Loay hoay với Bột giấy Phương Nam: Tốt nhất bán sắt vụn!

Liên quan đến dự án Nhà máy Bột giấy Phương Nam, theo thông tin tại phiên họp lần thứ 13 của Ban Chỉ đạo xử lý các tồn tại, yếu kém của một số dự án và doanh nghiệp chậm tiến độ, kém hiệu quả  thuộc ngành Công thương, hiện các phương án mới, mang tính khả thi hơn phù hợp với quy hoạch phát triển của địa phương để xử lý nhà máy này đang được nghiên cứu.

Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình đã giao Bộ Công thương phối hợp với các bộ, ngành và tỉnh Long An xây dựng báo cáo trình Chính phủ các phương án đối với dự án Nhà máy Bột giấy Phương Nam, gồm cả phương án bán đấu giá dự án; phương án thực hiện cổ phần hóa Tổng Công ty Giấy Việt Nam trong đó có cả dự án này và phương án điều chỉnh quy hoạch gắn với đấu giá dự án trước ngày 31/12. Phó Thủ tướng cũng lưu ý cơ sở pháp lý của từng phương án, vướng mắc, lộ trình xử lý...

Nhà máy Bột giấy Phương Nam có vốn đầu tư ban đầu gần 1.490 tỷ đồng, sau đó tăng lên hơn 3.409 tỷ  đồng. Là một trong 12 đại dự án nghìn tỷ kém hiệu quả của ngành Công thương, dự án đang nợ đầm đìa, rao bán cũng chẳng ai mua. Hơn 10 năm kể từ ngày khởi công xây dựng, nhà máy phải đắp chiếu vì không làm ra được bột giấy. 

Góp ý cho việc xử lý dự án Nhà máy Bột giấy Phương Nam trên báo Đất Việt, ông Vũ Ngọc Bảo, nguyên Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký Hiệp hội Giấy và Bột giấy Việt Nam (VPPA) đã thẳng thắn cho rằng, toàn bộ thiết bị của nhà máy đã không còn dùng được vào việc gì, do vậy tốt nhất là nên bán thanh lý, được đồng nào hay đồng ấy.

Dự án Nhà máy Bột giấy Phương Nam tại Long An đã 3 lần rao bán vẫn chưa có ai mua. Ảnh: Tuổi trẻ

Phân tích cụ thể, vị chuyên gia đầu ngành giấy chỉ rõ: dây chuyền thiết bị, công nghệ của Nhà máy Bột giấy Phương Nam do Áo sản xuất, nếu dùng đúng mục đích, thiết kế thì rất tốt. Tuy nhiên, thiết bị này ở Việt Nam lại không dùng được vào việc gì do nguyên liệu khác.

"Thiết bị ấy thiết kế cho một dạng nguyên liệu khác chứ không phải nguyên liệu có ở Việt Nam. Nếu Việt Nam nhập đúng nguyên liệu ấy về để sản xuất thì không có hiệu quả kinh tế, còn dùng nguyên liệu khác thì không đưa ra sản phẩm gì", ông Vũ Ngọc Bảo chỉ ra tình thế trớ trêu của Nhà máy Bột giấy Phương Nam.

Thực tế đúng như lời ông Vũ Ngọc Bảo đã nêu. Nhà máy Bột giấy Phương Nam được xây dựng với mục tiêu sử dụng nguyên liệu đầu vào là cây đay, vì vậy thiết bị dây chuyền máy móc cũng được đầu tư trên cơ sở này. Tuy nhiên, với thực tế vùng đay nhiên liệu tại địa phương èo uột, câu chuyện lo đầu vào cho Nhà máy Bột giấy Phương Nam là không dễ.

Trước đó, khi buộc phải nhận lại dự án Nhà máy Bột giấy Phương Nam, Tổng công ty Giấy Việt Nam (Vinapaco) cũng đã triển khai nhiều công việc, với mục tiêu đưa nhà máy vào hoạt động như yêu cầu của Chính phủ. Và trên thực tế, Nhà máy đã được đưa vào vận hành, nhưng trong quá trình chạy thử có tải, cả hệ thống luôn bị tắc nghẽn. Nguyên nhân là khâu sản xuất, chế biến nguyên liệu đầu vào cho chu trình sản xuất là chặt mảnh không đạt chất lượng theo yêu cầu.

Một tổ khảo sát được thành lập với các chuyên gia trong lĩnh vực cơ khí và công nghiệp giấy Việt Nam, chuyên gia của nhà thầu Andritz đã được mời sang nghiên cứu sự cố để khắc phục. Đồng thời, Viện Công nghệ giấy và xenluylo cũng tổ chức nghiên cứu thay thế nguyên liệu sản xuất từ đay sang gỗ cứng. Đáng buồn là, tất cả các kết quả nghiên cứu này đều khẳng định, không có khả năng khắc phục được sự cố, không có hiệu quả về mặt kinh tế và không khả thi.

"Nếu muốn sản xuất bột từ gỗ và dăm mảnh trên cơ sở máy móc, công nghệ được đầu tư để sản xuất từ cây đay thì không thể làm được. Trường hợp vẫn muốn làm bột giấy từ đầu vào là gỗ, dăm mảnh thì phải đổi sang máy móc khác”, ông Bảo cho biết.

Đáng lưu ý, theo đánh giá của Bộ Công thương khi xem xét vấn đề thanh lý, thì thiết bị của nhà máy là mới, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, nhưng lại được nhà thầu cải tiến từ dây chuyền sử dụng nguyên liệu từ gỗ, lần đầu tiên được lắp đặt để sản xuất tại Việt Nam và trên thế giới chưa có dây chuyền nào hoạt động.

Với thực trạng trên, việc tìm người mua lại dự án Nhà máy Bột giấy Phương Nam không phải dễ dàng. Kết quả là dù nhiều phương án đã được đưa ra, từ việc xin cơ chế đặc thù, giảm giá cho các lần đấu giá tới "bán bia kèm lạc"... song cho đến nay vẫn không có ai mua.

"Bây giờ, bản mạch, các động cơ là có thể dùng được thì có thể thu hồi để bán giá cao hơn một chút, còn các phần thiết bị, khung máy, máy công nghệ không phải là dạng thông thường, không dùng được vào việc gì thì tốt nhất là bán sắt vụn. Còn đối với đất nhà máy thì nên cân nhắc dành quyền cho tỉnh Long An xử lý là tốt nhất cho phù hợp với quy hoạch của địa phương", nguyên Tổng Thư ký Hiệp hội Giấy và Bột giấy Việt Nam đề nghị.

Ông đồng thời nhấn mạnh: "Có thể nhiều người vẫn nghĩ sẽ bán được nhà máy cho ai đó để tiếp tục hoạt động về mặt chuyên môn nên khó chấp nhận chuyện bán đồng nát. Nhưng nếu dùng được nhà máy vào việc gì thì người ta đã mua rồi, không đợi đến bây giờ".