Đề án Nâng hạng TTCK Việt Nam: Mở cửa room ngoại, thí điểm bán khống

Ngày 14/9/2025, Chính phủ đã công bố toàn văn Quyết định số 2014/QĐ-TTg, phê duyệt Đề án Nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam. Văn kiện do Thủ tướng Chính phủ ký ban hành ngày 12/9/2025, được đánh giá là bước đi quan trọng, thể hiện quyết tâm chính trị và cam kết cải cách đưa thị trường chứng khoán phát triển bền vững, tiến gần hơn đến các chuẩn mực quốc tế.

Quan điểm chỉ đạo xuyên suốt đối với Đề án là nâng hạng thị trường chứng khoán phải gắn với chiến lược phát triển thị trường vốn nói chung, bảo đảm an toàn hệ thống tài chính quốc gia, đồng thời góp phần hiện thực hóa chủ trương hội nhập kinh tế quốc tế và mục tiêu cơ cấu lại nền kinh tế và thị trường tài chính.

Theo đó, mục tiêu tổng quát của Đề án Nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam là góp phần thực hiện chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước về phát triển thị trường chứng khoán thành kênh huy động vốn trung và dài hạn quan trọng cho sự phát triển kinh tế, hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường có sự quản lý của Nhà nước, tăng cường hội nhập kinh tế khu vực và quốc tế.

Đề án nêu rõ, mục tiêu ngắn hạn là đáp ứng đầy đủ tiêu chí nâng hạng từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi thứ cấp của FTSE Russell trong năm 2025 và duy trì vị thế này trong những năm tiếp theo. Về dài hạn, từ nay đến năm 2030, thị trường chứng khoán Việt Nam quyết tâm thoả mãn các tiêu chí nâng hạng lên thị trường mới nổi của MSCI và thị trường mới nổi bậc cao của FTSE Russell.

Để hiện thực hóa các mục tiêu nói trên, Đề án đề ra một loạt nhóm giải pháp trọng tâm.

Trong ngắn hạn, trọng điểm là tháo gỡ rào cản “yêu cầu ứng trước tiền mua chứng khoán” đối với nhà đầu tư nước ngoài trong giai đoạn chưa triển khai cơ chế Đối tác bù trừ trung tâm (CCP) và minh bạch thông tin về tỷ lệ sở hữu nước ngoài tối đa trong các lĩnh vực, tạo điều kiện tiếp cận thông tin bình đẳng cho các nhà đầu tư nước ngoài. Đây vốn là hai nút thắt lớn nhất khiến thị trường chứng khoán Việt Nam nhiều lần dừng lại ở nhóm cận biên trong các kỳ đánh giá của FTSE Russell.

Cùng với đó, Đề án cũng đưa ra hàng loạt giải pháp “trụ hạng” như đơn giản hóa thủ tục đăng ký, mở tài khoản cho nhà đầu tư nước ngoài, triển khai tài khoản giao dịch tổng (OTA) và củng cố năng lực hệ thống giao dịch – thanh toán. Song song, Việt Nam cũng chuẩn bị cơ chế phối hợp liên ngành để bảo đảm ổn định ngoại hối và giám sát dòng vốn quốc tế.

Về dài hạn, định hướng chính là xử lý các rào cản mang tính cấu trúc, nâng dần thị trường lên các chuẩn mực cao hơn. Bắt đầu từ năm 2026, Bộ Tài chính cùng các bộ, ngành liên quan sẽ rà soát, sửa đổi quy định về tỷ lệ sở hữu nước ngoài, loại bỏ những ngành nghề không còn cần thiết hạn chế, mở rộng dư địa cho vốn ngoại. Một trọng tâm khác là phát triển hạ tầng thanh toán và bù trừ tiên tiến, để đến năm 2027 có thể triển khai cơ chế thanh toán không yêu cầu ký quỹ 100% và chính thức vận hành CCP. Tiếp đó, từ 2026 – 2028, thị trường sẽ có lộ trình thí điểm cơ chế vay – cho vay chứng khoán, bán khống có kiểm soát và giao dịch trong ngày.

Để củng cố chiều sâu, giai đoạn 2026 – 2030, Việt Nam sẽ phát triển thị trường ngoại hối, cho phép triển khai các công cụ phòng ngừa rủi ro cho nhà đầu tư gián tiếp, đồng thời duy trì ổn định vĩ mô thông qua sự phối hợp chặt chẽ giữa chính sách tài khóa, tiền tệ và các công cụ điều tiết khác. Hệ thống giao dịch và thanh toán chứng khoán sẽ tiếp tục được hiện đại hóa, ứng dụng công nghệ mới để đáp ứng khối lượng giao dịch lớn, trong khi khuôn khổ pháp lý cũng sẽ được hoàn thiện nhằm tăng cường quản lý, giám sát và đảm bảo an toàn cho toàn bộ hệ thống tài chính.

Ngoài ra, Đề án cũng đề ra nhóm giải pháp hỗ trợ dài hạn tập trung vào bốn hướng. Thứ nhất, nâng cao tính thanh khoản bằng cách bổ sung các loại lệnh, cơ chế giao dịch mới và phát triển hệ thống nhà tạo lập thị trường theo thông lệ quốc tế. Thứ hai, tăng cường tính minh bạch, trong đó có việc kiểm soát chặt chẽ chất lượng kiểm toán, áp dụng chuẩn mực kế toán quốc tế (IFRS) và thúc đẩy quản trị công ty theo chuẩn OECD. Thứ ba, cơ cấu lại cơ sở nhà đầu tư, khuyến khích cá nhân tham gia gián tiếp qua các định chế chuyên nghiệp, qua đó hình thành một cấu trúc thị trường cân bằng, ổn định hơn. Và cuối cùng là đa dạng hóa cơ sở hàng hóa, với loạt sản phẩm mới như trái phiếu hạ tầng, trái phiếu xanh, chứng chỉ lưu ký, hợp đồng quyền chọn hay các công cụ tài chính xanh, đồng thời cải tiến và nhân rộng hệ thống chỉ số để phục vụ thị trường phái sinh.

Về tổ chức thực hiện, cơ chế phối hợp triển khai cũng được xác định rõ ràng. Theo đó, Bộ Tài chính giữ vai trò chủ trì, trong khi nhiệm vụ chính của Ngân hàng Nhà nước là tập trung xử lý vướng mắc về ngoại hối, phòng ngừa tác động của các dòng vốn đầu tư nước ngoài lớn vào, ra và đơn giản hoá các thủ tục đối với tài khoản đầu tư. Song song, Bộ Công an được giao nhiệm vụ  ảo đảm an ninh thị trường và ngăn chặn các hành vi tội phạm xuyên biên giới.

Đáng chú ý, Đề án đề cập tới việc tăng cường xúc tiến đầu tư và truyền thông quốc tế để thu hút sự ủng hộ từ cộng đồng tài chính toàn cầu, đồng thời củng cố dòng vốn ổn định vào Việt Nam.