Doanh nghiệp muốn giải thể nhưng vướng nhiều quy định về thuế

Ông Nguyễn Văn Được, Tổng giám đốc Công ty TNHH Kế toán và Tư vấn Thuế Trọng Tín cho biết pháp luật về doanh nghiệp đã có nhiều đổi mới, tạo thuận lợi cho việc gia nhập thị trường, khởi nghiệp và chuyển đổi từ hộ kinh doanh lên doanh nghiệp. Đây là nền tảng quan trọng thúc đẩy kinh tế tư nhân và hướng tới mục tiêu 2 triệu doanh nghiệp.

Thủ tục thành lập hiện nay rất nhanh gọn, chỉ mất khoảng 3 ngày làm việc theo quy định, thậm chí có nơi chỉ cần 1 ngày. Tuy nhiên, sau khi được cấp giấy chứng nhận đăng ký, doanh nghiệp buộc phải thông báo sử dụng hóa đơn và thực hiện các thủ tục thay đổi thông tin phát sinh trong quá trình hoạt động.

Quy định quản lý hóa đơn là cần thiết, nhưng Nghị định 70/2025/NĐ-CP lại bổ sung nội dung hạn chế hoặc không chấp thuận thông báo sử dụng hóa đơn với những trường hợp chủ doanh nghiệp, cổ đông hay người quản lý từng điều hành doanh nghiệp bỏ địa chỉ kinh doanh, đang giải thể, phá sản hoặc tạm ngưng hoạt động. Theo Trọng Tín, quy định này chưa phù hợp thực tiễn, dễ trở thành rào cản cho hoạt động kinh doanh và việc tuân thủ pháp luật.

Ông Nguyễn Văn Được nhấn mạnh, mỗi doanh nghiệp là một thực thể độc lập, có quyền tự do kinh doanh trong khuôn khổ pháp luật. Do đó, nếu doanh nghiệp cũ vi phạm cần xử lý nghiêm, còn doanh nghiệp mới phải được đảm bảo quyền và nghĩa vụ thông báo sử dụng, thay đổi thông tin hóa đơn. Cách làm phù hợp là cho phép doanh nghiệp được sử dụng hóa đơn trước, sau đó cơ quan thuế tăng cường hậu kiểm khi cần thiết, vừa thuận lợi cho doanh nghiệp, vừa giữ được kỷ cương pháp luật.

Trọng Tín cho rằng việc hạn chế quyền thông báo sử dụng hóa đơn với doanh nghiệp mới chỉ vì cổ đông hay người đại diện từng tham gia công ty đang giải thể, tạm ngưng là bất hợp lý. Thực tế, nhiều đơn vị đã hoàn tất thủ tục giải thể, tạm ngưng theo luật, nhưng cơ quan thuế lại chậm kiểm tra, quyết toán để xác nhận nghĩa vụ, khiến doanh nghiệp không thể tự hoàn tất hồ sơ. Đây là trách nhiệm của cơ quan quản lý, không thể coi là lỗi của người nộp thuế.

Quy định tại Nghị định 70/2025/NĐ-CP vì vậy đã gây thêm khó khăn, thậm chí kéo dài tình trạng nhiều doanh nghiệp nộp hồ sơ giải thể nhưng không được giải quyết dứt điểm trong nhiều năm. Điều này tạo hệ lụy cho nền kinh tế nói chung và ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi, hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, doanh nhân nói riêng.

Do đó, Trọng Tín kiến nghị Chính phủ và Quốc hội cần bỏ quy định tại Điểm b Khoản 11 Điều 1 Nghị định 70/2025/NĐ-CP về hạn chế quyền sử dụng hóa đơn đối với trường hợp trên, đồng thời bổ sung cơ chế hậu kiểm, tăng cường giám sát sau khi doanh nghiệp đi vào hoạt động và sử dụng hóa đơn.

Bên cạnh đó, ông Nguyễn Văn Được cho biết, hiện nay nhiều doanh nghiệp đã nộp hồ sơ giải thể nhiều năm nhưng vẫn chưa hoàn tất do cơ quan thuế chậm kiểm tra, quyết toán. Thực trạng này được ví như “doanh nghiệp muốn chết mà không được chôn”, gây tâm lý nản lòng cho cộng đồng khởi nghiệp và ảnh hưởng đến niềm tin của nhà đầu tư.

Việc chậm trễ không chỉ khiến doanh nghiệp khó khăn khi rút lui khỏi thị trường mà còn tác động đến chính sách vĩ mô. Trên thực tế, nhiều đơn vị đã ngừng hoạt động nhưng pháp lý vẫn tồn tại với mã số thuế chưa chấm dứt, làm sai lệch công tác quản lý và thống kê của nhà nước.

Theo Trọng Tín, tình trạng này còn ảnh hưởng đến môi trường đầu tư, nguồn thu ngân sách và gây phiền hà cho doanh nghiệp có nhu cầu giải thể, kết thúc dự án, phân chia tài sản hoặc chuyển vốn về nước.

Để tháo gỡ, Trọng Tín kiến nghị Bộ Tài chính và cơ quan thuế địa phương cần nghiêm túc thực hiện đúng thời hạn kiểm tra, quyết toán. Đồng thời, Chính phủ và Quốc hội nên bổ sung cơ chế “bảo lưu nghĩa vụ thuế”: nếu quá 15 ngày cơ quan thuế chưa quyết toán, doanh nghiệp vẫn được giải thể, còn cổ đông, thành viên liên đới chịu trách nhiệm về nghĩa vụ thuế phát sinh.

Ngoài ra, cần sớm triển khai cơ chế “xã hội hóa dịch vụ giải thể doanh nghiệp”, cho phép cơ quan thuế đặt hàng kiểm toán độc lập, tổ chức dịch vụ thuế tham gia quyết toán với kinh phí từ ngân sách hoặc phần tăng thu hằng năm. Theo Trọng Tín, đây là giải pháp khả thi, tương đồng với chính sách “xổ số hóa đơn may mắn” đang được đề xuất để khuyến khích tuân thủ pháp luật.