Cổ phần hoá Fico: Lộ ra nhiều vi phạm, Thanh tra Chính phủ kiến nghị thu hồi 110 tỷ

Báo cáo của Thanh tra Chính phủ mới đây đã chỉ ra một loạt vi phạm tại các Tổng Công ty (TCT) trong quá trình thoái vốn Nhà nước giai đoạn 2011-2018. Đến thời điểm thanh tra còn nhiều TCT chưa hoàn thành việc sắp xếp, cơ cấu lại các công ty con, công ty liên doanh, liên kết, số lượng các công ty chưa hoàn thành việc sắp xếp, cơ cấu lại còn khá lớn, việc thoái vốn các khoản đầu tư đạt tỷ lệ thấp, nhất là việc thoái vốn đối với các khoản đầu tư ngoài ngành, ngoài lĩnh vực kinh doanh chính...chưa đạt tỷ lệ, số lượng theo đề án đã được Bộ Xây dựng phê duyệt. Trong đó, có TCT Vật liệu xây dựng số 1 (Fico). 

Xác định giá trị doanh nghiệp và định giá cổ phần chưa chính xác 

Kết luận thanh tra cho biết, đối với TCT Vật liệu xây dựng số 1 (Fico), theo đề án tái cơ cấu tại Quyết định số 528/QĐ-BXD ngày 8/5/2015 và văn bản số 828/BXD-QLDN ngày 9/5/2016 của Bộ Xây dựng, các công ty liên doanh, liên kết phải sắp xếp là 14 công ty. Đến thời điểm thanh tra, TCT mới hoàn thành sắp xếp, cơ cấu lại 3 công ty, còn lại 11 công ty  chưa hoàn thành sắp xếp, cơ cấu lại theo đề án phê duyệt.

Liên quan tới việc bán đấu giá quyền mua cổ phần của TCT Fico tại Tafico khi phát hành tăng vốn điều lệ cho cổ đông hiện hữu tại Tafico, kết luận thanh tra cho biết, theo báo cáo của TCT Fico, đến thời điểm ngày 30/6/2018 vốn điều lệ của TCT Fico là 1.270.000 triệu đồng (vốn nhà nước chiếm 40,08%); Công ty cổ phần Xi măng Fico Tây Ninh (Tafico) là công ty con của TCT Fico (có vốn điều lệ là 1.072.000 triệu đồng, vốn góp của TCT Fico chiếm 60,23%/vốn điều lệ).

Thực hiện chủ trương tăng vốn điều lệ của HĐQT Tafico từ 1.072.000 triệu đồng lên 2.500.000 triệu đồng, người đại diện vốn nhà nước tại TCT Fico đã có văn bản gửi Bộ Xây dựng xin ý kiến về phương án xử lý đối với việc tăng vốn điều lệ của TCT Fico tại Tafico. Ngày 2/8/2018, Bộ Xây dựng chấp thuận chủ trương tăng vốn điều lệ của Tafico cho cổ đông hiện hữu.

Sau đó, Tafico ký hợp đồng thuê đơn vị tư vấn CPA VIETNAM C&V xác định giá trị doanh nghiệp và định giá cổ phần của Tafico (tại thời điểm ngày 30/6/2018) làm cơ sở xác định giá khởi điểm, tổ chức đấu giá trọn lô quyền mua cổ phần của TCT Fico tại Tafico; ký hợp đồng với Công ty Cổ phần Chứng khoán ngân hàng Sài Gòn Thương Tín (Sacombank-SBS) để tư vấn tài chính phối hợp tổ chức đấu giá.

Tafico đã tổ chức đấu giá công khai, có 3 nhà đầu tư tham gia đấu giá, Công ty Cổ phần đầu tư Như Anh trúng đấu giá, mức giá đặt cho 1 quyền mua cổ phần là 150 đồng, tổng số cổ phần trọn lô là 85.983.073 CP, giá trị quyền mua TCT Fico được hưởng qua đấu giá là 12.897 triệu đồng. Ngày 2/11/2018, HĐQT TCT Fico đã phê duyệt kết quả đấu giá quyền mua cổ phần của TCT Fico tại Tafico.

Thanh tra Chính phủ phát hiện việc việc xác định giá trị doanh nghiệp và định giá cổ phần Tafico do Công ty tư vấn CPA VIETNAM C&V thực hiện kiểm kê, định giá tài sản không chính xác so với thực tế tài sản của Tafico theo quy định của Bộ Tài chính về thẩm định giá, điển hình như: Ghi nhận chưa chính xác việc kiểm kê, đánh giá hiện trạng một số tài sản giữa sổ sách và thực tế; tổng hợp thiếu giá trị vốn bằng tiền 2,426 tỷ đồng theo phương pháp chiết khấu dòng tiền để xác định giá trị doanh nghiệp (FCFF); chưa thực hiện đánh giá lại 7 TSCĐ vô hình có giá trị nguyên giá 9,279 tỷ đồng đang sử dụng bình thường, ghi nhận chưa chính xác, thấp hơn giữa sổ sách và thực tế đối với một số tài sản. Bên cạnh đó, một số khoản công nợ phải trả chưa được đối chiếu theo quy định là 612 triệu đồng.

Thanh tra Chính phủ cho rằng việc tổ chức kiểm kê, đánh giá hiện trạng, định giá tài sản như trên ảnh hưởng, làm giảm giá trị doanh nghiệp của Tafico; ảnh hưởng đến kết quả xác định giá trị doanh nghiệp, định giá cổ phần khi xác định giá khởi điểm cổ phần để tổ chức đấu giá quyền mua cổ phần của TCT Fico tại Tafico; và cần phải được chủ sở hữu vốn nhà nước tại doanh nghiệp kiểm tra, rà soát, xử lý theo đúng quy định.

Việc xác định giá trị 1 số tài sản, nhà cửa vật kiến trúc trong giá trị doanh nghiệp để CPH, qua kiểm tra việc xác định lại giá trị tài sản của TCT tại chung cư New Genaration (sổ 17 Hồ Hảo Hớn, phường Cô Giang, quận 1, TP. HCM), kết luận thanh tra cho biết theo hồ sơ xác định giá trị doanh nghiệp ngày 30/12/2014 của TCT Fico - Công ty mẹ do Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn UHY - ACA thực hiện, chung cư New Genaration có một số diện tích tầng hầm, nhà để xe (tầng hầm điện tích 313,61m2, nhà để xe tầng trệt diện tích là 358,13 m2 của chưng cư New Genaration) hiện TCT Fico đang quản lý, sử dụng.

Tuy nhiên, khi cổ phần hoá TCT chưa thực hiện các thủ tục để cơ quan có thẩm quyền phê duyệt xác định là sở hữu riêng theo quy định của Luật nhà ở; chưa xác định giá trị các tài sản này trong giá trị doanh nghiệp theo quy định. Sau đó, TCT Fico, Công ty Cổ phần tư vấn và định giá CPA VN đã thẩm định xác định lại giá trị các tài sản này là 8.342 triệu đồng.

Như vậy, trong trường hợp TCT Fico được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt xác định phần diện tích tầng hầm, nhà để xe nêu trên tại chung cư New Genaration là sở hữu riêng theo quy định, thì khoản tiền (tạm tính là 8.342 triệu đồng) phải được ghi tăng vốn nhà nước của doanh nghiệp thời điểm cổ phần hóa TCT Fico theo quy định.

Kiến nghị thu hồi 109.659 triệu đồng vào NSNN

Cũng theo kết luận của Thanh tra Chính phủ, đến thời thanh tra, UBND TP. HCM chưa có ý kiến về phương án sử dụng đất sau CPH đối với 7 cơ sở nhà, đất của TCT Fico, gồm: nhà đất đường D2 Văn Thánh, phường 12 quận Bình Thạnh; văn phòng làm việc tại toà nhà số 9-19 Hồ Tùng Mậu, phường Nguyễn Thái Bình, quận 1; khu đất số 348 bến Vân Đồn; nhà đất tại số 2/34 Phan Huy Ích; khu đất lô CC2 khu đô thị mới Phú Xuân; sàn thương mại cho thuê, kết hợp văn phòng tại quận 1 và sàn thương mại cho thuê tại số 12 Hồ Hảo Hớn, phường Cô Giang, quận 1.

Ngoài ra, Thanh tra Chính phủ cũng phát hiện khoản tiền chênh lệch giữa giá trị phần vốn nhà nước tại thời điểm chính thức chuyển sang công ty cổ phần với giá trị phần vốn nhà nước tại thời điểm xác định giá trị doanh nghiệp là 77.974 triệu đồng. Tuy nhiên, TCT không nộp tiền đúng thời hạn, dẫn đến phát sinh khoản lãi chậm nộp phải thu hồi (tạm tính) đến ngày 31/12/2019 là 31.685 triệu đồng. Tổng số tiền gốc và khoản lãi chậm nộp phải thu nộp về ngân sách nhà nước (tạm tính) đến ngày 31/12/2019 là 109.659 triệu đồng.

Với những tồn tại, sai phạm nêu trên, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo TCT Fico rà soát, xử lý thu hồi nộp ngân sách nhà nước số tiền 109.659 triệu đồng; xử lý ghi tăng giá trị phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp CPH số tiền 14.785 triệu đồng (trong đó, có khoản tiền 8.342 triệu đồng liên quan tới việc xác định giá trị tầng hầm, nhà để xe tại chung cư New Genaration do TCT Fico đang quản lý, sử dụng tại thời điểm CPH).