Doanh nghiệp nhà nước dài cổ chờ nộp tiền thuê đất

Mấy chục năm ách tắc chỉ vì chưa đổi tên

Trước năm 2010, Tổng công ty (TCT) Văn hóa Sài Gòn có 3 khu đất được ký hợp đồng thuê và được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, nhưng sau khi chuyển đổi thành công ty TNHH một thành viên (MTV), doanh nghiệp này gặp nhiều rắc rối liên quan đến đất đai.

Đại diện TCT Văn hóa Sài Gòn cho biết, do chủ quan, trên hợp đồng thuê đất vẫn ghi là “Tổng công ty”, nên đến năm 2021, khi doanh nghiệp xin giảm tiền thuê đất, tiền thuế, xác định đơn giá thuê đất, thì cơ quan thuế không đồng ý. Để tiến hành các thủ tục trên, doanh nghiệp phải xin điều chỉnh tên trên hợp đồng. Việc điều chỉnh này mất rất nhiều công đoạn và đến nay vẫn chưa được giải quyết, dù đó chỉ là thủ tục về hành chính.

Ngoài ra, TCT Văn hóa Sài Gòn có một số khu đất được phê duyệt thực hiện dự án, công trình đã đưa vào sử dụng. Nhưng khi doanh nghiệp làm thủ tục cập nhập tài sản vào Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, thì Sở Tài nguyên và Môi trường TP. HCM trả lời, phải “chờ ý kiến” theo Nghị định số 167/2017/NĐ-CP ngày 31/12/2017 của Chính phủ quy định việc sắp xếp lại, xử lý tài sản công. “Chúng tôi thấy không hợp lý, khi doanh nghiệp phải đợi theo Nghị định 167, vì ở đây không phải xin thuê đất mới, mà hồ sơ đã đầy đủ, chỉ là vấn đề về hành chính”, một đại diện của TCT cho biết.

Bà Trương Thị Hương Giang, kiểm soát viên của TCT Công nghiệp - In - Bao bì Liksin (Liksin) chia sẻ, có quá nhiều vấn đề về đất đai đang gây khó khăn, thậm chí nếu không có hướng tháo gỡ, có thể “giết chết” không ít DNNN.

Bà Giang cho hay, trước năm 1997, DNNN được giao đất, có doanh nghiệp trả tiền thuê đất với giá vài ngàn đồng một mét vuông, có doanh nghiệp không phải đóng tiền. Nay doanh nghiệp làm đơn xin điều chỉnh giá và làm đơn xin nộp tiền thuê đất, nhưng không được chấp thuận. Càng để lâu, giá thuê đất càng cao và doanh nghiệp sẽ không đủ tiền nộp tiền thuê đất. Nếu tình trạng này không được giải quyết, nhiều DNNN ở TP. HCM sẽ phải giải thể.

Tương tự, TCT Thương mại Sài Gòn - MTV (SATRA) cũng được chấp thuận chủ trương làm chủ đầu tư dự án thương mại dịch vụ văn phòng, khách sạn tại vị trí Thương xá Tax vào năm 2010. Diện tích đất gồm 2 phần: phần thuộc Thương xá Tax, UBND TP. HCM đã có quyết định giao SATRA quản lý, quyết định giao tài sản cố định để chuyển đổi thành công ty TNHH MTV; phần diện tích thuộc nhà nước quản lý và sở hữu cá nhân, doanh nghiệp đã tạm ứng tiền thực hiện bồi thường, hỗ trợ tái định cư theo phương án phê duyệt của UBND TP. HCM.

SATRA đã thực hiện một số công việc trong giai đoạn chuẩn bị đầu tư, nhưng đến nay chưa được giao làm nhà đầu tư dự án (theo quy định của Luật Đầu tư năm 2014), chưa được giao đất thực hiện dự án (theo Luật Đất đai năm 2013).

Gian nan tìm đơn vị lập chứng thư tư vấn giá  

Đã mấy chục năm nhưng Công ty TNHH MTV Dịch vụ công ích Quận 4 vẫn không thể nộp xong tiền thuê đất cho nhà nước với phần đất được giao để đầu tư xây dựng khu nhà ở trên địa bàn phường 3.

Với tổng diện tích được giao là 22.976m2, trong đó, diện tích đất ở là 10.506m2 theo Quyết định 172/QĐ-TTg năm 1996, công ty đã nộp tiền sử dụng đất cho diện tích đất ở và được Chi cục thuế quận 4 xác nhận năm 2007 là 17 tỷ đồng. Do có điều chỉnh, nên phần diện tích đất chênh lệch tăng thêm là 1.978,2m2, công ty cũng đã nộp đủ số tiền 22,7 tỷ đồng vào ngân sách. Tuy nhiên, Chi cục thuế quận 4 xác định số tiền trên là tạm tính và đề nghị Sở Tài nguyên và Môi trường xác định tiền sử dụng đất phần đất chênh lệch trên.

Từ năm 2016 đến nay, công ty đã có các văn bản đề nghị Sở Tài nguyên và Môi trường xác định giá đất thực hiện nghĩa vụ tài chính của diện tích đất này, nhưng đến nay vẫn chưa có ý kiến trả lời của Sở. Dù vậy, công ty vẫn tạm nộp cho phần diện tích chênh lệch này là 60 tỷ đồng.

Đến năm 2021, khi xử lý các vấn đề giảm tiền thuê đất, gia hạn thời gian thuê đất, cơ quan thuế phát hiện tên trên hợp đồng thuê và con dấu không khớp. Mặc dù doanh nghiệp đã xin chuyển tên nhưng tới nay công ty vẫn chưa được Sở Tài nguyên và Môi trường giải quyết với lý do mới là các đơn vị tư vấn e ngại, không tham gia thực hiện lập chứng thư tư vấn xác định nghĩa vụ tài chính.

Cùng chung khó khăn trên, bà Hương Liên, đại diện pháp chế của một công ty thành viên thuộc TCT Nông nghiệp TP. HCM cho biết việc tìm các công ty tư vấn thẩm định giá đất rất khó khăn vì sợ rủi ro liên quan đến pháp luật.

“Phương pháp xác định giá cụ thể phải thu thập nhiều thông tin tài sản so sánh, tuy nhiên, thị trường giao dịch bất động sản chưa minh bạch, giao dịch bất động sản không quy định phải qua ngân hàng và chưa có quy định cụ thể về quản lý giá chuyển nhượng bất động sản, nên các công ty tư vấn thẩm định giá từ chối tham gia, gây đình trệ việc xác định nghĩa vụ tài chính đối với mấy khu đất của doanh nghiệp”, bà Liên chia sẻ.

Tìm cách tháo gỡ

Trước bức xúc của doanh nghiệp, ông Nguyễn Như Bình, Trưởng phòng Kinh tế đất (Sở Tài nguyên và Môi trường TP. HCM) cho biết, Sở đã có nhiều văn bản kiến nghị tháo gỡ vướng mắc, các bộ, ngành cho biết sẽ sửa thông tư, nghị định và sửa luật, nhưng từ sửa luật đến thông tư, nghị định là cả một quá trình dài.

Vướng mắc lớn nhất hiện nay là xác định tiền thuê đất, tiền sử dụng đất không chỉ đối với doanh nghiệp nhà nước, mà cả doanh nghiệp tư nhân. Để xác định giá đất nhanh, Sở TN&MT TP đã trình UBND TP kiến nghị Trung ương áp dụng hệ số điều chỉnh giá đất (hệ số K). Nếu được, sẽ tháo gỡ các vướng mắc về tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất.

Tuy nhiên, Giám đốc Sở TN&MT TP. HCM, ông Nguyễn Toàn Thắng khẳng định, tất cả doanh nghiệp nhà nước đang sử dụng nhà và đất đều phải thực hiện theo Nghị định số 167/2017/NĐ-CP và Nghị định số 67/2021/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 167/2017/NĐ-CP, sau đó mới xử lý theo quy định của Luật Đất đai. Ví dụ, vấn đề tên cũ, tên mới, khi đã có quyết định phê duyệt tổng thể, doanh nghiệp phải nộp hồ sơ pháp lý có liên quan để xử lý lại.

Ông Thắng cho hay, Sở TN&MT hiện đang tiếp nhận đầy đủ các hồ sơ liên quan đến các vấn đề của doanh nghiệp đặt ra, sau đó sẽ xử lý chính xác, đầy đủ trong đó, xác định rõ trách nhiệm của cả doanh nghiệp và cơ quan quản lý nhà nước đối với từng vụ việc tồn đọng mà doanh nghiệp kiến nghị.