'Đại bàng' Thái âm thầm thâu tóm doanh nghiệp ngành nhựa Việt

“Người khổng lồ” Thái Lan giữ vị thế lớn trong ngành nhựa Việt

Từ một nhà đầu tư nước ngoài thận trọng những năm đầu 2000, Tập đoàn Siam Cement Group (SCG) của Thái Lan đã trở thành một trong những nhà đầu tư nước ngoài có ảnh hưởng sâu rộng nhất tại Việt Nam.

Nếu ngành vật liệu xây dựng là bệ phóng ban đầu, thì ngành nhựa mới thực sự là nơi SCG triển khai chiến lược thâu tóm một cách bài bản, toàn diện và có hệ thống.

Tập đoàn SCG được thành lập từ năm 1913 tại Thái Lan, hoạt động đa ngành với ba mảng chính: hóa dầu (SCG Chemicals), vật liệu xây dựng (SCG Cement – Building Materials) và bao bì (SCG Packaging – SCGP). Tại Việt Nam, SCG bắt đầu hiện diện từ năm 1992, nhưng chỉ thực sự tăng tốc sau năm 2010.

Trong lĩnh vực nhựa, SCG thực hiện nhiều thương vụ mua bán và sáp nhập (M&A) lớn với tổng giá trị đầu tư lên tới hàng chục nghìn tỷ đồng, với mục tiêu kiểm soát chuỗi giá trị – từ sản xuất hạt nhựa cho đến sản phẩm tiêu dùng cuối cùng.

Một trong những thương vụ tiêu biểu nhất của SCG tại Việt Nam là mua cổ phần chi phối tại CTCP Nhựa Bình Minh (BMP) – doanh nghiệp nhựa xây dựng hàng đầu phía Nam.

Qua công ty con là The Nawaplastic Industries, SCG bắt đầu mua cổ phần BMP từ năm 2012, ban đầu nắm 16,7%. Sau nhiều năm âm thầm gom thêm, đến tháng 3/2018, SCG chính thức mua trọn lô 24,13 triệu cổ phiếu từ SCIC, nâng sở hữu lên trên 54%. Tổng giá trị thương vụ này vào khoảng 2.330 tỷ đồng. Sau đó, SCG tiếp tục nâng sở hữu lên 55%.

Đáng chú ý, phần lớn cổ tức BMP đều được chi trả bằng tiền mặt, giúp SCG thu về lợi nhuận đều đặn hàng trăm tỷ đồng mỗi năm. Chưa kể, nhờ mức giá mua vào thấp hơn đáng kể so với thị giá thời điểm thâu tóm, SCG còn lãi lớn từ chênh lệch giá cổ phiếu.

Nếu Nhựa Bình Minh giúp SCG chiếm lĩnh mảng ống nhựa xây dựng, thì Nhựa Duy Tân lại đưa SCG vào thế giới nhựa tiêu dùng – bao gồm bao bì, chai lọ PET và sản phẩm gia dụng.

Năm 2021, SCGP (công ty con của SCG) công bố thỏa thuận mua lại 70% cổ phần Duy Tân Plastic, một trong những tên tuổi lớn nhất trong ngành bao bì nhựa tại Việt Nam. Theo báo cáo SCG, doanh thu Nhựa Duy Tân thời điểm mua lại đạt gần 4.700 tỷ đồng, công suất hơn 116.000 tấn/năm. Duy Tân cũng là nhà cung cấp cho nhiều thương hiệu quốc tế và nội địa lớn như Nestlé, Coca-Cola, Pepsi, Vinamilk...

Mới nhất, SCG vừa hoàn thành thương vụ mua 30% còn lại của Nhựa Duy Tân, nâng tỷ lệ sở hữu tại Duy Tân JSC lên 100% tổng số cổ phần đã phát hành và thanh toán.

Thương vụ này không chỉ giúp SCG mở rộng quy mô tại thị trường Việt Nam, mà còn bổ sung năng lực sản xuất trong khu vực Đông Nam Á, nơi SCG đang tìm cách trở thành người chơi hàng đầu trong lĩnh vực bao bì và hóa chất tiêu dùng.

Chiến lược của SCG không dừng ở các công ty sản phẩm đầu cuối. Tập đoàn này còn đầu tư vào chuỗi sản xuất thượng nguồn, đặc biệt là các doanh nghiệp chuyên sản xuất hạt nhựa và nguyên liệu.

TPC Vina Plastic and Chemical – liên doanh giữa SCG và đối tác Hàn Quốc, SCG hiện sở hữu 70%. Việt – Thái Plastchem do SCG sở hữu 72,49%, chuyên sản xuất nhựa PVC.

Minh Thái Plastics, Chemtech và một loạt nhà máy hóa dầu, nhựa kỹ thuật khác đều nằm trong hệ sinh thái của SCG tại Việt Nam.

Ngoài ra, SCG còn đầu tư vào các công ty bao bì như Sovi (SoviPac), Batico và các công ty logistics để củng cố hệ thống phân phối.

Chiến lược này giúp SCG kiểm soát gần chuỗi cung ứng trong ngành nhựa: từ sản xuất hạt nhựa, bao bì, nhựa gia dụng đến bán lẻ. Nhờ vậy, SCG có thể tối ưu hóa chi phí, chủ động nguyên liệu và dễ dàng mở rộng thị trường.

Không chỉ SCG, nhiều “ông lớn” nước ngoài khác – đặc biệt từ Thái Lan cũng đang tham gia mạnh mẽ vào quá trình thâu tóm các doanh nghiệp nhựa Việt Nam. Đây là xu thế tất yếu khi ngành nhựa Việt tăng trưởng bình quân 11 – 12% mỗi năm, song lại thiếu vốn, công nghệ và dễ bị tổn thương bởi nguyên liệu nhập khẩu.

Một thương vụ đáng chú ý khác là Indorama Ventures – tập đoàn hóa chất lớn của Thái Lan đã mua lại 100% cổ phần Nhựa Ngọc Nghĩa (NNG) vào năm 2022. NNG là nhà sản xuất tiền thân và chai PET hàng đầu Việt Nam, nắm khoảng 30 – 35% thị phần, cung cấp cho các “ông lớn” như PepsiCo, Coca-Cola, La Vie…

Thương vụ này giúp Indorama chiếm lĩnh thị phần PET đóng chai – một trong những mảng có tỷ suất lợi nhuận cao, đồng thời củng cố hệ sinh thái tái chế của hãng trong khu vực. Indorama cũng sở hữu nhà máy sản xuất nguyên liệu tái chế tại Việt Nam nhằm đáp ứng xu thế “nhựa xanh”.

Các nhà đầu tư Nhật Bản, Hàn Quốc cũng không đứng ngoài. Một số doanh nghiệp Nhật Bản như Meiwa Pax, Okamura và Hàn Quốc như Hyosung cũng đầu tư vào ngành nhựa – bao gồm nhựa kỹ thuật, nhựa kỹ thuật cao dùng cho điện tử và ô tô. Dù không thâu tóm quy mô lớn như SCG, các công ty này thường chọn hình thức liên doanh với đối tác nội địa hoặc đầu tư xây mới.

Trong khi đó, nhà đầu tư Trung Quốc bắt đầu tham gia vào lĩnh vực bao bì và nhựa kỹ thuật tại miền Bắc Việt Nam, nhắm đến phân khúc giá rẻ và chuỗi cung ứng cho các công ty điện tử FDI.

Ngành nhựa Việt đang bước vào giai đoạn tái cấu trúc mạnh mẽ, nơi các thương vụ mua bán sáp nhập sẽ quyết định ai là người chiếm lĩnh thị phần, ai là người bị đào thải. Và trong bức tranh ấy, SCG đang là “người chơi lớn” với vị trí dẫn đầu.