Fed hành động, ‘thêm lửa’ kỳ vọng nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam

Thị trường chứng khoán Việt Nam đang đứng trước một thời khắc có thể coi là lịch sử, khi chỉ còn chưa đầy ba tuần nữa FTSE Russell sẽ công bố kết quả đánh giá nâng hạng. Theo Công ty Chứng khoán Yuanta Việt Nam, thị trường trong nước đã đáp ứng toàn bộ 9/9 tiêu chí cần thiết, mở ra cơ hội lớn để lần đầu tiên bước rời nhóm cận biên và gia nhập nhóm mới nổi.

Chia sẻ với Tạp chí Đầu tư Tài chính – VietnamFinance, ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc Khối Nghiên cứu và Phát triển khách hàng cá nhân của Yuanta Việt Nam chỉ ra rằng, hiệu ứng nâng hạng luôn là tâm điểm chú ý của giới đầu tư nhưng diễn biến sau đó trên thị trường chứng khoán thường có sự khác biệt ở từng quốc gia, tùy thuộc vào bối cảnh vĩ mô và nội lực thị trường.

Để minh họa, đại diện Yuanta Việt Nam thống kê diễn biến chứng khoán tại ba thị trường chứng khoán được FTSE Russell nâng hạng trong vài năm gần đây: Kuwait, Saudi Arabia và Romania.

Tại Kuwait, sau khi thông báo nâng hạng vào tháng 9/2017, thị trường nhanh chóng giảm hơn 6% trong ba tháng đầu và tiếp tục duy trì trạng thái đi ngang quanh mức âm 5–10% trong suốt một năm. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) tăng lãi suất và giá dầu thế giới biến động bất lợi, tác động mạnh đến nền kinh tế vốn phụ thuộc vào dầu mỏ như Kuwait.

Trái ngược với Kuwait, thị trường chứng khoán Saudi Arabia sau thông báo nâng hạng vào tháng 3/2018 đã có giai đoạn thăng hoa. Trong vòng một năm, thị trường tăng tới gần 9%, thậm chí có thời điểm bứt phá hơn 20%. Kết quả này đến từ việc Saudi Arabia không chỉ được FTSE Russell mà còn cả MSCI nâng hạng lên nhóm mới nổi, cộng hưởng với hiệu ứng từ thương vụ IPO lịch sử của Aramco. Tuy nhiên, mức tăng không duy trì khi bước sang giai đoạn hiệu lực. Từ tháng 3/2019, khi quyết định nâng hạng chính thức có hiệu lực, thị trường chứng khoán Saudi Arabia biến động mạnh và mất tới hơn 20% sau một năm. Đáng lưu ý, đây cũng là giai đoạn mà quốc gia này chịu ảnh hưởng nặng nề bởi khủng hoảng dầu mỏ và đại dịch COVID-19.

Với Romania, thông báo nâng hạng tháng 9/2019 trùng vào thời điểm khó khăn khi COVID-19 bùng phát, khiến chỉ số có lúc giảm hơn 25%. Song kể từ sau thời điểm chính thức có hiệu lực (9/2020), thị trường nước này bật tăng mạnh, lên tới hơn 30%.

“Hiệu ứng nâng hạng thường mang lại hiệu ứng tích cực trong ngắn hạn nhưng về dài hạn thì thị trường vẫn phụ thuộc rất lớn vào bối cảnh kinh tế vĩ mô, chính sách tiền tệ và các yếu tố nội lực”, ông Nguyễn Thế Minh tổng kết lại kinh nghiệm của các quốc gia đi trước.

Ở Việt Nam, điều kiện vĩ mô hiện nay được đánh giá là thuận lợi hơn so với nhiều quốc gia trong quá khứ. Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã phát tín hiệu giảm lãi suất sau thời gian dài duy trì mức cao. Đây có thể là yếu tố hỗ trợ tích cực cho câu chuyện nâng hạng của thị trường chứng khoán Việt Nam.

Tuy nhiên, tỷ lệ sở hữu nước ngoài trên thị trường chứng khoán Việt Nam đã giảm xuống chỉ còn khoảng 12%. Theo đại diện Yuanta Việt Nam, nguyên nhân đến từ cả yếu tố bên ngoài và bên trong. Cụ thể, chênh lệch lãi suất USD – VND khiến dòng vốn quốc tế có xu hướng quay lại các tài sản bằng USD, trong khi xu hướng toàn cầu hiện nay tập trung mạnh vào nhóm cổ phiếu công nghệ – lĩnh vực mà Việt Nam chưa có nhiều đại diện quy mô lớn. Về nội tại, thị trường vẫn thiếu nguồn cung cổ phiếu mới, có chất lượng và đặc biệt là rào cản về giới hạn sở hữu nước ngoài.

“Việc Fed giảm lãi suất kết hợp với làn sóng IPO hàng hóa mới và sự phát triển của các sản phẩm tài chính sẽ là ba động lực quan trọng để khối ngoại sớm quay trở lại thị trường chứng khoán Việt Nam”, ông Minh nói.

Rõ ràng, nâng hạng không chỉ mang ý nghĩa biểu tượng mà còn là cú hích niềm tin, giúp gia tăng sức hút của thị trường vốn Việt Nam. Song, như những bài học từ Kuwait, Saudi Arabia và Romania, một thông báo nâng hạng thôi là chưa đủ. Thị trường trong nước cần đi kèm cải cách thực chất và nâng cao sức đề kháng nội tại để tận dụng hiệu quả cơ hội mang tính lịch sử này.