Thu hàng trăm ngàn tỷ mỗi năm: Bảo hiểm nhân thọ 'đổ' tiền vào đâu?

Doanh thu “khủng”, chi phí cũng rất lớn

Theo báo cáo tài chính năm 2023 của Prudential, doanh thu thuần từ hoạt động kinh doanh bảo hiểm đạt gần 26.600 tỷ, nhưng chi phí cho hoạt động kinh doanh bảo hiểm cũng rất lớn, đạt 25.310 tỷ đồng. Trong 6 tháng của năm 2024, doanh thu từ hoạt động này gần 11.000 tỷ đồng, chi phí chi ra cho kinh doanh bảo hiểm còn lớn hơn doanh thu khi lên đến 12.640 tỷ đồng.

Tương tự, tổng doanh thu của Manulife trong 6 tháng năm 2024 từ hoạt động kinh doanh bảo hiểm hơn 8.400 tỷ, trong khi chi phí hoạt động kinh doanh hơn 9.761 tỷ đồng. Trước đó, năm 2023 tổng doanh thu phí bảo hiểm cả năm của Manulife đạt 29.823 tỷ đồng, tổng chi phí đạt 25.741 tỷ đồng, trong đó chi phí hoạt động kinh doanh bảo hiểm chiếm phần lớn đạt 18.876 tỷ đồng.

Một DN bảo hiểm khác cũng có doanh thu “khủng” trong năm 2023 là Dai – ichi khi đạt hơn 19.000 tỷ đồng, tổng chi phí hoạt động kinh doanh bảo hiểm hơn 13.245 tỷ đồng. Trong 6 tháng của năm 2024, doanh thu thuần của hoạt động kinh doanh bảo hiểm đạt 8.852 tỷ đồng, tổng chi phí hoạt động đạt 6.533 tỷ đồng.

Bảo hiểm nhân thọ FWD Việt Nam cũng ghi nhận doanh thu từ hoạt động kinh doanh bảo hiểm 6 tháng năm 2024 đạt gần 2.530 tỷ đồng, trong khi đó chi phí cho hoạt động này là hơn 1.110 tỷ đồng.

Báo cáo tài chính năm 2023 của "ông lớn" bảo hiểm Bảo Việt nhân thọ cũng cho thấy con số doanh thu lớn khi đạt 32.482 tỷ đồng, trong khi tổng chi phí cho hoạt động kinh doanh bảo hiểm là hơn 36.203 tỷ đồng.

Theo ghi nhận của VietnamFinance, các DN bảo hiểm nhân thọ nước ngoài khác tại Việt Nam như AIA, Generali, Sunlife… đều có doanh thu mỗi năm gần đây hàng ngàn tỷ đồng, nhưng ngược lại chi phí trong hoạt động của các DN này cũng rất lớn.

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, tính chung cả năm 2024, tổng doanh thu phí của toàn thị trường bảo hiểm ước đạt 227.500 tỷ đồng. Trong đó, doanh thu phí bảo hiểm nhân thọ đạt khoảng 149.200 tỷ đồng, giảm 5% so với cùng kỳ. Trong đó, các DNBH nhân thọ bồi thường đạt 71.400 tỷ đồng.

Trước đó, số liệu của Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam (IAV) cho thấy, năm 2023, doanh thu phí toàn thị trường bảo hiểm ước đạt 227.100 tỷ đồng, giảm 8,3% so với năm trước. Trong đó, doanh thu phí bảo hiểm nhân thọ ước đạt gần 156.000 tỷ đồng, chi phí bồi thường hơn 57.000 tỷ.

Bảo hiểm nhân thọ đang “đổ” tiền vào đâu

Trao đổi với Tạp chí Đầu tư Tài chính về thực tế doanh thu phí “khủng” nhưng nhiều công ty bảo hiểm vẫn thua lỗ nhiều năm, ông Trần Nguyên Đán chuyên gia kinh tế, thành viên hội Luật gia Việt Nam cho biết, nguyên nhân đến từ yếu tố chi phí của các DNBH nhân thọ rất lớn và điều này cũng hoàn toàn “bình thường” bởi bảo hiểm nhân thọ là một ngành kinh doanh đặc thù, có Luật điều chỉnh riêng.

Ông Đán cho rằng, một DNBH nhân thọ nước ngoài vào Việt Nam, họ tốn rất nhiều chi phí cho đầu tư ban đầu, xây dựng hệ thống kinh doanh. Chưa kể nếu công ty đó xác định chiến lược chiếm lĩnh “miếng bánh” thị trường bảo hiểm rất nhiều tiềm năng tại Việt Nam.

Đầu tiên, là chi phí văn phòng, đội ngũ nhân viên luôn ở mức cao so với các DN cùng ngành tài chính. Mặt bằng chi phí lương của các nhân viên (staff – nhân viên chính thức), khối văn phòng của DN bảo hiểm nhân thọ rất cao, thậm chí cao hơn phía ngân hàng, chứng khoán. Đứng đầu có thể kể đến FWD, chi phí lương và các chi phí liên quan bình quân trong năm 2023 lên tới 1,41 tỷ đồng/người, tương đương trung bình 118 triệu đồng/người/tháng.

“Các quản lý cấp cao của bảo hiểm thu nhập trăm triệu/tháng là rất bình thường bởi ngành này không có nhiều nhân sự có kinh nghiệm chuyên biệt”, ông Đán nêu quan điểm.

Tiếp theo, một loại chi phí nữa của DNBH đó là đầu tư cho hệ thống công nghệ thông tin, hạ tầng kỹ thuật, phần mềm định phí, hệ thống trích lập dự phòng… có thể lên đến nhiều triệu USD.

Theo ông Đán, thông thường các hệ thống quản trị của các DN bảo hiểm nhân thọ sẽ mang nguyên mẫu từ nước ngoài về và tinh chỉnh lại phù hợp với thị trường Việt Nam, nhưng phía DN Việt Nam phải trả chi phí rất lớn bởi bảo hiểm là mảng kinh doanh có nhiều dữ liệu chiều sâu, việc phải đầu tư cho kỹ thuật là tất yếu.

Kế đến, ông Đán cho rằng chi phí hoa hồng, thưởng kinh doanh, thưởng tháng, quý… tưởng thưởng dành cho các danh hiệu trong ngành như MDRT, COT, TOT rất cao, vài trăm triệu đến vài tỷ đồng. Các lễ vinh danh, chuyến du lịch "đẳng cấp" nước ngoài… nhằm tạo động lực cho đội ngũ bán hàng, và điều này cũng khiến các DNBH phải chi tiền rất nhiều.

Một kênh nữa hiện cũng đang ngốn rất nhiều tiền của các DNBH nhân thọ đó là xây dựng hệ thống, đội ngũ kinh doanh. Các DNBH nhân thọ hiện nay đều có hệ thống kênh đại lý (Agency) với số lượng rất lớn. Trong các chiến lược tuyển dụng mới hiện nay, các DN đều chi rất mạnh tay cho việc này.

Ông Đán ví dụ, năm 2023 có kênh kinh doanh mới của một DNBH đã chi hàng ngàn tỷ để xây dựng đội ngũ, hoặc nhiều năm trước một DNBH nhân thọ mua hệ thống kinh doanh của một công ty khác, hoặc mua đứt vùng đại lý của một DNBH khác để mở rộng, chiếm lĩnh thị phần.

“Một vùng KD lớn của công ty này, chuyển sang công ty khác với chi phí “lót tay” đầu tư lên đến cả ngàn tỷ”, ông Đán dẫn chứng.

Chưa kể kênh bán chéo ngân hàng (bancassurance) cũng đã ngốn hàng trăm triệu USD của các DNBH nhân thọ, nhằm được quyền phân phối sản phẩm qua các ngân hàng lớn. Có thể kể đến các thương vụ đình đám như Sunlife chi cho ACB 370 triệu USD trong vòng 15 năm, hay FWD chi cho Vietcombank 400 triệu USD cũng trong 15 năm và theo Bloomberg, giá trị giao dịch và hợp tác giữa FWD và Vietcombank dự kiến lên đến 1 tỷ USD.

Cuối cùng, các DNBH hàng năm đang chi bồi thường rất lớn, năm sau cao hơn năm trước. Có thể điểm qua các con số, năm 2024 bảo hiểm nhân thọ đã chi trả quyền lợi cho khách hàng đạt 71.400 tỷ đồng, tăng 25% so với cùng kỳ năm 2023. Trước đó, năm 2023 cũng đã chi bồi thường lên đến hơn 57.000 tỷ, tăng 35% so với cùng kỳ năm 2022.

“Thực chất lãi của các DNBH đến từ các kênh đầu tư khác, chứ không đến từ doanh thu phí bảo hiểm hàng năm”, ông Trần Nguyên Đán khẳng định.