Lo thiếu cát cho các công trình trọng điểm, HoREA có đề xuất bất ngờ

Cụ thể, HoREA dẫn thông tin từ Cục Quản lý hoạt động xây dựng, Bộ Xây dựng cho biết, hiện nay, tại các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long đang triển khai các dự án đường cao tốc với tổng cộng 463 km đường chạy qua 10 tỉnh, cần khoảng 54 triệu m3 cát san lấp. Tuy nhiên, trữ lượng cát hiện tại chỉ đáp ứng khoảng 70% nhu cầu cho các dự án đường cao tốc.

Bên cạnh đó, tại TP Hồ Chí Minh, tính riêng dự án Vành đai 3 đã cần khoảng 9,3 triệu m3 cát san lấp, riêng năm 2024 cần 6,4 triệu m3 cát san lấp. Nhưng vì lý do thiếu cát san lấp nên các nhà thầu chỉ tập trung thi công hạng mục đường công vụ và cầu trên tuyến.

Do vậy, HoREA lo lắng nếu không có đủ nguồn cát san lấp thì dự án sẽ khó hoàn thành vào năm 2025. Hiệp hội đã đề xuất với Thủ tướng Chính phủ nhập khẩu nguồn cát san lấp từ Campuchia để phục vụ thi công các công trình giao thông trọng điểm quốc gia tại TP Hồ Chí Minh và các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long.

Được biết, hiện nay Campuchia đang quản lý khối lượng cát lớn thuộc lưu vực sông Mekong, với trữ lượng cát có thể khai thác trong 01 năm đạt 100 triệu m3.

Về cách thức vận chuyển, HoREA cho rằng có thể chuyên chở cát từ Campuchia bằng đường thủy để chi phí nhập khẩu hợp lý, giao nhận tại phao số 0 tại cửa khẩu Thường Phước (huyện Hồng Ngự, tỉnh Đồng Tháp) và cửa khẩu Vĩnh Xương (thị xã Tân Châu, tỉnh An Giang).

Cát nhập khẩu về, trước hết sẽ phục vụ các công trình trọng điểm quốc gia trên địa bàn TP.HCM và các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long. Trọng điểm là các dự án: Vành đai 3, đường Vành đai 4 TP Hồ Chí Minh, cao tốc TP Hồ Chí Minh - Mộc Bài, mở rộng cao tốc Cần Thơ - Cà Mau, cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận - Cần Thơ, 3 tuyến cao tốc trục ngang ở Đồng bằng sông Cửu Long như Hồng Ngự - Trà Vinh, Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng, Hà Tiên - Rạch Giá - Bạc Liêu.

Trước thực trạng khan hiếm cát san lấp cao tốc tại phía Nam hiện nay và để tránh tình trạng tranh mua, đẩy giá cát lên cao, HoREA đề nghị nên giao một đơn vị quân đội có chức năng làm kinh tế ở phía Nam làm đầu mối để mua cát với số lượng lớn, ổn định, đảm bảo tiêu chuẩn, chất lượng và giá cả hợp lý.

Việc thiếu nguồn cát san lấp đã được cảnh báo từ nhiều năm nay. Bởi các mỏ cát đang được khai thác trên những con sông từ miền Bắc đến miền Trung, khu vực Đông Nam Bộ và đặc biệt là những dòng sông ở Đồng bằng sông Cửu Long ngày càng cạn kiệt, hết trữ lượng khai thác.

Trong khi đó, những mỏ cát mới chưa được cấp phép khai thác vì nhiều lý do và một trong những lý do quan trọng là nhằm bảo vệ môi trường. Nếu những mỏ cát mới được cấp phép cũng chỉ là giải pháp tình thế trước mắt, khó có thể bù đắp vào lượng cát lớn đang cần và thiếu tại các dự án lên đến cả trăm triệu mét khối.

Trước mắt, một trong những giải pháp để giải quyết cho tình trạng thiếu hụt cát san lấp là các nhà khoa học Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Giao thông vận tải đã nghiên cứu đưa cát biển vào sử dụng. Nghiên cứu đã hoàn thành và các đơn vị đã đưa cát biển (sau khi xử lý) vào thí điểm đắp nền đường thuộc đoạn tuyến hoàn trả ĐT 978 tại dự án cao tốc Hậu Giang - Cà Mau. Kết quả thí điểm đã được báo cáo "rất khả thi" bởi việc tác động xấu tới môi trường là không đáng kể.

Ngoài giải pháp trên, nhiều nhà khoa học cũng đưa ra phương án xây dựng đường cao tốc trên cao - cầu cạn. Các nước cũng đã làm cao tốc trên cao và mang lại hiệu quả kinh tế rất lớn. Tại Việt Nam, đơn cử như cao tốc TP Hồ Chí Minh - Trung Lương đoạn trên cao dài hơn 10km được đưa vào khai thác hàng chục năm qua vẫn rất tốt.