Doanh nghiệp nợ ngân sách, cơ quan thuế yêu cầu mở phá sản: Liệu có khả thi?

13:39 04/09/2025

Trong kiến nghị gửi đến cơ quan quản lý, Trọng Tín Tax cho rằng, tạm thời không nên đưa vào quy định biện pháp cưỡng chế nợ thuế bằng việc nộp đơn yêu cầu mở thục tục phá sản, thay vào đó cần thực hiện hiệu quả các biện pháp cưỡng chế nợ thuế khác nhằm hỗ trợ DN, giảm chi phí xã hội.

Nợ thuế không phải là khoản nợ không có đảm bảo

Tại Luật Quản lý thuế (sửa đổi) đang được Bộ Tài chính lấy ý kiến, trong đó quy định về biện pháp cưỡng chế thi hành quyết định hành chính về quản lý thuế tại điểm g, Khoản 1, Điều 47. Theo đó, một trong các biện pháp cưỡng chế đó là cơ quan thuế nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản.

Về vấn đề này, Công ty TNHH Kế toán và Tư vấn Thuế Trọng Tín (Trọng Tín Tax) trong văn bản góp ý về Luật Quản lý thuế (sửa đổi) gửi đến Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, Văn phòng Chính phủ, Bộ Tài chính và các cơ quan nhà nước cho rằng, quy định biện pháp cưỡng chế nợ thuế là chưa phù hợp và chưa khả thi trong bối cảnh hiện nay bởi những lý do sau.

Đối với cơ quan thuế, nợ thuế của DN không phải là khoản nợ không có đảm bảo “thuần túy”. — Đối với cơ quan thuế, nợ thuế của DN không phải là khoản nợ không có đảm bảo “thuần túy”.

Thứ nhất, nợ thuế bản chất không phải là khoản nợ không có đảm bảo “thuần túy”.

Trọng Tín Tax nêu, theo quy định khi doanh nghiệp nợ thuế, cơ quan thuế đại diện cho nhà nước là chủ nợ không có đảm bảo hoặc có đảm bảo một phần theo Khoản 4, Khoản 6 Điều 4 Luật phá sản 2014. Khi đó, cơ quan thuế là chủ nợ có quyền nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản theo quy định tại Khoản 1 Điều 5 Luật phá sản 2014.

Tuy nhiên, về mặt lý thuyết nợ thuế là nợ không có đảm bảo hoặc có đảm bảo một phần nhưng bản chất, cơ quan thuế có nhiều quyền năng hơn cả các chủ nợ có đảm bảo thông qua các biện pháp cưỡng chế nợ thuế trước đó như: trích tiền từ tài khoản, khấu trừ một phần thu nhập, kê biên, bán đấu giá, thu tiền, tài sản từ bên thứ ba đang nắm giữ và các biện pháp cưỡng chế về mặt pháp lý khác như ngừng sử dụng hóa đơn, thu hồi giấy chứng nhận đăng ký doanh...theo quy định của pháp luật.

Như vậy, có thể nhận thấy cơ quan thuế có ưu thế và được ưu tiên thu hồi tài sản của người nộp thuế khi nợ thuế thông qua các công cụ cưỡng chế nợ thuế trong khi các chủ nợ có đảm bảo, bên thứ ba đang nắm giữ tài sản của người nộp thuế đang có nợ thuế cũng không có các quyền năng và ưu thế này.

“Hay nói cách khác về bản chất nợ thuế đối với cơ quan thuế “không phải là một khoản nợ không có đảm bảo thuần túy” bởi lẽ cơ quan này có quyền thu hồi tài sản để cưỡng chế nợ thuế bằng nhiều biện pháp”, Trọng Tín Tax nói vấn đề.

Thứ hai, biện pháp cưỡng chế nợ thuế bằng cách nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản là chưa có hiệu quả và khả thi trong thực tế

Trọng Tín Tax lý giải, thực tế cơ quan thuế có nhiều biện pháp để thu hồi nợ thông qua các biện pháp cưỡng chế nợ thuế trước khi doanh nghiệp lâm vào tình trạng phá sản và như vậy nếu các biện pháp cưỡng chế nợ thuế khác trước đó được thực hiện hiệu quả thì đã thu hồi được nợ thuế, trừ trường hợp doanh nghiệp không còn tài sản để thu hồi.

Hay nói cách khác nếu doanh nghiệp còn tài sản thì các biện pháp cưỡng chế nợ thuế trước đó đã thu hồi được thuế cho ngân sách nhà nước, không cần phải thực hiện thủ tục yêu cầu tòa án mở thủ tục phá sản.

Trường hợp doanh nghiệp buộc phải mở thủ tục phá sản, thứ tự phân chia tài sản theo Luật phá sản 2014 bao gồm: Nợ có đảm bảo, chi phí phá sản, khoản lương và bảo hiểm... nghĩa vụ tài chính của nhà nước trong đó có nợ thuế và khoản nợ không có đảm bảo, khoản nợ có đảm bảo chưa được thanh toán.

Như vậy, theo quy định thì nợ thuế vẫn được ưu tiên thanh toán trước so với nợ không có đảm bảo hoặc nợ có đảm bảo mà chưa đủ thanh toán điều này cũng cho thấy bản chất của nợ thuế không phải là một khoản nợ không có đảm bảo “thuần túy”.

Việc quy định cơ quan thuế có quyền yêu cầu mở thủ tục phá sản có thể dẫn đến lãng phí chi phí của xã hội, trong khi hiệu quả chưa cao.

Mặt khác, trường hợp khi doanh nghiệp không còn tài sản thì thứ tự ưu tiên nợ thuế nêu trên không có ý nghĩa. Nếu còn tài sản, các biện pháp cưỡng chế nợ thuế thực hiện hiệu quả đã thu hồi được nợ thuế.

Bên cạnh đó, khi cơ quan thuế yêu cầu mở thủ tục phá sản không tốn kém chi phí tố tụng nhưng thực tế cơ quan thuế và cơ quan khác có liên quan như tòa án, doanh nghiệp có liên quan (chủ nợ) và người có liên quan vẫn phải tốn kém thời gian, chi phí dẫn đến lãng phí chi phí của xã hội trong khi hiệu quả đem lại là chưa khả thi và chưa cao.

“Biện pháp yêu cầu mở thủ tục phá sản là chưa khả thi và khó đem lại hiệu quả và có thể gây ra nhiều hệ lụy chưa tốt cho doanh nghiệp, nền kinh tế và xã hội”, Trọng Tín Tax nhấn mạnh.

Cần thực hiện hiệu quả cưỡng chế nợ thuế, giảm chi phí xã hội

Cuối cùng, Trọng Tín Tax nêu quan điểm, để thể hiện tính nhân văn của Chính phủ kiến tạo cũng như hỗ trợ doanh nghiệp giải quyết khó khăn, nhà nước không nên yêu cầu doanh nghiệp mở thủ tục phá sản bởi bản chất nợ thuế không phải là khoản nợ không có đảm bảo thuần túy cũng như hiệu quả của biện pháp này chưa cao trong khi hoàn toàn có thể thực hiện tốt các biện pháp cưỡng chế nợ thuế trước đó.

Vì vậy, Trọng Tín kiến nghị tạm thời không nên đưa vào Luật quản lý thuế (sửa đổi) biện pháp cưỡng chế nợ thuế bằng việc nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản mà thay bằng việc đẩy mạnh và thực hiện hiệu quả các biện pháp cưỡng chế nợ thuế khác trước đó để hỗ trợ doanh nghiệp và giảm chi phí xã hội.

Theo đó, bãi bỏ điểm g, Khoản 1 Điều 47 Luật này, đồng thời hiệu chỉnh các quy định có liên quan đến biện pháp cưỡng chế nợ thuế này trong Dự thảo luật quản lý tại Điều 48 và các Điều khoản có liên quan trong Dự thảo luật

Xuân Thạch

Theo VietnamFinance Copy