VAFI đề xuất giải pháp đưa dần lãi suất VND về 0%

Vì sao lãi suất tiền gửi và cho vay tại Việt Nam còn cao?

Ngày 22/6, Hiệp hội Các Nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI) đã có văn bản đề xuất giải pháp hạ dần lãi suất tiền gửi VND về mức 0%/năm.

Trong văn bản do ông Nguyễn Hoàng Hải, Phó Chủ tịch VAFI ký, Hiệp hội chỉ ra thực tế hiện nay các các nước Âu – Mỹ, các nước Đông Âu chuyển đổi sang kinh tế thị trường, các nền kinh tế phát triển đều có mức lãi suất tiền gửi nội tệ, ngoại tệ   0%/năm, thậm chí một số nước còn duy trì lãi suất âm (thu phí tiền gửi). Mục đích của việc làm này nhằm bảo đảm lãi suất cho vay cực thấp ( 2 - 5% - tùy thuộc đối tượng vay và thời hạn vay), kích thích hệ thống doanh nghiệp và thị trường chứng khoán phát triển, đảm bảo an sinh xã hội cho người  thu nhập thấp & trung bình mua nhà ở và chi tiêu tiêu dùng có lãi suất tín dụng cực thấp.

Các nước trong khối ASEAN như Thái Lan, Philippines, Malaysia, Singapore cũng đang có lãi suất tiền gửi ngắn hạn cho đồng nội tệ ở mức 0%, lãi suất tiền gửi dài hạn trong khoảng từ 0,2%-0,7%/năm.

Trong khi đó, ở Việt Nam, lãi suất tiền gửi VND cho kỳ hạn ngắn hạn và trung hạn đang ở mức từ 3,5  - 6,2%/năm, theo VAFI, là rất cao so với các nước nói trên và dẫn đến lãi suất cho vay gấp từ 2 – 3 lần.

"Đây là một bất lợi lớn cho cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam cũng như đông đảo người tiêu dùng thuộc đối tượng thu nhập thấp và trung bình", VAFI nhận xét.

Từ thực tế này, VAFI cũng chỉ ra lý do lãi suất tiền gửi và cho vay tại Việt Nam vẫn còn rất cao so với các nước trong khu vực và các nền kinh tế phát triển, khó có thể hạ nhanh lãi suất tiền gửi tiết kiệm.

Nguyên nhân cơ bản là do Việt Nam chưa có được hệ thống  giải pháp kiểm soát dòng tiền tiết kiệm và dòng tiền nhàn rỗi , để hướng nó vào các kênh đầu tư có lợi cho nền kinh tế, đồng thời cũng  ngăn chặn được nó chảy vào các kênh không có lợi cho nền kinh tế như chảy vào thị trường bất động sản hay vào ngoại tệ. 

Trong thời gian qua, Thống đốc NHNN đã có giải pháp để hạ thấp lãi suất tiền gửi tiết kiệm so với trước kia. Mặt tích cực của giải pháp này là làm cho việc gửi tiền tiết kiệm không còn hấp dẫn như trước và vì thế đã xuất hiện 1 dòng tiền khổng lồ đổ vào thị trường chứng khoán và thị trường chứng khoán có thêm triệu nhà đầu tư mới . Trong lúc khó khăn do dịch Covid-19, thị trường chứng khoán phát triển đã giúp cho hệ thống ngân hàng và cộng đồng doanh nghiệp trong nước tồn tại phát triển và thêm nhiều khả năng chống chọi với những khó khăn mới.

Tuy nhiên, theo VAFI, mặt hạn chế của giải pháp hạ lãi suất tiền gửi là cũng xuất hiện dòng tiền nhàn rỗi khổng lồ đổ vào thị trường bất động sản, đẩy giá đất tăng mạnh và nguy cơ gây khó khăn cho phát triển kinh tế và thu hút vốn đầu tư nước ngoài, đồng thời tác động mạnh tới an sinh xã hội khi hàng triệu người lao động khó có khả năng mua được 1 ngôi nhà cho chính mình. Mặt không tích cực này sẽ cản trở mạnh khả năng hạ lãi suất tiền gửi,và như vậy dư địa hạ thấp lãi suất cho vay tín dụng là không còn nhiều.

Giải pháp đưa dần lãi suất tiền gửi về mức 0%/năm

Khẳng định nước ta đã có nhiều tiền đề khách quan vững chắc để hạ nhanh lãi suất tiền gửi tiết kiệm, VAFI cho rằng, muốn thực hiện thì cần thiết lập các giải pháp để kiểm soát được dòng tiền nhàn rỗi, để điều tiết nó chảy vào các kênh đầu tư có lợi cho nền kinh tế và ngăn không cho nó chảy vào các kênh có hại cho nền kinh tế.

Chính vì thế, để đưa dần lãi suất tiền gửi về mức 0%/năm, VAFI đề xuất Chính phủ ban hành một số giải pháp sau:

Thứ nhất, Bộ Tài chính khẩn trương xây dựng Luật Thuế tài sản theo hướng hạn chế mạnh dòng tiền đầu cơ chảy vào thị trường bất động sản, đồng thời kiểm soát để không cho tăng giá đất, áp dụng thu thuế tài sản lũy tiến từ căn nhà thứ hai trở đi với phương châm ban đầu có thể ở mức thấp đủ để ngăn ngừa dòng tiền đầu cơ sau đó tăng dần như thông lệ các nước. Giải pháp này là điều kiện tiên quyết để hạ nhanh lãi suất tiền gửi tiết kiệm.

Thứ hai, hướng mạnh dòng tiền nhàn rỗi chảy mạnh vào thị trường trái phiếu với lãi suất huy động thấp, ở mức dưới 2 %/năm và như vậy hệ thống ngân hàng sẽ huy động được nguồn vốn khổng lồ với kỳ hạn dài để làm cơ sở cho vay trung hạn, dài hạn với lãi suất cho vay thấp dưới mức 5%/năm.

Để làm được việc này, theo VAFI, Bộ Tài chính cần sửa chính sách để bỏ thuế chuyển nhượng trái phiếu, thuế lợi tức trái phiếu cho các đối tượng tổ chức, cá nhân đầu tư nhằm góp phần hạ thấp lãi suất huy động.

"Tiền gửi tiết kiệm hiện nay không phải chịu bất kỳ khoản thuế nào, tại sao đầu tư vào trái phiếu thì phải chịu thuế, trong khi huy động vốn dài hạn qua kênh trái phiếu quan trọng hơn rất nhiều so với  tiền gửi tiết kiệm ở kỳ hạn ngắn?", VAFI đặt câu hỏi.

Hiệp hội cho rằng NHNN cần rà soát luật hiện hành để đảm bảo người dân khi đầu tư vào trái phiếu do hệ thống ngân hàng phát hành thì được bảo đảm tiền đầu tư như là tiền gửi tiết kiệm, cần thiết phải có chính sách bảo đảm này để hướng được dòng tiền nhàn rỗi vào kênh đầu tư dài hạn .

Thứ ba, khi lãi suất tiền gửi đã giảm mạnh, để phòng trường hợp một phần dòng tiền nhàn rỗi đầu cơ ngoại tệ NHNN ban hành chính sách thu phí tiền gửi ngoại tệ ở một mức nhất định nhằm đảm bảo chính sách tỷ giá ổn định và không làm mất cân đối kinh tế vỹ mô.

Thứ tư, kiểm soát chặt  thâm hụt ngân sách hàng năm, khi qua được dịch Covid-19 thì tỷ lệ thâm hụt ngân sách và nợ công cần giảm dần để tăng cường tiềm lực tài chính quốc gia, đủ sức đương đầu với mọi cuộc khủng hoảng có thể diễn ra trong tương lai. Bộ Tài chính và Bộ KH-ĐT cần tham khảo chính sách chi tiêu ngân sách của người Đức.

Thứ năm, hệ thống ngân hàng trong nước tiếp tục được củng cố  theo hướng loại bỏ ngân hàng yếu kém, cải thiện cơ cấu cổ đông bằng việc tăng cường cổ đông tổ chức, cổ đông chiến lược thật sự, hạn chế dần tình trạng ngân hàng thuộc sở hữu của một tập đoàn và phải ngăn ngừa tình trạng tham nhũng trong bất kỳ ngân hàng nào.