Xóa độc quyền vàng miếng: Nguồn cung tăng mạnh, chênh lệch giá sẽ về mức 4 - 5 triệu/lượng

Sau nhiều năm duy trì chính sách quản lý chặt với vàng miếng, Chính phủ vừa có bước đi gây chú ý: xóa bỏ độc quyền sản xuất và nhập khẩu. Động thái này được kỳ vọng sẽ “hạ nhiệt” thị trường vốn luôn trong tình trạng “sốt giá” và thiếu minh bạch.

Theo Nghị định 232 sửa đổi, bổ sung Nghị định 24 về quản lý hoạt động kinh doanh vàng, đây là lần đầu tiên sau hơn mười năm, chính sách thị trường vàng có sự xoay trục. Ngân hàng Nhà nước sẽ trao quyền nhập khẩu và sản xuất vàng miếng cho một số ngân hàng, doanh nghiệp đủ điều kiện. Dự kiến có khoảng 8 ngân hàng và 3 doanh nghiệp gồm PNJ, DOJI và SJC sẽ tham gia.

Chưa thể 'hạ nhiệt' ngay lập tức

Ông Huỳnh Trung Khánh, Phó chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam (VGTA), cho rằng, nghị định mới là bước ngoặt nhưng tác động đến giá vàng cần có độ trễ. Giá vàng khó có thể ngay lập tức giảm mạnh để sát với giá thế giới, mà phải chờ thông tư hướng dẫn cũng như thời gian để nguồn cung chính thức ra thị trường.

Trong ngắn hạn, mức chênh lệch giữa giá vàng nội địa và thế giới vẫn còn cao. Tuy nhiên, ông Khánh tin rằng trong trung và dài hạn, khoảng cách sẽ rút xuống quanh 4 – 5 triệu đồng mỗi lượng, thay vì từng có lúc lên tới 20 triệu đồng. Yếu tố quyết định nằm ở khối lượng vàng nhập khẩu và sản xuất mà cơ quan quản lý cho phép.

Đại diện Công ty Phú Quý cũng đánh giá việc mở rộng quyền cho ngân hàng và doanh nghiệp sẽ giúp tăng minh bạch, hạn chế đầu cơ, đồng thời ổn định tâm lý người dân. Khi nguồn cung bổ sung, khoảng cách giá sẽ rút ngắn và thị trường trong nước sẽ bớt những “cơn sốt ảo” từng lặp đi lặp lại nhiều năm.

Ông Nguyễn Trung Anh, Chủ tịch Công ty Ancarat, nhấn mạnh việc xóa bỏ độc quyền tạo ra môi trường cạnh tranh lành mạnh hơn. Khi nhiều đơn vị cùng tham gia sản xuất và nhập khẩu, thị trường sẽ có thêm sản phẩm vàng miếng đa dạng, chất lượng, dịch vụ tốt hơn, đồng thời phá vỡ thế độc quyền vốn bị coi là nguyên nhân khiến giá vàng trong nước luôn vênh quá xa so với thế giới.

Một điểm mới khác là cơ chế nhập khẩu vàng nguyên liệu để phân phối lại cho các doanh nghiệp chế tác. Quy định này được kỳ vọng sẽ gỡ nút thắt thiếu nguyên liệu – tình trạng từng khiến những thương hiệu lớn như PNJ có lúc “không có vàng để chế tác”. Với nhu cầu vàng đầu tư bình quân 30 tấn mỗi năm, tương đương 3,5 tỷ USD, việc có cơ chế nhập khẩu chính thức thay vì phụ thuộc vào dự trữ ngoại hối quốc gia được đánh giá là hợp lý.

Các chuyên gia nhận định, khi nguồn cung vàng trở nên dồi dào và đa dạng hơn, giá trong nước sẽ dần tiệm cận với thế giới. Tuy vậy, biến động vẫn còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố vĩ mô như tỷ giá, chính sách tiền tệ hay thị trường quốc tế. Do đó, khó có thể khẳng định giá vàng sẽ hạ nhiệt ngay tức thì.

Sân chơi vàng đổi khác

Ông Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính – Ngân hàng, Đại học Nguyễn Trãi nhìn nhận Nghị định 232/2025/NĐ-CP không chỉ mang tính kỹ thuật pháp lý mà còn mang ý nghĩa chiến lược: tái định hình cấu trúc thị trường, thúc đẩy cạnh tranh minh bạch và tiệm cận chuẩn quốc tế.

Theo ông, việc bỏ độc quyền không đồng nghĩa “thả nổi” mà là chuyển từ một trung tâm chi phối sang mô hình đa chủ thể trong khuôn khổ quản lý tập trung. Lợi ích lớn nhất là đa dạng hóa nguồn cung, giảm khan hiếm, đồng thời khuyến khích cạnh tranh về giá, dịch vụ và thương hiệu.

Quy định vốn điều lệ từ 1.000 tỷ đồng trở lên khiến “sân chơi chính” gần như chỉ dành cho doanh nghiệp lớn. Nhóm nhỏ hơn mất cơ hội ở phân khúc thanh khoản cao, nhưng vẫn có hướng đi như tập trung vào trang sức, mỹ nghệ, hoặc trở thành kênh phân phối cho các ông lớn. Họ cũng có thể mở rộng dịch vụ tài chính gắn với vàng như cầm cố, lưu giữ, thế chấp.

Những doanh nghiệp có vốn trên 1.000 tỷ đồng ngoài SJC giờ đây có cơ hội bước vào lĩnh vực vốn được bảo hộ lâu nay. Đây có thể là những “tân binh tiềm lực” đủ khả năng tạo đối trọng cạnh tranh mới nhờ tiềm lực vốn, năng lực quản trị và chiến lược dài hạn.

Tuy nhiên, ông Huy cho rằng thách thức lớn nằm ở niềm tin xã hội dành cho vàng miếng SJC, vốn được tích lũy qua nhiều năm. Để thay đổi thói quen người dân cần sự kiên trì, minh bạch và cam kết mua bán hai chiều để đảm bảo thanh khoản bền vững. Với SJC, chính sách này mang tính hai mặt: doanh nghiệp vẫn có lợi thế thương hiệu, nhưng khi mất độc quyền, họ buộc phải cạnh tranh thực chất, nâng cấp công nghệ và dịch vụ nếu muốn giữ vị thế dẫn dắt.

Ông Huy nhấn mạnh, điều kiện cấp phép cao đồng nghĩa khả năng chỉ một số doanh nghiệp lớn đủ sức tham gia, tạo cơ chế cạnh tranh có chọn lọc. Đây không còn là độc quyền tuyệt đối, nhưng cũng tránh được sự phân tán quá mức. Trong bối cảnh giá vàng trong nước lập đỉnh kỷ lục và chênh lệch với thế giới tới gần 20 triệu đồng/lượng, sự ra đời của Nghị định 232/2025/NĐ-CP được xem là tín hiệu tích cực giúp thị trường hạ nhiệt.

Trong nhiều năm, việc duy trì độc quyền vàng miếng SJC cùng thiếu nguồn cung đã tạo tâm lý chuộng vàng, khiến mỗi lần giá biến động lại xuất hiện cảnh xếp hàng dài. Ngân hàng Nhà nước từng phải can thiệp bằng dự trữ ngoại hối để nhập khẩu vàng tiêu chuẩn quốc tế, gia công thành vàng miếng và bán ra.

Với cơ chế mới, Việt Nam sẽ không cần dùng tới dự trữ ngoại hối như trước. Theo ông Khánh, nhu cầu nhập khẩu vàng đầu tư chiếm tỷ trọng nhỏ so với tổng nhập khẩu, nên áp lực ngoại tệ sẽ không lớn. Điều này giúp củng cố ổn định vĩ mô và tiết kiệm nguồn lực cho nền kinh tế.

Về lâu dài, việc xóa bỏ độc quyền được kỳ vọng sẽ không chỉ giúp giảm chênh lệch giá mà còn thay đổi cấu trúc toàn bộ thị trường vàng, từ sản xuất, chế tác đến phân phối. Nhiều doanh nghiệp trong nước có cơ hội mở rộng sản xuất, nâng cao năng suất và đa dạng hóa sản phẩm, góp phần đáp ứng nhu cầu phong phú của người tiêu dùng.

Việc Chính phủ quyết định xóa bỏ độc quyền vàng miếng là bước đi tất yếu sau hơn một thập kỷ duy trì cơ chế cũ vốn bộc lộ nhiều hạn chế. Tuy nhiên, chính sách mới vẫn cần có sự giám sát chặt chẽ để đảm bảo nguồn cung được phân bổ hợp lý, tránh tình trạng doanh nghiệp lạm dụng để đầu cơ hoặc tạo khan hiếm giả.