Thất bại với nhiều mô hình kinh doanh, Thế giới di động có đang gặp khó khăn?

Thất bại ở nhiều mô hình kinh doanh

Báo cáo tài chính hợp nhất quý IV/2022 của Công ty CP Đầu tư Thế giới Di động (mã chứng khoán: MWG) cho thấy, doanh thu đạt hơn 30.588 tỷ đồng, giảm 15% so với quý IV/2021. Lợi nhuận sau thuế của Thế giới Di động trong quý IV/2022 đạt 619 tỷ đồng, giảm hơn 60% so với cùng kỳ.

Luỹ kế cả năm 2022, MWG đạt doanh thu 134.722 tỷ đồng, tăng 9% so với năm 2021 nhưng lợi nhuận sau thuế giảm 16%, chỉ đạt 4.100 tỷ đồng. So với kế hoạch 2022, Thế giới Di Động chỉ thực hiện được 95% mục tiêu doanh thu và 65% mục tiêu lợi nhuận.

Xét về cơ cấu kinh doanh, mặc dù các mảng kinh doanh mới của MWG được cho là động lực tăng trưởng doanh số nhưng lại là gánh nặng về chi phí khi lỗ hàng trăm đến hàng nghìn tỷ đồng trong năm vừa qua.

Trong số các đơn vị doanh nghiệp là công ty con lỗ lũy kế, đáng kể nhất là Công ty cổ phần Bách Hóa Xanh liên tục thua lỗ giai đoạn 2016-2022 với tổng con số thua lỗ trong 7 năm từ khi thành lập gần 7.200 tỷ đồng. Riêng khoản lỗ của năm 2022 là lớn nhất với hơn 2.744 tỷ đồng.

Lỗ thuế giai đoạn 2016-2021 đã có biên bản quyết toán thuế nhưng con số của năm 2022 mới do doanh nghiệp ước tính, chưa được cơ quan thuế địa phương quyết toán, Do đó, số lỗ tính thuế năm 2022 có thể chênh lệch so với quyết toán cuối cùng.

Bách Hóa Xanh là chuỗi bán lẻ tham vọng mới của MWG khi ra mắt vào cuối năm 2015. Đây được xem là động lực tăng trưởng mới của tập nhưng về khía cạnh lợi nhuận vẫn là gánh nặng lớn nhất.

Tính đến cuối tháng 12/2022, Bách Hoá Xanh có 1.728 cửa hàng đang hoạt động, giảm gần 20% so với năm 2021. Doanh thu chuỗi này vẫn đạt hơn 27.000 tỷ đồng, bằng 96% mức doanh thu kỷ lục của năm 2021 khi nhu cầu tích trữ hàng thiết yếu tăng cao trong các đợt bùng phát dịch.

Năm 2017, Thế giới Di động tiến vào thị trường Campuchia với chuỗi điện thoại BigPhone có mô hình tương tự thegioididong.com tại Việt Nam. Tháng 6/2020, chuỗi này đã được đổi tên thành Bluetronics, mở rộng địa bàn hoạt động từ PhnomPenh sang các tỉnh khác. Báo cáo tài chính quý IV/2022 cho thấy, Thế giới Di động tại Campuchia cũng lỗ liên tục từ 2017 đến nay. Trong đó năm 2021 và 2022 lỗ lớn nhất với 187 tỷ đồng và 330 tỷ đồng.

Tương tự, chuỗi nhà thuốc An Khang trong năm 2022 cũng ghi nhận khoản lỗ 306 tỷ đồng. Luỹ kế từ 2019 đến nay, chuỗi nhà thuốc An Khang lỗ gần 320 tỷ đồng. Hiện tại, chuỗi nhà thuốc An Khang có 500 cửa hàng đang hoạt động, giảm gần 20% so với cuối năm 2021. Hồi đầu năm 2022, An Khang đặt mục tiêu 800 cửa hàng.

Còn tại Công ty Cổ phần Thế giới số Trần Anh cũng ghi nhận khoản lỗ gần 47 tỷ đồng.

Báo cáo tài chính quý IV hợp nhất của MWG nêu rõ, lỗ tính thuế là khoản lỗ trong kỳ tính thuế, chưa bao gồm phần lãi từ kỳ trước chuyển sang. Công ty chỉ được phép chuyển các khoản lỗ tính thuế sang năm sau để bù trừ với lợi nhuận thu được trong vòng 5 năm tính từ năm phát sinh khoản lỗ đó.

Trước đó, MWG cũng từng thất bại ở nhiều hạng mục đầu tư khác nhau như chuỗi thời trang AVAFashion đóng cửa vào giữa năm 2022, trang thương mại điện tử Vui Vui ra mắt 2016 đến 2018 đóng cửa.

Hay chuỗi Điện Thoại Siêu Rẻ được mở vào tháng 8/2019 nhưng cũng đóng cửa khi chưa đầy 1 năm. Tuy nhiên, đến thời điểm quý IV/2022, hàng tồn kho của đồng hồ, mắt kính vẫn còn, cụ thể, hạng mục đồng hồ, mắt kính đang tồn kho tới 420 tỷ đồng; hàng tồn kho về phụ kiện còn hơn 1.074 tỷ đồng.

Chi phí lãi vay tăng cao ăn mòn lợi nhuận doanh nghiệp

Trong giai đoạn dịch bệnh bùng phát, đặc biệt là năm 2021, thời kỳ tiền rẻ với lãi suất thấp đã giúp chi phí lãi vay của MWG ngang ngửa năm 2019 dù nợ vay gia tăng gấp đôi. Cụ thể, năm 2019 nợ vay hơn 14.000 tỷ đồng, chi phí lãi vay ở mức 568 tỷ đồng, trong khi đó năm 2021 nợ vay hơn 24.000 tỷ đồng nhưng chi phí lãi vay cũng chỉ ở mức hơn 674 tỷ đồng.

Năm 2022, trong bối cảnh lãi suất leo thang, MWG đã chủ động mạnh tay cắt giảm nợ vay, chủ yếu là vay ngắn hạn. Cuối năm 2022, MWG vay ngắn hạn 10.688 tỷ đồng, giảm 57% so với đầu năm và giảm gần 37% so với cuối quý 3/2022. Toàn bộ khoản vay ngắn hạn này đều là vay tín chấp từ ngân hàng với lãi suất thả nổi để bổ sung vốn lưu động. Ngày đáo hạn từ 6/11/2022 đến ngày 17/3/2023.

Bên cạnh việc giảm nợ vay ngắn hạn thì cuối quý 3/2022, MWG đã phát sinh khoản vay tín chấp dài hạn từ ngân hàng với lãi suất thả nổi nhằm bổ sung vốn lưu động có giá trị 5.901 tỷ đồng. Khoản vay này sẽ được đáo hạn vào ngày 15/9/2025.

Dù nợ vay năm 2022 giảm mạnh so với giai đoạn trước nhưng do lãi suất tăng leo thang đã khiến chi phí lãi vay vượt khoản lãi từ tiền gửi. Cả năm 2022, tổng chi phí lãi vay tại MWG ghi nhận hơn 1.382 tỷ đồng, tăng tới 102% so với năm 2021. Trong khi đó, lãi tiền gửi cả năm 2022 chỉ ghi nhận 854 tỷ đồng, giảm 12% so với năm trước.

Sự gia tăng của chi phí tài chính do mặt bằng lãi suất tăng cao và chi phí bán hàng đã khiến biên lãi thuần quý 4/2022 của công ty sụt mạnh xuống còn 2%, là quý thấp nhất kể từ khi doanh nghiệp công bố báo cáo tài chính quý tới nay (2014).

Một điểm đáng chú ý khác khi lần này Thế giới Di động đã thu hẹp quy mô nhân sự, còn 73.202 nhân viên. Điều này đồng nghĩa chỉ trong vòng 3 tháng, Thế giới Di động đã cắt giảm hơn 7.000 nhân viên, tương đương 4%.

Trước đó, báo cáo tài chính hợp nhất quý III/2022, Thế Giới Di động ghi nhận tổng cộng 80.231 nhân viên. So với cuối năm 2021, quy mô nhân sự của Thế Giới Di động tăng khoảng 14%. Đây cũng là số lượng nhân viên cao nhất từ trước đến nay của công ty thuộc lĩnh vực bán lẻ.