Định hình Khu thương mại tự do Đà Nẵng: Nhìn từ Singapore và Dubai

Định hình FTZ Đà Nẵng theo chuẩn quốc tế

Chia sẻ tại Hội nghị xúc tiến đầu tư năm 2025 với chủ đề “Kiến tạo không gian phát triển cùng Khu thương mại tự do Đà Nẵng” ngày 18/8, bà Lê Minh Nguyệt, đại diện Viện Kiến trúc Quốc gia cho hay, việc xây dựng Khu thương mại tự do (FTZ) Đà Nẵng không chỉ tạo động lực phát triển kinh tế – xã hội cho miền Trung mà còn mở ra cơ hội để thành phố vươn tầm thành đô thị hiện đại, thông minh và có năng lực cạnh tranh quốc tế.

FTZ này cần được định hình với tầm nhìn hiện đại, bền vững và mang bản sắc riêng, đóng vai trò cửa ngõ giao thương quốc tế, trung tâm tài chính – công nghệ cao – logistics, đồng thời trở thành hạt nhân của quá trình đô thị hóa theo mô hình sinh thái, số hóa và đa kết nối.

Kinh nghiệm từ các trung tâm FTZ thành công trên thế giới cho thấy, việc tiếp thu không chỉ dừng ở quy hoạch hạ tầng mà còn ở tư duy thể chế và văn hóa vận hành. Singapore với hạ tầng thông minh và chính quyền linh hoạt đã tạo nên một “siêu FTZ” toàn quốc; Dubai tận dụng vị trí chiến lược kết hợp chính sách thu hút đầu tư và logistics đa phương thức; Thâm Quyến đặt đổi mới sáng tạo và công nghệ cao làm trung tâm; trong khi Copenhagen và Amsterdam nhấn mạnh yếu tố bền vững, giao thông xanh và năng lượng tái tạo.

Từ đó, Đà Nẵng có thể định hình một FTZ “xanh – thông minh – linh hoạt – mang bản sắc” trên cơ sở chọn lọc tinh hoa toàn cầu, đồng thời tránh các rủi ro thường gặp như phụ thuộc quá mức vào một ngành, phát triển thiếu cân bằng xã hội – môi trường, hay bất cập về quản trị làm suy giảm niềm tin của nhà đầu tư.

Định hướng chiến lược của Đà Nẵng là xây dựng FTZ đa ngành, đa kết nối, minh bạch và số hóa, trong đó khu tài chính tập trung quốc tế đóng vai trò then chốt. Đây sẽ là động lực tăng trưởng dài hạn, thu hút vốn đầu tư chất lượng cao, hình thành hệ sinh thái dịch vụ tài chính hiện đại, quy tụ các định chế tài chính, ngân hàng số, công nghệ tài chính (Fintech) và tài chính xanh, đồng thời mở rộng cơ hội nghề nghiệp cho lực lượng lao động trẻ.

Bà Nguyệt cho rằng Đà Nẵng cần nghiên cứu kỹ các mô hình FTZ thành công trên thế giới như Dubai International Financial Centre (DIFC), Singapore’s Raffles Place hay Thâm Quyến Qianhai để lựa chọn mô hình phù hợp với điều kiện địa lý, thể chế và văn hóa đô thị của thành phố. Việc điều chỉnh linh hoạt thay vì sao chép nguyên bản là điều kiện tiên quyết.

Về quy hoạch và kiến trúc, cần có nghiên cứu bài bản, tổng thể nhằm hoàn thiện đồng bộ hạ tầng kết nối và hạ tầng nội khu FTZ. Việc phát triển các khu công nghiệp, khu công nghệ cao và khu công nghệ thông tin tập trung cần được gắn kết chặt chẽ với khu thương mại tự do để tạo sức mạnh tổng hợp.

Đà Nẵng nên ưu tiên các lĩnh vực tài chính có lợi thế cạnh tranh nội tại như Fintech, tài chính xanh, dịch vụ ngân hàng kỹ thuật số và quản lý tài sản cho thị trường ASEAN. Đây là những lĩnh vực không đòi hỏi diện tích lớn nhưng có tiềm năng tăng trưởng cao và dễ kết nối với các mô hình đô thị thông minh.

Đầu tư vào FTZ cần có chọn lọc và triển khai theo lộ trình hợp lý, bắt đầu từ các “hạt nhân tiên phong” như cụm Fintech, trung tâm thanh toán số và không gian làm việc cho startup tài chính, trước khi mở rộng thành mô hình tài chính tích hợp.

Song song với đó, thành phố cần xây dựng môi trường kinh doanh minh bạch, thân thiện với nhà đầu tư quốc tế thông qua cải cách hành chính, cơ chế một cửa và thể chế đặc thù dành cho FTZ. Một chiến lược phát triển nguồn nhân lực chuyên sâu cũng là yếu tố không thể thiếu, bao gồm việc hợp tác với các trường đại học, viện nghiên cứu và tổ chức tài chính quốc tế, cũng như thu hút chuyên gia nước ngoài bằng chính sách visa linh hoạt, điều kiện sống thuận lợi và ưu đãi hấp dẫn.

Doanh nghiệp là trung tâm của đặc khu

Ông Phạm Hồng Điệp - Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Shinec cho hay, Trung tâm Tài chính Quốc tế Đà Nẵng (IFC) và Khu thương mại Tự do (FTZ) không chỉ là mô hình kinh tế trọng điểm của Đà Nẵng mà còn là cú huých thể chế mang tính lan tỏa toàn quốc.

Với định hướng chiến lược đã được Trung ương thông qua, hai khu vực này được kỳ vọng trở thành bệ phóng cho doanh nghiệp tư nhân, cửa ngõ kết nối vốn – hàng hóa – dữ liệu với thế giới và mô hình thể chế đặc thù để nhân rộng.

Vì vậy, Đà Nẵng cần đề xuất Nghị định riêng cho IFC và FTZ, hình thành “vùng thể chế đổi mới” với cơ chế “một cửa – một luật”, luật song ngữ Anh – Việt và hệ thống trọng tài thương mại – tài chính độc lập. Mọi thủ tục đầu tư, thuế và tài chính được xử lý tập trung, rút ngắn thời gian, giảm chi phí cơ hội cho nhà đầu tư.

Một Ban Quản lý Đặc khu trực thuộc Chủ tịch UBND thành phố sẽ được thành lập, có toàn quyền cấp phép đầu tư, điều phối tài chính – thuế và bổ nhiệm nhân sự. Mô hình quản lý “doanh nghiệp trong chính quyền” giúp bộ máy tinh gọn, phản ứng nhanh với thị trường, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp thay vì chỉ kiểm soát. Nhờ kết hợp khung pháp lý linh hoạt và quản trị hiệu quả, Đà Nẵng kỳ vọng xây dựng môi trường đầu tư minh bạch, cạnh tranh ngang tầm các trung tâm tài chính quốc tế.

Giai đoạn 2025 – 2027, thành phố sẽ tổ chức roadshow quốc tế tại Singapore, Hồng Kông, Dubai, Hàn Quốc và châu Âu nhằm thu hút các quỹ đầu tư quốc gia như Temasek, GIC, KDB, Mubadala; các ngân hàng quốc tế như HSBC, Standard Chartered, JP Morgan, MUFG.

Đồng thời thiết lập quan hệ với quỹ VC, PE để xây dựng hệ sinh thái tài chính đa tầng từ fintech đến tài chính xanh, bảo hiểm và sàn giao dịch tài sản số.

Cũng theo ông Điệp, để cạnh tranh với Singapore hay Dubai, Đà Nẵng cần đưa ra gói ưu đãi: thuế thu nhập doanh nghiệp 5% trong 15 năm, miễn thuế nhập khẩu và VAT nội khu, visa cư trú dài hạn cho chuyên gia và nhà đầu tư, thuê đất 50–70 năm với mô hình sở hữu ảo.

Toàn bộ thủ tục được số hóa, xử lý trong 24–72 giờ; doanh nghiệp có thể niêm yết linh hoạt trên sàn quốc tế, huy động vốn qua nền tảng số và thử nghiệm sandbox cho fintech, bảo hiểm số, ngân hàng số. Thông qua cơ chế vượt trội này, Đà Nẵng đang truyền tải thông điệp rõ ràng: “Doanh nghiệp là trung tâm của đặc khu mới.”