Thống đốc: Nếu tiếp tục dựa vào nguồn vốn ngân hàng sẽ tiềm ẩn rủi ro của hệ thống

Chia lửa với Bộ Tài chính trong phiên chất vấn lĩnh vực Tài chính hôm nay, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng cho hay, phân tích từ góc độ đầu tư cho thấy tăng trưởng của nền kinh tế của chúng ta dựa vào vốn rất lớn, tuy nhiên hiệu quả chưa cao, phản ánh qua chỉ số ICO của Việt Nam cao hơn nhiều so với các nước trên thế giới và khu vực. Bởi vậy đặt ra yêu cầu phải nâng cao hiệu quả sử dụng vốn và thu hút vốn đầu tư nước ngoài nhiều, đặc biệt là thu hút vốn FDI.

Tuy nhiên theo bà Hồng, hiện nay Việt Nam chưa tận dụng được nhiều lợi thế về nguồn vốn, về chuyển giao công nghệ, về kỹ năng quản trị và chưa có sự kết nối của khu vực này với khu vực trong nước. Do đó, cần có sự thay đổi và phải có sự làm mới trong chiến lược thu hút vốn FDI trong giai đoạn tới theo hướng chuyển giao vốn, công nghệ, quản trị và gắn với nền kinh tế trong nước nhiều hơn.

Theo lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước, nguồn vốn trong nước hiện vẫn phụ thuộc lớn vào tín dụng ngân hàng, kể cả đối với nhu cầu vốn trung và dài hạn. Dư nợ tín dụng so với GDP ở mức 134% vào cuối năm 2024. Việc tiếp tục dựa chủ yếu vào nguồn vốn ngân hàng tiềm ẩn nhiều rủi ro của hệ thống và có thể gây hệ lụy cho nền kinh tế. Do đó, rất khó để vừa đạt tăng trưởng cao vừa đảm bảo tính bền vững. Đây là vấn đề mà các bộ, ngành, đặc biệt là Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước, cần đặc biệt lưu ý trong quá trình cân đối và huy động các nguồn lực cho mục tiêu tăng trưởng trong giai đoạn tới.

Bà Nguyễn Thị Hồng cho rằng, từ nay đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045, đặc biệt là giai đoạn đến năm 2030, đất nước sẽ triển khai hàng loạt dự án hạ tầng quy mô lớn với nhu cầu vốn đầu tư rất cao. Đơn cử, để hoàn thành mục tiêu có 5.000 km đường cao tốc vào năm 2030 theo Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, ây dựng thêm khoảng 2.000 km trong thời gian tới. Cùng với đó là các dự án trọng điểm như đường sắt cao tốc Bắc – Nam, các sân bay, cảng biển, quy hoạch Điện VIII, và đặc biệt là các chương trình chuyển dịch năng lượng để thực hiện cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 theo COP26.

Để hiện thực hóa các mục tiêu này, công tác chuẩn bị cần được bắt đầu ngay từ bây giờ, trong đó đặc biệt quan trọng là xác định rõ nguồn vốn, khả năng vay và huy động, lộ trình đầu tư cũng như các phương án dự phòng phù hợp. Các bộ, ngành liên quan phải có tính toán đồng bộ, đảm bảo dự án khi khởi công thì vốn đã được thu xếp đầy đủ, tránh bị động, đồng thời không gây áp lực lên ổn định kinh tế vĩ mô. Mục tiêu tăng trưởng cao chỉ có thể bền vững nếu gắn liền với nền tảng ổn định vĩ mô, đúng với tinh thần các nghị quyết của Trung ương Đảng, Bộ Chính trị và Quốc hội.

Từ góc độ tiêu dùng và xuất khẩu, nền kinh tế Việt Nam hiện vẫn dựa nhiều vào xuất khẩu, trong bối cảnh có độ mở rất lớn. Tuy nhiên, điều này cũng khiến chúng ta dễ bị tổn thương trước những biến động kinh tế toàn cầu. “Thời gian qua, các doanh nghiệp xuất khẩu gặp rất nhiều khó khăn do ảnh hưởng từ chính sách kinh tế vĩ mô của các nước đối tác,” bà Hồng nhấn mạnh. “Chúng ta không thể chỉ trông chờ vào xuất khẩu, mà cần chủ động khai thác các động lực từ tiêu dùng và thị trường nội địa.”

Theo bà Hồng, với lợi thế dân số trên 100 triệu người, Việt Nam có tiềm năng tiêu dùng rất lớn. “Đây cũng là một chủ trương lớn mà Chính phủ đang tập trung thực hiện, vấn đề là chúng ta triển khai như thế nào cho hiệu quả, đúng với tiềm năng sẵn có,” bà nói.

Cũng theo Thống đốc, bên cạnh việc làm mới các động lực tăng trưởng truyền thống như đầu tư, tiêu dùng và xuất khẩu, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 57 với định hướng rất đúng và trúng, tập trung vào những động lực tăng trưởng mang tính đột phá như công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Đây là những yếu tố then chốt giúp nâng cao năng suất lao động và tạo tiền đề cho tăng trưởng kinh tế bền vững, thậm chí đạt mức hai con số trong bối cảnh nhiều năm qua nền kinh tế vẫn trong tình trạng thiếu hụt vốn tiết kiệm, chưa đủ khả năng bù đắp cho nhu cầu đầu tư.

Tuy nhiên, theo Thống đốc, để đạt được tăng trưởng cao trong trung và dài hạn, chúng ta cũng cần đặc biệt quan tâm đến các thách thức đang cản trở đà phát triển. Đó là vấn đề biến đổi khí hậu – khi Việt Nam nằm trong nhóm các quốc gia chịu tác động nặng nề nhất, và nguy cơ già hóa dân số nếu không có những chính sách ứng phó từ sớm. Tất cả những yếu tố này là những rào cản hiện hữu đối với tăng trưởng bền vững. Nếu không có giải pháp căn cơ, việc duy trì tốc độ tăng trưởng cao trong nhiều năm sẽ rất khó đạt được.