Cơ chế đặc biệt nào trở thành 'đòn bẩy' giúp 4 thành phố trực thuộc Hà Nội có thể 'cất cánh'?

Một trong những vấn đề được nhiều đại biểu tại kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV quan tâm thảo luận chính là quy định về tổ chức chính quyền đô thị tại dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi).

Theo như quy hoạch, TP. Hà Nội trong tương lai dự kiến sẽ xây dựng 4 thành phố trực thuộc nằm ở các phía Bắc, Tây, Nam và TP. Sơn Tây - Ba Vì. Đây đều là những "điểm sáng" được kỳ vọng trở thành động lực để phát triển Hà Nội trong tương lai.

Thành phố phía Bắc của Hà Nội nằm trên địa bàn các huyện Đông Anh, Mê Linh và Sóc Sơn. Theo quy hoạch, thành phố này sẽ có tổng diện tích 633km2 với quy mô dân số đến năm 2045 khoảng 3,25 triệu người. Đất đô thị khu vực này khoảng 385km2 với dân số 2,92 triệu người, thành phố phía Bắc có khoảng 45 phường và 24 xã.

Thủ đô dự kiến sẽ lấy sân bay Nội Bài là hạt nhân của thành phố phía Bắc, định hướng nơi đây sẽ phát triển các ngành nghề, dịch vụ, là trung tâm dịch vụ về tài chính, công nghiệp công nghệ cao.

Trong khi đó, thành phố phía Tây của Thủ đô có trung tâm là khu công nghệ cao Hoà Lạc và thị trấn Xuân Mai. Nơi đây có tổng diện tích 251km2 với dân số đến năm 2045 khoảng 1,2 triệu người. Theo định hướng đây sẽ là thành phố có 16 phường, 8 xã, là trung tâm nghiên cứu khoa học, đào tạo và chuyển giao các sản phẩm công nghệ cao, sản phẩm bán dẫn, phần mềm và trí tuệ nhân tạo.

Hà Nội dự kiến xây dựng thành phố phía Nam (huyện Phú Xuyên và Ứng Hoà), nghiên cứu hình thành thêm thành phố du lịch ở Sơn Tây - Ba Vì. Nơi đây sẽ trở thành trung tâm đầu mối dịch vụ vận tải tổng hợp về đường không, đường sắt, đường thuỷ và đường cao tốc.

Trong quá trình đóng góp, chỉnh lý dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi), nhiều chuyên gia nhận định các thành phố này của Thủ đô nên được coi là vùng phát triển đặc thù và cần cơ chế riêng biệt, trong đó bao gồm mô hình chính quyền đô thị với thể chế đặc thù.

Sau khi nghe báo cáo giải trình, tiếp thu và chỉnh lý dự thảo luật, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) cho rằng quy định về mô hình chính quyền thành phố mới của Hà Nội chưa luật hóa được nội dung xây dựng mô hình thành phố trực thuộc Thủ đô.

Theo đánh giá của UBTVQH, quy định trong dự thảo cũng chưa thể hiện được các chính sách đặc thù nhằm phát huy vai trò của mô hình chính quyền thành phố thuộc thành phố.

Trước ý kiến đề nghị làm rõ ý nghĩa về việc thành lập thành phố thuộc thành phố có tương đương với chính quyền cấp quận hay không, quyền hạn như thế nào, UBTVQH cũng đã có giải đáp. Theo UBTVQH, đây là đơn vị hành chính tương đương cấp huyện, nhưng trên địa bàn Hà Nội chưa có thành phố trực thuộc nào được thành lập và cũng chưa có đề án cụ thể về mô hình phát triển của thành phố loại này.

Do đó, UBTVQH nhận định chưa có cơ sở để xác định quy mô, định hướng, mục tiêu phát triển, làm căn cứ cho việc quy định cụ thể về vai trò, nhiệm vụ, quyền hạn cũng như các chính sách đặc thù cần thiết cho thành phố trong dự thảo luật.

Trên thực tế, nếu thành lập thành phố thuộc thành phố vẫn sẽ có những cơ chế, quy định về phân cấp, phân quyền, uỷ quyền để chính quyền tại thành phố thuộc thành phố có thể thực hiện được các nhiệm vụ cũng như quyền hạn.

Dự thảo luận sẽ được chỉnh lý theo hướng các cơ chế, chính sách đặc thù cho thành phố thuộc thành phố, sẽ do cấp có thẩm quyền xem xét quyết định khi Chính phủ trình UBTVQH việc thành lập thành phố thuộc thành phố trong tương lai.