Áp lực thuế tăng khi giá nhà đất lên cao ở Mỹ

Đối với Tom và Beverly McAdam, tin tốt là giá trị căn nhà hai phòng ngủ của họ ở ngoại ô Denver (Colorado) đã tăng 45% kể từ khi mua nó hơn 6 năm trước. Nhưng tin xấu là họ phải dè sẻn tiền hưu hơn để trả thêm hàng nghìn USD tiền thuế nhà hàng năm.

Tương tự, 5 năm trước, gia đình Lanell Griffith trả dưới 2.700 USD tiền thuế cho ngôi nhà Topeka (Kansas, Missouri) mỗi năm. Đến 2023, họ phải đóng 3.700 USD. "Chính quyền không thể tùy tiện tăng thuế mà không có biện pháp bảo vệ nào", họ nói.

Giá nhà tăng hơn 50% trong 5 năm

Thuế bất động sản thu hàng năm là nguồn ngân sách chính của nhiều chính quyền địa phương tại Mỹ. Chúng thường được sử dụng để tài trợ cho trường công lập, cơ sở hạ tầng và cứu hỏa. Các quy định cụ thể về thuế bất động sản khác nhau tùy thuộc vào từng bang và từng địa phương.

Tuy nhiên, điểm chung là thuế nhà đất được đánh dựa trên giá trị thị trường của bất động sản. Các cơ quan thuế địa phương thường xem xét giá trị thị trường hàng năm hoặc mỗi vài năm. Vì vậy, khi giá trị bất động sản tăng, thuế mà chủ sở hữu phải trả cũng sẽ tăng tương ứng, trừ khi địa phương can thiệp.

S&P Dow Jones Indices chỉ ra rằng trong 5 năm qua, giá nhà dành cho một gia đình đã tăng khoảng 54% trên toàn nước Mỹ.

"Với định giá tăng vọt vài năm qua, các chủ nhà đang kêu gọi cứu trợ và các nhà hoạch định chính sách của bang đang ra sức tìm cách", Jared Walczak, Phó chủ tịch phụ trách các dự án cấp bang tổ chức phi lợi nhuận Tax Foundation, phát biểu.

Gia đình Beverly McAdam ủng hộ một đề xuất ở Colorado nhằm hạn chế thuế nhà leo thang. Năm nay, bang này cùng Alabama và Wyoming triển khai nhiều biện pháp để hạn chế, cắt giảm hoặc bù đắp áp lực thuế nhà cho người dân.

Bang Nebraska cũng dự kiến tổ chức một phiên họp đặc biệt để cắt giảm thuế nhà đất. Tại Georgia, cử tri địa phương sẽ quyết định việc có nên ban hành luật mới nhằm hạn chế việc thẩm định giá trị nhà đất cho mục đích đánh thuế vào tháng 11.

Song, việc đạt tới thỏa thuận chính sách về tăng hay giảm thuế nhà đất đôi khi không dễ dàng, cho nhiều quan điểm khác nhau. Đơn cử, tại Vermont, Thống đốc Phil Scott đã tuyên bố ông sẽ phủ quyết dự luật tăng thuế nhà đất lên trung bình gần 14% để cấp thêm tiền cho các trường công.

"Mọi người đơn giản là không đủ khả năng chi trả cho mức tăng thuế bất động sản mang tính lịch sử ở mức hai con số", Scott cho biết.

Ngược lại, các nhà lập pháp Kansas năm nay thông qua 3 biện pháp giảm thuế bất động sản cho một số khu vực trong bang. Nhưng Thống đốc Laura Kelly lần lượt phủ quyết chúng vì lo ngại khu vực khác sẽ giảm thuế theo. Phiên họp lập pháp đặc biệt bắt đầu từ ngày 18/6 sẽ nỗ lực giải quyết bất đồng này.

Để giảm áp lực thuế nhà đất hàng năm cho người dân, cơ quan lập pháp các bang có thể chọn can thiệp bằng nhiều cách khác nhau - bao gồm thiết lập mức trần biên độ tăng khi định giá lại bất động sản, miễn giảm thuế một phần cho các chủ nhà hoặc cho một số đối tượng như người từ 65 tuổi.

Thế khó của chính quyền địa phương

Mọi biện pháp giảm thuế đều có mặt trái. Trần biên độ có thể mang lại lợi ích lớn hơn cho người giàu. Các miễn giảm thuế cho nhà ở sử dụng làm nơi cư trú chính có thể chuyển gánh nặng thuế lớn hơn sang các bất động sản cho thuê và doanh nghiệp.

Richard Auxier, một chuyên gia của tổ chức phi lợi nhuận Tax Policy Center, cho rằng việc can thiệp quá nhiều có thể "trói tay" các chính quyền địa phương, khiến họ hụt thu ngân sách. Gần đây, tại bang Wyoming, Thống đốc Mark Gordon đã phủ quyết đạo luật miễn thuế 25% giá trị bất động sản. Ông nói rằng nó "gây nguy hiểm cho sự ổn định tài chính của bang và các quận".

Một số giải pháp khác cũng được cho là tạo ra bất bình đẳng. Năm 1982, quận Muscogee (Georgia) thông qua sắc lệnh đóng băng giá trị định giá đánh thuế cho những căn nhà dùng làm nơi ở chính. Kết quả là người sở hữu lâu năm trả rất ít còn người mua mới và doanh nghiệp chịu thuế cao.

Ví dụ, hai ngôi nhà tương tự nhau, giá thị trường khoảng 330.000 USD nhưng đóng thuế chênh lệch lớn. Một căn được đóng băng định giá những năm 1980 nên chỉ đóng chưa đến 8 USD, căn còn lại được mua cách đây 5 năm, đóng 3.236 USD. "Bất cứ khi nào bạn cho phép miễn trừ, bạn sẽ tạo ra sự bất bình đẳng", Suzanne Widenhouse, Giám đốc thẩm định quận Muscogee nói.

Colorado cũng là trung tâm của cuộc tranh luận về thuế bất động sản. Bang này trải qua nhiều thập kỷ tăng trưởng dân số, dẫn đến nhu cầu nhà ở tăng cao. Trong khi đó, họ gặp khó khăn trong việc cân bằng giữa việc giảm thuế cho chủ nhà và đảm bảo nguồn thu ngân sách.

Năm 1982, bang triển khai loạt chính sách để giới hạn việc tăng thuế bất động sản. Tuy nhiên, giới chức bãi bỏ chúng vào năm 2020, dẫn đến thuế nhà leo thang nhanh chóng khi giá trị của chúng lên cao. Thực tế đó khiến bang lần nữa ban hàng luật mới để giảm thuế và đặt ra trần tăng thuế, dự kiến giảm thu hơn một tỷ USD mỗi năm.

Động thái mới vẫn chưa làm hài lòng một số cư dân. Nhóm bảo thủ Advance Colorado kêu gọi chỉ cho phép tăng trưởng doanh thu thuế bất động sản ở mức 4% mỗi năm. "Người dân nói thuế nhà đang tăng quá lớn, chính quyền không cần nhiều tiền đến vậy", Chủ tịch Advance Colorado Michael Fields tuyên bố.