Đề xuất thành lập Quỹ phát triển nhà ở quốc gia từ nguồn ngân sách để phát triển nhà ở xã hội

Chiều 25/4, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự thảo dự thảo Nghị quyết thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội.

Báo cáo Tờ trình của Chính phủ, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh cho hay, dự thảo Nghị quyết gồm 16 Điều; có đối tượng áp dụng đối với cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân liên quan đến phát triển, quản lý, sử dụng nhà ở xã hội, nhà lưu trú công nhân trong khu công nghiệp, nhà ở cho lực lượng vũ trang nhân dân.

Nội dung quy định bao gồm: Chấp thuận chủ trương đầu tư đồng thời giao chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội không sử dụng vốn đầu tư công; Chấp thuận chủ trương đầu tư đồng thời giao chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng nhà ở cho lực lượng vũ trang nhân dân không sử dụng vốn đầu tư công; Giao chủ đầu tư xây dựng nhà ở xã hội được đầu tư xây dựng bằng nguồn tài chính công đoàn; Lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch chi tiết dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội; Thủ tục đầu tư xây dựng nhà ở xã hội; Xác định giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội; Điều kiện về nhà ở để được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội; Thuê nhà ở xã hội của doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã, đơn vị sự nghiệp công lập; Bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, đầu tư hệ thống hạ tầng kỹ thuật, tạo quỹ đất phát triển nhà ở xã hội.

Đáng chú ý, dự thảo Nghị quyết quy định về thành lập Quỹ phát triển nhà ở quốc gia từ nguồn ngân sách nhà nước cấp và nguồn hợp pháp khác theo quy định để thực hiện hỗ trợ doanh nghiệp, tổ chức đầu tư, tạo lập nhà ở xã hội; hỗ trợ kinh phí giải phóng mặt bằng; hỗ trợ đầu tư hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội; hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, đối tượng hưởng chính sách nhà ở xã hội.

Trình bày Báo cáo thẩm tra, Phó chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Văn Liên cho biết, Ủy ban tán thành với sự cần thiết ban hành Nghị quyết này. Tuy nhiên, dự thảo Nghị quyết bổ sung 3 nội dung, chính sách mới so với Kết luận của Bộ Chính trị. Do đó, Ủy ban đề nghị báo cáo, xin ý kiến chỉ đạo của Bộ Chính trị; nghiên cứu bổ sung cơ chế kiểm tra, giám sát, hậu kiểm, xử lý vi phạm để thực hiện đúng Kết luận của Bộ Chính trị là “Tăng cường cơ chế giám sát, không để xảy ra tham nhũng, tiêu cực, triệt để phòng, chống lãng phí”.

Liên quan đến việc thành lập Quỹ phát triển nhà ở Quốc gia, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp tán thành với việc thành lập Quỹ này. Tuy nhiên đề nghị cần làm rõ địa vị pháp lý, mô hình tổ chức của Quỹ để có cơ sở giao Chính phủ quy định chi tiết; làm rõ các nhiệm vụ chi của Quỹ để bảo đảm nhiệm vụ chi của Quỹ không trùng với nhiệm vụ chi của ngân sách nhà nước, bảo đảm chặt chẽ, tránh sơ hở, thất thoát, lãng phí.

Về thủ tục đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội cơ bản tán thành với việc cắt giảm thủ tục đầu tư xây dựng; đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu bổ sung làm rõ các giải pháp kiểm soát, bảo đảm chất lượng nhà ở xã hội; đồng thời đề nghị không mở rộng đối tượng được bố trí nhà ở xã hội là các “chuyên gia” để bảo đảm phù hợp với mục tiêu chính sách của Đảng và Nhà nước là tập trung phát triển nhà ở xã hội cho người có thu nhập thấp; trong khi đối tượng chuyên gia đã có nhiều ưu đãi theo các chính sách mới về thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Cho ý kiến về nội dung Quỹ phát triển nhà ở quốc gia, Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho rằng, không nên coi đây là quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, mà cần đổi mới hoạt động và thiết kế theo hướng mang tính chất đầu tư. “Nên cho phép người muốn mua nhà và các nguồn lực xã hội đầu tư dài hạn vào Quỹ. Người muốn mua nhà có thể trích thu nhập, đóng góp vào quỹ trong khoảng thời gian hoặc ở mức tiền nào đó, có thể mua nhà, tránh để người muốn mua nhà phải đi vay ngân hàng”. 

Nhận thấy các quỹ tài chính ngoài ngân sách thường trùng với nhiệm vụ chi ngân sách, Phó chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương đề nghị làm rõ địa vị pháp lý của Quỹ, mô hình tổ chức của Quỹ phát triển nhà ở Quốc gia để giao Chính phủ quy định chi tiết.

Giải trình tại Phiên họp, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh cho biết, về nội dung Quỹ phát triển nhà ở quốc gia, thời gian qua, phát triển nhà ở xã hội chủ yếu do doanh nghiệp thực hiện bằng nguồn vốn và đi vay, đối tượng thụ hưởng cũng vay để mua. Điều này chưa thể hiện được vai trò của nhà nước trong thực hiện chính sách hỗ trợ. Nêu lên cơ sở của sự cần thiết thành lập Quỹ, Thứ trưởng Bộ Xây dựng cũng làm rõ hơn về việc tạo lập Quỹ, về nhiệm vụ chi của Quỹ. Ngoài ra, Thứ trưởng Sinh cũng khẳng định, tiếp thu ý kiến cơ quan thẩm tra và lãnh đạo Quốc hội, bổ sung quy định cơ quan nhà nước được thuê nhà ở xã hội để bố trí cho công chức, nhất là tại địa phương sáp nhập.