Khoe lợi nhuận cao nhưng BIDV, Vietcombank đang khai thác tài sản kém hiệu quả?

Phần lớn, các nhà băng cho tới thời điểm này đã công bố báo cáo tài chính hợp nhất quý 3/2020. Điểm đáng chú ý nhất trong 9 tháng đầu năm 2020 chính là hiệu quả khai thác tài sản (ROA) cũng như khai thác nguồn vốn (ROE) tại các ngân hàng lại có sự phân hóa khá lớn.

BIDV, Vietcombank đang khai thác tài sản kém hiệu quả?

Hiện ba ngân hàng có vốn Nhà nước (riêng Agribank chưa công bố BCTC hợp nhất quý 3/2020) vẫn đang là những thành viên có tổng tài sản lớn nhất khi tổng tài sản của mỗi ngân hàng đều đã vượt mức 1 triệu tỷ đồng. Trong đó, BIDV đã cán mốc này từ năm  2016, VietinBank năm 2017 và Vietcombank là trong năm 2018. Tuy nhiên, hiệu quả khai thác của nhóm này chỉ ở mức trung bình.

Cụ thể, với tổng tài sản tính đến cuối tháng 9/2020 lên tới hơn 1,4 triệu tỷ đồng, BIDV đang là ngân hàng có tài sản lớn nhất trong nhóm khảo sát. Tuy nhiên, ROA của ngân hàng này lại xếp ở nhóm cuối khi chỉ đạt 0,39%, nghĩa là trong 100 đồng tài sản, ban lãnh đạo của BIDV chỉ đem về cho cổ đông 0,32 đồng lợi nhuận. ROA của BIDV còn thấp hơn của ABBank (0,81%); MSB (0,80); SHB (0,52%),…

Đáng chú ý, hiệu quả khai thác tài sản trong 9 tháng đầu năm 2020 của 3 ngân hàng đầu ngành: BIDV, Vietcombank và Vietinbank thì cả BIDV và Vietcombank đều giảm hiệu quả sử dụng tài sản khi ROA chỉ tương ứng là 0,39% và 1,08%, giảm so với cùng kỳ năm 2019.

Riêng Vietinbank có ROA tăng nhẹ lên 0,66%. Nhưng mức này vẫn thấp hơn một số ngân hàng thuộc top dưới như VPBank (1,82%); MBB (1,48%); ACB (1,23%);VIB (1,51%); TPBank (1,25%); OCB (1,61%); HDBank (1,28%).

Xét về quy mô, tổng tài sản của Techcombank chưa bằng một nửa tài sản của BIDV và Vietcombank nhưng đây lại là một trong những ngân hàng đang có khả năng khai thác tài sản tốt nhất hệ thống với ROA kết thúc 9 tháng đầu năm 2020 đạt 2,14%. Tiếp đó là VPBank với ROA đạt 1,82%.

Có thể thấy, hiệu quả khai thác tài sản cao nhất lại không thuộc về nhóm ngân hàng quốc doanh, dù nhóm này có lợi nhuận khá cao trong thời gian qua.

Đặc biệt, 9 tháng đầu năm 2020, SCB có qui mô tài sản đạt 612.698 tỷ đồng, duy trì vị thế Top 5 trong hệ thống tổ chức tín dụng Việt Nam và là ngân hàng TMCP tư nhân có tổng tài sản lớn nhất trong nhóm ngân hàng ngoài quốc doanh. Tuy nhiên, hiện SCB đang là ngân hàng có ROA thấp nhất trong 27 ngân hàng thuộc nhóm được khảo sát, chỉ đạt 0,01%.

Ngoài ra, ROA tại nhiều ngân hàng ghi nhận sự sụt giảm so với cùng kỳ 2019. Cụ thể, ROA tại Sacombank ghi nhận 0,38%, trong khi cùng kỳ 2019 đạt 0,43%; VietBank ghi nhận 0,36% trong khi cùng kỳ 2019 đạt 0,55%; KienLongBank đạt 0,21% trong khi cùng kỳ 2019 đạt 0,40%;...

Một mức ROA thấp là kết quả của một chính sách đầu tư hay cho vay không hiệu quả hoặc chi phí hoạt động của ngân hàng quá mức. Ngược lại, mức ROA cao phản ánh ngân hàng sử dụng một cơ cấu tài sản hợp lý, chính sách kinh doanh và đầu tư tài sản hiệu quả.

Các chỉ số đưa ra cho thấy, tính hiệu quả trong việc sử dụng tài sản đang thuộc về một số các ngân hàng thương mại cổ phần tư nhân nhiều hơn.

 ROE cao thuộc về nhóm ngân hàng tư nhân 

Xét về hiệu quả sử dụng nguồn vốn, VIB đang là ngân hàng có tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu cao nhất trong 27 ngân hàng khảo sát với chỉ số ROE 9 tháng đầu năm 2020 đạt 19,5%, nghĩa là ngân hàng đã kiếm lời được 19,5 đồng trên 100 đồng vốn bỏ ra kinh doanh.

TPBank đứng thứ hai với ROE đạt 15,7%. Tuy nhiên, con số này đã giảm so với cùng kỳ 2019 đạt 16,1%.

Nhóm “ông lớn” ngân hàng có chỉ số khai thác hiệu quả vốn chủ sở hữu trong 9 tháng đầu năm 2020 lại giảm sút so với cùng kỳ 2019.

Cụ thể, khả năng khai thác lợi nhuận trên 100 đồng vốn của BIDV trong 9 tháng đầu năm 2020 còn 7,0 đồng (ROE là 7,0%), trong khi cùng kỳ 2019 ROE đạt 9,5%. Đối với vietcombank, 9 tháng qua, khả năng khai thác hiệu quả trên 100 đồng vốn của ngân hàng này cũng giảm mạnh khi chỉ đạt 13,7 đồng (ROE là 13,7%), trong khi cùng kỳ 2019 ROE đạt 17,4%.

Đáng chú ý, quy mô vốn chủ sở hữu của Vietcombank và BIDV đứng hàng đầu hệ thống ngân hàng khi ở mức tương ứng là 93.576 tỷ đồng và 81.440 tỷ đồng. Quy mô vốn chủ sở hữu của BIDV còn lớn rất nhiều so với tổng tài sản của VIB nhưng tốc độ tăng trưởng ROE lại không bằng.

Ngoài ra, trong 9 tháng đầu năm 2020, phần lớn ROE các ngân hàng đều giảm so với cùng kỳ 2019. 

Chẳng hạn MBB là một trong những ngân hàng có tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu cao nhất nhì hệ thống ngân hàng nhưng ROE 9 tháng đầu năm 2020 của MBB là 13,1%, nghĩa là MBB đã kiếm lời được 13,1 đồng trên 100 đồng vốn bỏ ra kinh doanh. So với ROE cùng kỳ 2019 là 16,3% thì MBB đang khai thác khá kém nguồn vốn của mình.

Tương tự, ROE của ACB cũng giảm từ mức 17,5% xuống còn 15,6%; SCB từ 1,2% xuống 0,5%; Nam ABank từ 9,7% xuống 5,0%;... Trong khi đó, SCB và NCB tiếp tục là nhóm ngân hàng đứng cuối bảng khi ROE chỉ đạt 0,5%.