bạc, đá quý là Công ty TNHH MTV Vàng bạc đá quý Ngân hàng Sài Gòn Thương Tín (Sacombank-SBJ).
Dù không trực tiếp ghi nhận trên báo cáo tài chính nhưng một số ngân hàng lại có mối quan hệ mật thiết với các công ty kinh doanh vàng, bạc, đá quý.
Đơn cử, TPBank liên kết chặt chẽ với CTCP Tập đoàn Vàng bạc đá quý Doji - cổ đông lớn nắm hơn 5,9% cổ phần TPBank. Ông Đỗ Minh Phú, Chủ tịch HĐQT TPBank, đồng thời là Chủ tịch Hội đồng sáng lập Doji, tạo lợi thế hợp tác.
Có thể thấy, việc tham gia sản xuất vàng không chỉ mang lại lợi nhuận trực tiếp mà còn củng cố vị thế của các ngân hàng trong hệ sinh thái tài chính.
Trước câu hỏi liệu ngân hàng thương mại đã sẵn sàng bước vào lĩnh vực sản xuất vàng miếng, TS. Nguyễn Trí Hiếu, Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển Thị trường Tài chính và Bất động sản Toàn cầu, bày tỏ sự thận trọng. Ông cho rằng sản xuất và kinh doanh vàng không phải là nghiệp vụ truyền thống của ngân hàng thương mại - vốn chỉ gắn với tiền tệ.
Tuy nhiên, trong bối cảnh đặc thù của Việt Nam, việc NHNN cho phép một số ngân hàng tham gia thị trường vàng vẫn được coi là cần thiết. Theo ông Hiếu, chỉ những ngân hàng quy mô lớn, có vốn mạnh và đủ năng lực chuyên môn mới có thể tham gia.
Còn luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI, Trọng tài viên VIAC, cho rằng, trên thực tế, không phải ngân hàng nào cũng muốn sản xuất - xuất nhập khẩu vàng miếng, nhập khẩu vàng nguyên liệu, vì nhiều lý do như: quy mô không lớn nên lời lãi không nhiều, tốn kém nguồn lực và quan trọng nhất là không hỗ trợ cho hoạt động cốt lõi của ngân hàng.
Trong góp ý về dự thảo sửa đổi Nghị định 24 về hoạt động kinh doanh vàng, Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam kiến nghị không nên để các ngân hàng thương mại tham gia sản xuất, kinh doanh vàng miếng.
Hiệp hội này cho rằng, nếu để các ngân hàng thương mại tham gia sản xuất, kinh doanh vàng miếng, họ sẽ buộc phải sử dụng nguồn vốn khá lớn đầu tư vào lĩnh vực không thuộc chức năng, nhiệm vụ chính.
Các ngân hàng thương mại không phải là tổ chức chuyên sâu về sản xuất, kinh doanh vàng và lịch sử đã chứng minh các ngân hàng thương mại sản xuất và kinh doanh vàng miếng không hiệu quả như Agribank, Sacombank, ACB giai đoạn trước 2012.
Để hạn chế rủi ro, giới chuyên gia cho rằng các ngân hàng cần xây dựng quy chế quản trị riêng cho hoạt động vàng. Đây là lĩnh vực không nằm trong khung quản trị rủi ro Basel quốc tế, do vậy NHNN cần ban hành một bộ khung pháp lý làm nền tảng.
Cùng với đó, mỗi ngân hàng phải thành lập bộ phận chuyên môn về vàng, theo dõi sát diễn biến thị trường trong và ngoài nước để quản trị hiệu quả.
Bên cạnh đó, Chính phủ xem xét thành lập một sàn giao dịch vàng quốc gia. Việc tập trung toàn bộ giao dịch vàng trong nước trên một sàn giao dịch sẽ giúp thị trường minh bạch hơn, tạo cơ sở tham chiếu cho các ngân hàng trong việc ra quyết định, góp phần kiểm soát rủi ro hệ thống.
