Bỏ độc quyền sản xuất vàng miếng: Ai sẽ tiên phong vào cuộc chơi?

Nghị định số 232/2025/NĐ-CP ra đời, chính thức xóa bỏ cơ chế Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng, xuất khẩu vàng nguyên liệu và nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng. Điều này cũng đồng nghĩa với nhiều doanh nghiệp đang đứng trước cơ hội để gia nhập thị trường này.

Theo Nghị định, doanh nghiệp muốn được cấp phép sản xuất vàng miếng phải có vốn điều lệ tối thiểu 1.000 tỷ đồng trong khi ngân hàng là 50.000 tỷ đồng. Bên cạnh đó, doanh nghiệp và ngân hàng không bị xử phạt vi phạm hành chính về hoạt động kinh doanh vàng hoặc bị xử phạt vi phạm hành chính về hoạt động kinh doanh vàng nhưng đã thực hiện xong các biện pháp khắc phục hậu quả theo Quyết định xử phạt vi phạm hành chính, các kiến nghị có thời hạn thực hiện tại Kết luận thanh tra, kiểm tra của cơ quan nhà nước có thẩm quyền (nếu có).

Xét trên thị trường hiện nay, có 38 doanh nghiệp, ngân hàng được cấp phép kinh doanh mua, bán vàng miếng. Song, chỉ một số doanh nghiệp đầu ngành như PNJ, DOJI, SJC mới đáp ứng được yêu cầu về vốn điều lệ.

Ở phía các ngân hàng, tính đến 30/6/2025, chỉ có 7 ngân hàng đáp ứng đủ điều kiện về vốn điều lệ, bao gồm Vietcombank (83.557 tỷ đồng), VPBank (79.339 tỷ đồng), Techcombank (70.649 tỷ đồng), BIDV (70.214 tỷ đồng), MB (61.023 tỷ đồng), VietinBank (53.700 tỷ đồng) và ACB (51.367 tỷ đồng).

Hiện tại, chưa có đơn vị nào lên tiếng về việc sẽ tham gia sản xuất, kinh doanh vàng miếng hay không. Tuy nhiên, trên thực tế, trong hệ sinh thái của một số ngân hàng hiện đã có công ty thành viên hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh vàng, bạc, đá quý. Đơn cử như VietinBank hiện đang nắm 100% vốn của Công ty TNHH MTV Vàng bạc đá quý – Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam (VietinBank Gold). Công ty này được cấp Giấy chứng nhận đăng kí kinh doanh từ tháng 11/2010.

Hay như ACB, dù không có công ty thành viên hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh vàng, bạc, đá quý song ngân hàng này lại có kinh nghiệm vận hành sàn giao dịch và kinh doanh vàng trong quá khứ. Đây đều là những cái tên “sáng giá” cho việc tham gia sản xuất vàng miếng thời gian tới.

Song, trong góp ý về dự thảo sửa đổi Nghị định 24 về hoạt động kinh doanh vàng trước đó, Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam lại cho rằng không nên để các ngân hàng thương mại tham gia sản xuất, kinh doanh vàng miếng.

Cụ thể, Hiệp hội dẫn chứng, theo Luật Các tổ chức tín dụng ngày 18/1/2024, ngân hàng thương mại không có chức năng nhiệm vụ sản xuất vàng; nhiệm vụ chính của các ngân hàng thương mại là kinh doanh tiền tệ (đặc biệt là hoạt động tín dụng) và cung ứng dịch vụ thanh toán.

Do vậy, phía Hiệp hội cho rằng, nếu để các ngân hàng thương mại tham gia sản xuất, kinh doanh vàng miếng, họ sẽ buộc phải sử sụng nguồn vốn khá lớn đầu tư vào lĩnh vực không thuộc chức năng, nhiệm vụ chính.

“Điều này ảnh hưởng đến nhiệm vụ trọng tâm của các tổ chức tín dụng giai đoạn 2025 - 2030 là cấp tín dụng, hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh để đạt mục tiêu tăng trưởng kinh tế", hiệp hội nêu rõ.

Theo hiệp hội này, các ngân hàng thương mại không phải là tổ chức chuyên sâu về sản xuất, kinh doanh vàng và lịch sử đã chứng minh các ngân hàng thương mại sản xuất và kinh doanh vàng miếng không hiệu quả như Agribank, Sacombank, ACB giai đoạn trước 2012.