Xây dựng “siêu” dự án đường Vành đai 3, tạo đột phá, phát triển đô thị vệ tinh

UBND TP.HCM vừa có tờ trình số 1666 gửi Chính phủ báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án đầu tư xây dựng đường vành đai 3 TP.HCM. Theo báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, dự án có tổng chiều dài 76,3 km đi qua 4 tỉnh, thành phố, trong đó TP.HCM 47,5 km, Đồng Nai 11,2 km, Bình Dương 10,7 km, Long An 6,8 km.

Điểm đầu của dự án giao với đường cao tốc Bến Lức - Long Thành (thuộc địa phận huyện Nhơn Trạch, tỉnh Đồng Nai), điểm cuối giao với cao tốc Bến Lức - Long Thành (huyện Bến Lức, tỉnh Long An).

Đường vành đai 3, TP.HCM được đầu tư thành đường cao tốc loại A vận tốc thiết kế 100 km/giờ, được phân kỳ đầu tư theo nhu cầu vận tải và sự phát triển đô thị hai bên đường. Ngoài tuyến đường chính, dự án sẽ đầu tư đường song hành hai bên qua khu đô thị khu dân cư với quy mô 2-3 làn xe. 

Dự án có tổng mức đầu tư 75.378 tỷ đồng được đầu tư bằng ngân sách Trung ương và địa phương, trong đó ngân sách trung ương giai đoạn 2021-2025 là 31.380 tỷ đồng, giai đoạn 2026-2030 là 14.322 tỷ đồng; còn lại là ngân sách địa phương. Tiến độ thực hiện từ năm 2022 đến 2027.

Lãnh đạo TP.HCM và các tỉnh lân cận đã đề xuất một loạt cơ chế chưa có tiền lệ để đẩy nhanh việc xây dựng, trong đó có đề xuất đấu giá quỹ đất dọc hai bên đường để có nguồn vốn xây dựng dự án. Với chiều dài 76 km và đi bao quanh TP.HCM việc bán đấu giá các quỹ đất dọc hai bên đường là hoàn toàn khả thi để làm khu đô thị, khu công nghiệp.

Sở dĩ dự án này Chính phủ phải trình Quốc hội vì đây là dự án cấp quốc gia có tổng mức đầu tư rất lớn và được coi là “siêu” dự án đường bộ ở khu vực phía Nam. Trong báo cáo, UBND TP.HCM cho rằng việc đầu tư đường vành đai 3 là rất cấp thiết vì hiện nay tuyến cao tốc TP.HCM – Long Thành, quốc lộ 22, quốc lộ 13 đều quá tải đặc biệt vào khung giờ cao điểm ở các cửa ngõ thành phố. 

Thời gian tới khi sân bay Long Thành hoàn thành vào năm 2025, sân bay Tân Sơn Nhất được đầu tư nâng cấp với công suất 50 triệu hành khách/năm, tuyến cao tốc Bến Lức – Long Thành hoàn thành vào năm 2023 cùng với sự gia tăng dân số sẽ gây quá tải cho hệ thống hạ tầng giao thông của TP.HCM, nguy cơ cao về ùn tắc giao thông.

Do đó, đường vành đai 3 TP.HCM sẽ làm nhiệm vụ tiếp nhận và giải toả các luồng xe quá cảnh từ các tỉnh mà không đi qua trung tâm thành phố, khu vực đông dân cư, từ đó giảm tải cho các tuyến đường nội đô và cải thiện tình trạng giao thông của thành phố.

Khi có đường vành đai 3 giao thông hướng Tây Bắc – Đông Nam của TP.HCM và ngược lại có thể đi qua cao tốc Bến Lức- Long Thành để tiếp cận cao tốc TPHCM - Trung Lương.

Hướng từ quốc lộ 13, quốc lộ 22 có thể tiếp cận khu vực cảng phía Đồng Nai, TPHCM qua đoạn Nhơn Trạch Tân Vạn. Đường vành đai 3 cũng tạo thêm một hướng kết nối giữa TPHCM với sân bay Long Thành ngoài cao tốc TPHCM - Long Thành.

Cơ hội để phát triển đô thị vệ tinh

UBND TP.HCM kiến nghị sớm đầu tư đường vành đai 3 vì dự án này không chỉ giúp giảm chi phí logistics, tạo động lực phát triển kinh tế mà còn tạo đột phá phát triển các đô thị vệ tinh, giúp phân bố lại dân cư cho TP.HCM và các tỉnh lân cận. 

Khi đường vành đai 3 hoàn thành sẽ mở ra hướng phát triển cho các đô thị vệ tinh như Nhơn Trạch (Đồng Nai); khu đô thị Tây Bắc Củ Chi (TP.HCM); khu đô thị Đức Hòa, Đức Huệ (Long An); Thành phố Thuận An (Bình Dương); Thành phố Thủ Đức (TP.HCM). Ngoài ra, dự án sẽ giúp phát triển các khu vực nông thôn như huyện Củ Chi, Hóc Môn, Bình Chánh của TP.HCM và Bến Lức (Long An).

Tuyến vành đai 3 TP.HCM khi hoàn thành sẽ tạo tiền đề cho các tỉnh mời gọi đầu tư phát triển đô thị, công nghiệp, thương mại, dịch vụ góp phần điều tiết, phân bố dân cư giảm áp lực của khu vực nội đô TP.HCM, Bình Dương, Đồng Nai.

Đối với vùng kinh tế phía Nam, đường vành đai 3, TP.HCM có vai trò kết nối vùng Đông Nam Bộ với Tây Nam Bộ và hành lang xuyên Á, kết nối trực tiếp cảng cạn (ICD) Long Bình với ICD Củ Chi, ICD khu công nghệ cao TP.HCM với ICD An Sơn (Bình Dương), giúp giảm chi phí logistics, giảm chi phí vận tải và thời gian lưu thông của các phương tiện vận tải. Đặc biệt, khi tuyến đường vành đai 3 TP.HCM hoàn thành sẽ nâng cao năng lực vận chuyển hàng hóa từ khu công nghiệp đến các cảng, thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu và thu hút các nhà đầu tư.

Khác với Dự án vành đai 4 vùng Thủ đô Hà Nội triển khai theo hình thức hỗn hợp giữa đầu tư công và hợp tác công tư (PPP), toàn bộ tuyến vành đai 3 TP.HCM sẽ được triển khai bằng vốn đầu tư công. Vì vậy, để có đủ nguồn lực, Chính phủ kiến nghị Quốc hội cho phép phát hành trái phiếu để các địa phương vay đáp ứng nhu cầu thực hiện, giải ngân cho các Dự án trong giai đoạn 2024-2025. Các địa phương chịu trách nhiệm cân đối nguồn thu của ngân sách địa phương để hoàn trả ngân sách trung ương trong giai đoạn 2026-2030, bao gồm cả nguồn thu từ khai thác quỹ đất hai bên đường dự án.

Để đẩy nhanh tiến độ, Chính phủ kiến nghị Quốc hội cho phép Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định việc chỉ định thầu trong quá trình triển khai thực hiện Dự án đối với các gói thầu tư vấn, gói thầu phục vụ di dời hạ tầng kỹ thuật, gói thầu thực hiện đền bù, giải phóng mặt bằng và tái định cư, gói thầu xây lắp của các dự án thành phần; các nhà thầu thực hiện các gói thầu quy định tại khoản này đến khi hoàn thành dự án. Trình tự, thủ tục thực hiện chỉ định thầu thực hiện theo quy định của pháp luật về đấu thầu.

Ông Trần Chủng, nguyên Cục trưởng Cục Quản lý xây dựng (Bộ Xây dựng) đánh giá: “Hiện áp lực giao thông đối với khu vực TP.HCM và các tỉnh Đông Nam bộ rất lớn, nên đây là những cơ chế cần thiết để có thể tạo sự chủ động cho Chính phủ triển khai nhanh gọn tuyến vành đai 3 TP.HCM mà lẽ ra phải đóng mạch từ 5 - 10 năm trước”.