Thanh tra Chính phủ yêu cầu thu hồi dự án gần 900ha của Tập đoàn Đức Long Gia Lai

Trong Kết luận Thanh tra số 263/KL-TTCP ngày 19/7/2024, liên quan đến trách nhiệm quản lý và sử dụng đất đai, đất có nguồn gốc từ các nông, lâm trường; hoạt động khai thác cát, đất, đá, sỏi và quản lý đầu tư xây dựng trên địa bàn tỉnh Gia Lai, Thanh tra Chính phủ đã yêu cầu UBND tỉnh dừng đầu tư và thu hồi dự án trồng cao su trên đất rừng nghèo kiệt do CTCP Tập đoàn Đức Long Gia Lai thực hiện tại huyện Chư Pưh.

Theo đó, dự án có tổng diện tích 895,5ha, được phê duyệt từ năm 2011 và chính thức được UBND tỉnh Gia Lai cho thuê đất vào năm 2014. Tuy nhiên, đến thời điểm thanh tra (tháng 1/2022), tức là sau 11 năm, doanh nghiệp chỉ mới hoàn thành một số công đoạn chuẩn bị đầu tư như đào hào chống xâm lấn, bảo vệ rừng; xây dựng nhà tạm để sinh hoạt và bảo vệ rừng; thiết lập vườn ươm cây giống và tổ chức kiểm đếm, lập hồ sơ thiết kế khai thác tận thu.

Đáng chú ý, doanh nghiệp này vẫn chưa tiến hành trồng cao su và cũng chưa thực hiện nghĩa vụ tài chính với nhà nước với số tiền hơn 13,7 tỷ đồng.

Ngoài ra, Thanh tra Chính phủ còn đề cập đến Thông báo số 83/TB-UBND ngày 11/9/2017 của UBND tỉnh Gia Lai, trong đó Phó Chủ tịch UBND tỉnh đã chỉ đạo tiếp tục cho phép CTCP Tập đoàn Đức Long Gia Lai triển khai dự án trên diện tích 209,5ha đất lâm nghiệp chưa có rừng.

Đối với diện tích 554,4ha đất rừng tự nhiên nghèo kiệt, UBND tỉnh tiếp tục cho công ty thuê đất để quản lý và bảo vệ diện tích rừng hiện có. Tuy nhiên, điều này không phù hợp với chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Thông báo số 191/TB-VPCP và vi phạm quy định tại khoản 1 Điều 135 Luật Đất đai 2013.

Do đó, Thanh tra Chính phủ đã yêu cầu UBND tỉnh Gia Lai chấm dứt hoạt động dự án, thu hồi đất theo quy định và tuân thủ nghiêm túc chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Thông báo số 191/TB-VPCP ngày 22/7/2016.

Liên quan đến dự án chuyển đổi rừng nghèo sang trồng cao su, gần đây UBND tỉnh Gia Lai đã kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho phép chuyển đổi diện tích cao su bị chết, kém phát triển sang các dự án khác, bao gồm 16.000ha cao su trong đó có 12.000ha đã được Bộ kiểm kê và hơn 4.000 ha mới phát sinh.

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, việc chuyển đổi cao su sang cây trồng khác ngoài lâm nghiệp phải tuân theo quy định của Luật Lâm nghiệp. Nếu chuyển mục đích sử dụng rừng trồng, phải trồng rừng thay thế bằng diện tích tương đương; đối với rừng tự nhiên, diện tích thay thế phải gấp ba lần diện tích chuyển đổi.

Trước đó, từ năm 2008-2011, tỉnh Gia Lai đã triển khai chủ trương chuyển đổi rừng nghèo sang trồng cao su, cho phép 16 doanh nghiệp thực hiện 44 dự án tại các huyện Chư Prông, Ia Grai, Chư Pưh, Đức Cơ và Ia Pa. Kết quả, hơn 25.500ha cao su đã được trồng trên diện tích rừng nghèo chuyển đổi. Tuy nhiên, sau hơn 10 năm, phần lớn cây cao su sinh trưởng kém, chết hoặc bị cháy.

Theo kết quả kiểm kê mới nhất, diện tích cao su sinh trưởng bình thường là hơn 9.000ha, trong khi diện tích kém phát triển lên đến hơn 14.000ha và diện tích bị chết gần 2.500ha.

Nguyên nhân chính là do điều kiện thổ nhưỡng không phù hợp; tại vùng rừng khộp, tầng đất canh tác chỉ dày khoảng 50cm, đủ cho rễ cây phát triển trong 2-3 năm đầu, nhưng sau đó cây sẽ không thể phát triển hoặc chết.

Dưới sự chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và hướng dẫn từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Chi cục Kiểm lâm tỉnh Gia Lai đã yêu cầu các doanh nghiệp khẩn trương thực hiện việc chuyển đổi cây trồng trên diện tích cao su chết và kém phát triển. Tuy nhiên, sau hơn 5 năm triển khai, vẫn chưa có mô hình chuyển đổi nào được đánh giá là thành công và phù hợp để nhân rộng.