Nhiều ý kiến xoay quanh việc Tổng Liên đoàn là chủ đầu tư nhà ở xã hội

Mới đây, Quốc hội tiến hành thảo luận ở hội trường về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật Nhà ở sửa đổi. Một vấn đề đáng chú ý tại dự luật là quy định Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam là chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội, nhà lưu trú công nhân trong khu công nghiệp.

Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết có 2 phương án về nội dung này.

Phương án 1: Tiếp thu ý kiến của Chính phủ và Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam theo hướng: quy định Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam là cơ quan chủ quản dự án đầu tư dự án nhà ở xã hội để cho thuê để vừa bổ sung nguồn lực đầu tư dự án nhà ở xã hội, góp phần cải thiện và nâng cao chất lượng cuộc sống cho công nhân, người lao động có thu nhập thấp, thu hút người lao động tham gia tổ chức Công đoàn, vừa giới hạn phạm vi thực hiện (không bao gồm nhà lưu trú công nhân trong khu công nghiệp) để nâng cao tính khả thi.

Phương án 2: Chưa quy định Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam là chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội trong Luật Nhà ở (sửa đổi) vì đây là vấn đề mới, quá trình thí điểm thời gian qua còn nhiều vướng mắc, chưa đủ độ “chín” để quy định trong Luật. Đề nghị Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam xây dựng Đề án báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định cho thực hiện thí điểm chính sách Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam là chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội trong một thời hạn nhất định, nếu phát huy hiệu quả mới quy định trong Luật.

Góp ý về vấn đề này, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (tỉnh Hải Dương) tán thành việc trao quyền cho Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam là chủ đầu tư nhà ở xã hội là một quy định với mục đích rất nhân văn; góp phần tháo gỡ thực trạng việc phát triển nhà ở xã hội chưa thực sự hiệu quả, chưa thu hút được chủ đầu tư, chưa đáp ứng được nhu cầu của người dân hiện nay.

Tuy nhiên, theo bà Nga, tại phương án 1 khoản 4 Điều 80 Dự thảo Luật quy định cho phép “Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam là chủ thể quản lý dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội cho công nhân, người lao động thuộc đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội thuê”.

 Như vậy, theo quy định này, đối tượng được thuê nhà ở xã hội do Tổng Liên đoàn đầu tư thu hẹp hơn so với các đối tượng tại Điều 76, Dự thảo Luật Nhà ở sửa đổi.

Cũng theo bà Nga, nên mở rộng đối tượng được phép thuê nhà ở xã hội do Tổng Liên đoàn đầu tư, bởi khi dự án đã hoàn thành đầu tư xây dựng, bước vào giai đoạn vận hành cho thuê, mà chỉ cho phép công nhân, người lao động thuê sẽ rất dễ dẫn đến tình trạng công nhân, người lao động chưa có nhu cầu thuê hết, thì nhà cho thuê vẫn thừa mà nhiều đối tượng khác thuộc Điều 76 có nhu cầu, nhưng không thể thuê do không thuộc đối tượng “công nhân, người lao động.

Vì vậy, đại biểu cho rằng, chỉ nên quy định “các dự án nhà ở xã hội do Tổng liên đoàn Lao động đầu tư thì ưu tiên cho đối tượng là công nhân, người lao động thuê”.

Bên cạnh đó, quy định điều kiện các dự án nhà ở xã hội do Tổng liên đoàn Lao động đầu tư phải xuất phát từ nhu cầu thực tế và dự báo nhu cầu thực tế của công nhân, người lao động tại địa bàn đầu tư dự án.

Đồng tình với ý kiến của đại biểu Việt Nga, đại biểu Nguyễn Thanh Cầm (Tiền Giang) cho rằng, đối với các nhà do Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam làm chủ đầu tư thì sẽ ưu tiên bố trí cho công nhân lao động nhưng cũng cần tạo điều kiện cho các đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội được sử dụng khi quỹ nhà vẫn còn và các đối tượng này có nhu cầu để đảm bảo hài hòa, hiệu quả, chống lãng phí. Tuy nhiên, điều này cần thông qua một cơ chế phù hợp.

Dù đồng tình với Phương án 1, song đại biểu Nguyễn Thanh Cầm cho rằng, đây là quy định mới, theo do, đề nghị đánh giá thận trọng, kỹ lưỡng, trên cơ sở yêu cầu về thực tiễn, điều kiện về nguồn lực, năng lực thực hiện, quy định chặt chẽ, đảm bảo tính khả thi, đồng bộ trong hệ thống pháp luật.

Tuy nhiên, có một số ý kiến của đại biểu quốc hội phản biện việc giao Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam là chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội, nhà lưu trú công nhân. Nguyên nhân là cần tách bạch chức năng quản lý nhà nước, chức năng của tổ chức chính trị xã hội và chức năng sản xuất, kinh doanh.

Đại biểu Hoàng Văn Cường, Đoàn ĐBQH TP Hà Nội đặt câu hỏi công đoàn là đại diện cho người lao động nhưng lại trở thành chủ đầu tư thì khi chất lượng nhà ở có vấn đề, ai sẽ đại diện cho người lao động.

Theo đại biểu Hoàng Văn Cường, hiện có hai luồng ý kiến về việc Tổng liên đoàn tham gia vào xây dựng nhà ở xã hội. Điểm tích cực là có thể gia tăng thêm nguồn cung nhà ở cho người lao động. Nhưng cũng có ý kiến cho rằng khi chủ đầu tư nhà ở và người lao động gặp vấn đề về chất lượng công trình ai sẽ là người đứng ra phản biện.

Đại biểu Hoàng Văn Cường đồng tình tổ chức công đoàn có thể là chủ đầu tư nhà ở cho người lao động nhưng chỉ với là những dự án mẫu để làm điển hình và để công đoàn làm cơ sở có tiếng nói với các cơ quan khác.

"Vừa cung cấp, lại vừa giám sát thì vô hình chung sẽ không đảm bảo khách quan. Trong khi nếu giao cho cơ quan độc lập, rõ ràng Tổng Liên đoàn có vai trò giám sát, đại diện cho người lao động nói lên tiếng nói của mình", ông Cường nói.

Cũng phát biểu tranh luận về vấn đề này, đại biểu Tô Văn Tám (đoàn Kon Tum) cho rằng đây là vấn đề mới, trong quá trình thực hiện còn nhiều vấn đề cần làm rõ, Chính phủ chưa đánh giá kỹ lưỡng việc thực hiện các quy định sẵn có. Do vậy, cần có đánh giá tổng thể kỹ lưỡng để xem vấn đề này đã “chín”, đã rõ, đã được thực tiễn kiểm nghiệm chưa, qua đó đưa vào quy định một cách hợp lý.

Đại biểu cũng cho rằng, việc giao cơ quan nhà nước, hay một tổ chức chính trị, xã hội làm chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội để bán, cho thuê mua chưa phù hợp với yêu cầu tách biệt giữa chức năng của cơ quan nhà nước, chức năng của tổ chức chính trị xã hội và chức năng sản xuất, kinh doanh.

Vì vậy, đại biểu đề nghị cần cân nhắc kỹ, chưa đưa nội dung này vào trong luật, mà cần thực hiện theo các quyết định hiện hành, tổng hợp thực tiễn để luật hóa những nội dung đã chín, đã rõ.

Như vậy có thể thấy, việc giao cho công đoàn làm chủ đầu tư các dự án nhà ở xã hội cũng còn nhiều vấn đề cần thảo luận, xem xét kỹ lưỡng để tránh sự chồng chéo trong chức năng.