Giữa khói lửa chiến sự, vàng lại 'lên ngôi'
Trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị leo thang, niềm tin vào đồng USD lung lay và bất ổn kinh tế lan rộng, vàng một lần nữa nổi lên như một mỏ neo vững chắc – đặc biệt đối với các ngân hàng trung ương.
Những tháng gần đây, nhà đầu tư đã ưu ái vàng hơn các loại tài sản khác, khi chính sách thương mại của Tổng thống Mỹ Donald Trump cùng căng thẳng địa chính trị gia tăng làm nổi bật vai trò của kim loại quý này như một nơi trú ẩn an toàn. Giá vàng tăng mạnh, vượt qua các mốc lịch sử, khiến ngay cả những người lạc quan nhất về vàng cũng phải bất ngờ.
Nhà kinh tế học nổi tiếng người Anh John Maynard Keynes từng gọi vàng là “di tích man rợ”, ám chỉ một kim loại cổ xưa không còn phù hợp với thế giới hiện đại. Sau khi hệ thống tiền tệ toàn cầu gắn với vàng chấm dứt vào đầu thập niên 1970, các ngân hàng trung ương bắt đầu bán tháo lượng vàng dự trữ – và xu hướng này kéo dài hàng thập kỷ. Với nhiều người, vai trò của vàng tưởng chừng đã lùi vào dĩ vãng.
Trong một kỷ nguyên chính trị đầy bất định, khi các giả định kinh tế then chốt bị đặt nghi vấn, vàng lại một lần nữa trở thành nơi neo đậu đáng tin cậy. Cuộc chiến thuế quan ngày càng mạnh mẽ, căng thẳng địa chính trị gia tăng và các nghi vấn về vai trò lâu dài của đồng USD đã tạo nên làn sóng tăng giá mạnh mẽ cho vàng – với mức tăng khoảng 30% chỉ tính riêng trong năm nay. Giá vàng đạt mức cao kỷ lục trong tháng 4 và tiếp cận lại ngưỡng này sau cuộc tấn công của Israel vào Iran.
Từ khi Tổng thống Mỹ Donald Trump tiếp quản Nhà Trắng lần hai với lời hứa về một “kỷ nguyên hoàng kim” cho nước Mỹ, vàng đã trở thành tài sản có hiệu suất vượt trội hơn cả cổ phiếu, năng lượng và các đồng tiền lớn. Đáng chú ý, đà tăng lần này của vàng diễn ra trong bối cảnh các tài sản công nghệ cao như Bitcoin, vốn được ca tụng là “vàng kỹ thuật số”, cũng đang trên đà tăng giá.
Giá vàng vượt mốc 3.000 USD/ounce trong năm nay đã gợi nhớ về các cú sốc tài chính trước đây – từ mức 1.000 USD/ounce trong khủng hoảng tài chính 2008 đến ngưỡng 2.000 USD/ounce thời kỳ đại dịch Covid-19.
"Vàng là là thứ nên nắm giữ khi mọi thứ dường như đang lung lay”, ông Luca Paolini, chiến lược gia trưởng tại Pictet Asset Management, nhận định.
Lựa chọn chiến lược giữa bất ổn toàn cầu
Khi nhà đầu tư bắt đầu hoài nghi về "sức khỏe" của đồng USD, đồng tiền dự trữ số một thế giới, và tương lai của trái phiếu chính phủ Mỹ, thì vàng, tài sản trú ẩn truyền thống, lại lên ngôi.
Ngay từ đầu nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Trump, thị trường toàn cầu đã bị định hình lại bởi làn sóng tìm kiếm nơi trú ẩn. Nhà đầu tư đổ xô vào vàng và các trái phiếu an toàn như Bunds (trái phiếu chính phủ Đức) để tránh những tổn thất sau các động thái áp thuế “ngày giải phóng” của Tổng thống Mỹ.
Đồng USD hiện đã rớt xuống mức thấp nhất trong 3 năm so với các đồng tiền lớn như bảng Anh và euro, trong khi các nhà đầu tư lớn đang xem xét lại chiến lược nắm giữ USD.
Tuy nhiên, không ít chuyên gia lo ngại rằng giá vàng hiện đã vượt quá giá trị thực. Một khảo sát gần đây của Ngân hàng Mỹ cho thấy 45% nhà quản lý quỹ tin rằng vàng đang bị định giá quá cao.
3 năm qua, các ngân hàng trung ương đã mua ròng hơn 1.000 tấn vàng mỗi năm – mức cao kỷ lục. Đáng chú ý, phần lớn lượng mua đến từ các quốc gia thị trường mới nổi không liên kết chặt chẽ với phương Tây như Trung Quốc, Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ.
Tính theo khối lượng, lượng vàng do ngân hàng trung ương nắm giữ hiện gần bằng mức đỉnh năm 1965 – thời kỳ hệ thống Bretton Woods vẫn còn tồn tại. Tuy nhiên, tính theo tỷ lệ tổng tài sản, con số này vẫn còn thấp.
Bà Ruth Crowell, CEO của Hiệp hội Thị trường Vàng London, cho biết: “Chúng tôi đang tiến gần đến mức dự trữ vàng cao nhất từ trước đến nay của các ngân hàng trung ương. Việc vàng vượt qua đồng euro là một bước ngoặt quan trọng".
Dù phần lớn giới kinh tế không cho rằng vàng sẽ thay thế USD làm tài sản dự trữ hàng đầu do USD vẫn giữ vai trò trung tâm trong hệ thống tài chính và thương mại toàn cầu, nhưng vai trò của vàng rõ ràng đang được định hình lại.
Ông James Steel, chuyên gia kim loại quý hàng đầu tại HSBC, gọi xu hướng hiện tại là một “sự tái định hình danh mục đầu tư”, khi một số ngân hàng trung ương giảm tỷ trọng USD nhưng không rút lui hoàn toàn.
Nỗi lo về việc Mỹ và các nước khác gia tăng vay nợ cũng góp phần thúc đẩy nhu cầu tích trữ vàng. Với đề xuất ngân sách của Tổng thống Trump dự kiến làm tăng 2.400 tỷ USD nợ công trong thập kỷ tới, một số nhà đầu tư e ngại sẽ xảy ra khủng hoảng khiến tiền tệ truyền thống mất giá.
Ngay cả những nhà đầu tư không kỳ vọng giá vàng sẽ tiếp tục tăng cũng thừa nhận vai trò của vàng như một công cụ phòng ngừa rủi ro. “Vàng có thể không tiếp tục tăng mạnh như thời gian gần đây, nhưng vẫn xứng đáng được nắm giữ trong danh mục đầu tư đa tài sản toàn cầu”, Paolini của Pictet khẳng định.
