TP.HCM sẽ có 4 khu thương mại tự do

Trong báo cáo về tình hình triển khai các đề án nghiên cứu khu thương mại tự do (Free Trade Zone - FTZ) tại TP.HCM, Sở Công Thương TP.HCM cho biết hiện thành phố đang có 4 đề án FTZ.

Các khu thương mại tự do được quy hoạch gắn với cảng biển, đường sắt, cửa khẩu như Cần Giờ, khu vực gần cảng biển Cái Mép Hạ, phường An Bình và xã Bàu Bàng thuộc tỉnh Bình Dương cũ.

4 khu thương mại tự do này sẽ khai thác tối ưu lợi thế vị trí hạ tầng cảng biển, thúc đẩy phát triển kinh tế biển, logistics và đô thị. Thành phố hướng tới xây dựng cụm cảng, logistics thông minh ở Cái Mép - Thị Vải - Cần Giờ, hình thành siêu cảng vận hành bằng dữ liệu lớn, tối ưu chuỗi cung ứng và giảm phát thải, trở thành cửa ngõ giao thương quốc tế hàng đầu Đông Nam Á.

Trong đó, khu thương mại tự do Cần Giờ được quy hoạch tại khu vực gắn với dự án cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ và vịnh Gành Rái, diện tích dự kiến 1.000-2.000ha. Đây là vị trí chiến lược giúp Cần Giờ trở thành cửa ngõ thương mại quốc tế, kết nối trực tiếp các tuyến hàng hải trọng yếu. Hiện dự án này vẫn trong giai đoạn nghiên cứu, Sở Công Thương đang tham mưu UBND TP.HCM kiện toàn tổ nghiên cứu.

Còn khu thương mại tự do gắn với cảng biển khu vực Cái Mép Hạ đặt tại phường Tân Phước và phường Tân Hải (thuộc khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu cũ) đã được phê duyệt trong Quyết định số 1629/QĐ-TTg ngày 16/12/2024 của Thủ tướng, nằm trong quy hoạch tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Dự án này có tổng diện tích 3.764ha, được chia thành 3 khu chức năng gồm: khu đầu mối giao thông vận tải (cảng biển, cảng thủy nội địa, ga đường sắt) rộng hơn 1.735 ha; khu kho bãi logistics và công nghiệp rộng hơn 1.178 ha; khu công nghiệp công nghệ cao, đô thị và dịch vụ rộng hơn 850 ha.

Tại khu vực tỉnh Bình Dương cũ, khu thương mại tự do Bàu Bàng có quy mô khoảng 100 ha, nằm trên tuyến đường sắt TP.HCM - Lộc Ninh (từ ga An Bình đến ga Bàu Bàng, dài 53,63 km) nhằm kết nối khu vực này với các trung tâm hàng hóa của tỉnh Bình Dương cũ đến cụm cảng nước sâu Cái Mép - Thị Vải và Cửa khẩu Mộc Bài (Tây Ninh).

Khu thương mại tự do Bàu Bàng được định hướng trở thành điểm trung chuyển hàng hóa từ Tây Nguyên và Campuchia ra cảng biển.

Khu vực này còn có khu thương mại tự do phường An Bình với tổng diện tích khoảng 100 ha, gắn với ga đường sắt An Bình (TP Dĩ An cũ), nằm trên cùng tuyến đường sắt TP.HCM - Lộc Ninh, phục vụ kết nối tương tự như dự án Bàu Bàng.

Nhưng khu thương mại tự do Bàu Bàng và khu thương mại tự do phường An Bình hiện chưa thể triển khai do tuyến đường sắt quốc tế Bàu Bàng vẫn trong giai đoạn nghiên cứu.

Theo Sở Công Thương TP.HCM, việc triển khai nghiên cứu các đề án khu thương mại tự do nhận được sự quan tâm, hỗ trợ và chỉ đạo sát sao của các cấp chính quyền, từ Trung ương đến địa phương.

Đồng thời, quá trình triển khai nghiên cứu các đề án FTA cũng nhận được sự quan tâm từ nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước. Đến nay, đã có những tập đoàn lớn như DP World, Vingroup, liên danh Geleximco... bày tỏ mong muốn tham gia.

Tuy vậy, khung pháp lý cho khu thương mại tự do vẫn chưa hoàn thiện, thiếu các chính sách đặc thù. Việc xây dựng chính sách riêng đặc thù gặp khó khăn do chưa phù hợp các quy định hiện hành như miễn giảm thuế, ưu đãi đầu tư, đất đai... hoặc chưa được quy định.

Ngoài ra, quy mô kinh tế và địa giới hành chính của TP.HCM đã thay đổi sau khi thực hiện chủ trương nhập tỉnh.

Vì thế, Sở Công Thương TP.HCM cho rằng cần tiến hành khảo sát, đánh giá lại thực trạng phát triển ngành logistics và chuỗi cung ứng liên kết vùng, trên cơ sở phát huy tiềm năng thế mạnh của 3 khu vực: Bình Dương với công nghiệp, Bà Rịa - Vũng Tàu với kinh tế biển và dịch vụ logistics, TP.HCM với tài chính quốc tế.

Sở Công Thương kiến nghị UBND TP.HCM đề xuất Chính phủ phê duyệt đề án khu thương mại tự do và xây dựng chiến lược phát triển giai đoạn 2021-2030. Đồng thời, Chính phủ cần chỉ đạo các bộ, ngành phối hợp xây dựng chính sách ưu đãi theo hướng mở, linh hoạt, đa dạng nhằm thu hút đầu tư và tạo thuận lợi cho hoạt động kinh doanh tại các khu thương mại tự do.

Sở Công Thương cũng kiến nghị Đoàn Đại biểu Quốc hội TP.HCM quan tâm, xem xét chính sách thành lập khu thương mại tự do trong quá trình sửa đổi Nghị quyết 98.