TS Cấn Văn Lực: Việc tăng lãi suất chưa chắc đã phát huy tác dụng tốt với nền kinh tế

Tại hội thảo "Lạm phát, lãi suất và chứng khoán", TS. Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV cho biết, ba rủi ro lớn nhất toàn cầu phải đối mặt hiện nay là lạm phát tăng cao khiến FED buộc phải tăng lãi suất; giá cả năng lượng tăng ảnh hưởng tới sản xuất kinh doanh, tiêu dùng; và chính sách zero COVID của Trung Quốc khiến kinh tế toàn cầu không đạt tăng trưởng như dự báo.

Theo dự báo lãi suất các quốc gia lớn là đi lên (trừ Trung Quốc có thể đi xuống vì cần phục hồi sau thời gian áp dụng zero COVID). Đây cũng là giai đoạn tốc độ tăng lãi suất nhanh nhất từ trước tới nay. Dự báo lãi suất điều hành của Mỹ tới cuối năm 2023 tới có thể là 3,7 - 4%.

Việc các ngân hàng trung ương trên thế giới đã tăng lãi suất mà Ngân hàng Nhà nước Việt Nam vẫn chưa tăng, lý giải về vấn đề này, TS. Cấn Văn Lực cho biết, lạm phát tại Việt Nam tăng chủ yếu do yếu tố giá cả (chi phí đẩy) hơn là yếu tố tiền tệ gồm cung tiền và vòng quay tiền.

Ông cho rằng việc tăng lãi suất chỉ có tác dụng nhiều khi lạm phát do yếu tố tiền tệ. Do đó, trong bối cảnh hiện nay, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) có tăng lãi suất điều hành cũng chưa chắc đã phát huy tác dụng tốt với nền kinh tế.

"Cùng với đó, chương trình phục hồi kinh tế đang triển khai đã có yêu cầu giữ ổn định lãi suất, nếu tăng lãi suất sẽ đi ngược lại với chương trình này", TS. Cấn Văn Lực cho biết thêm.

TS Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược thương hiệu và cạnh tranh, nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế Trung ương (CIEM) lại cho rằng, trong bối cảnh hiện nay, chính sách tiền tệ không giải quyết được vấn đề lạm phát một cách hoàn hảo.

“Muốn xử lý tốt vấn đề lạm phát, Việt Nam cũng như nhiều nước cần kết hợp các chính sách, can thiệp trực tiếp vào lãi suất cơ bản”, ông Thành nói.

Về vấn đề tăng, hạ lãi suất của NHNN, ông nhận định kinh tế Việt Nam có nhiều điểm khác với kinh tế thế giới, đặc biệt là trong 3 năm trở lại đây. 

Đầu tiên, theo ông Thành, 6 tháng đầu năm 2021, Việt Nam nổi lên như một ngôi sao bởi chúng ta duy trì được mức độ tăng trưởng dương. Thế nhưng, trong 6 tháng cuối năm 2021 thì ngược lại, khi nền kinh tế thế giới phục hồi tốt thì chúng ta lại lạc nhịp. Hay ví dụ như 6 tháng đầu năm nay tăng trưởng thế giới xấu nhưng Việt Nam lại phục hồi rất tốt. Chính những điểm khác biệt này khiến chúng ta không thể điều hành lãi suất như thế giới được.

Thứ hai, ông Thành chỉ ra, trong chiến lược phát triển và phục hồi kinh tế, Việt Nam đặt trọng tâm vào vấn đề lãi suất và tiền tệ, nên các điều hành liên quan đến vấn đề này vô cùng quan trọng, đòi hỏi chúng ta buộc phải thận trọng.

Thứ ba, mức độ mức giá của đồng Việt Nam hiện nay không quá lớn nên cần giữ ổn định tỷ giá của đồng Việt Nam.

“Ngoài ra, cán cân thanh toán quốc tế tương đối ổn định, thặng dư không quá nhiều nên việc tăng lãi suất cũng chưa phải là vấn đề cần thiết”, ông Thành nhấn mạnh. Cùng với đó, nếu lãi suất tăng ở thời điểm hiện tại thì thị trường chứng khoán nguy hiểm.

Theo TS. Lê Xuân Nghĩa, thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính - tiền tệ quốc gia, hiện nay, lạm phát của Việt Nam là lạm phát do chi phí đẩy, nên vai trò của ngân hàng trong câu chuyện này là nhỏ.

Để chống lạm phát chi phí đẩy thì tăng lãi suất không phải là biện pháp. Điều duy nhất Chính phủ có thể làm lúc này là giảm thuế, trong đó có thuế xăng dầu. Bởi lẽ, mặt hàng xăng dầu tại Việt Nam đang đánh thuế 40%, khi giá xăng leo cao sẽ khiến tất cả các loại hàng hoá tăng giá theo. Và NHNN khó có thể làm gì hơn bởi việc nới lỏng và thắt chặt đều ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế, vì vậy chính sách tiền tệ khó có động thái mạnh mẽ vào lúc này.