Bộ Tài chính đề xuất bỏ cấp giấy phép đầu tư ra nước ngoài

Đề xuất này được nêu tại dự thảo tờ trình chính sách Luật Đầu tư (thay thế).

Cụ thể, tại dự thảo tờ trình chính sách Luật Đầu tư (thay thế), Bộ Tài chính kiến nghị bỏ thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư ra nước ngoài thuộc thầm quyền của Quốc hội, Thủ tướng và Bộ Tài chính. Thay vào đó, nhà đầu tư đăng ký với Ngân hàng Nhà nước về việc chuyển tiền ra nước ngoài sau khi đã có hồ sơ chấp thuận đầu tư từ nước tiếp nhận (giấy phép đầu tư, chứng nhận thành lập doanh nghiệp, hợp đồng góp vốn, mua cổ phần…).

Bộ Tài chính cho rằng việc bỏ thủ tục cấp phép này giúp hoạt động đầu tư ra nước ngoài được quản lý đúng, thực chất hơn. Bởi, nhà đầu tư sẽ đăng ký với Ngân hàng Nhà nước sau khi họ có đủ hồ sơ chấp thuận đầu tư của nước ngoài (giấy phép đầu tư, chứng nhận thành lập doanh nghiệp hoặc hợp đồng góp vốn, mua cổ phần vào công ty nước ngoài...).

Phương án này cũng giúp cắt giảm nhiều thủ tục hành chính, tiết kiệm thời gian, chi phí cho nhà đầu tư, tăng cạnh tranh cho doanh nghiệp. Việc này còn tạo điều kiện cho nhà đầu tư tiếp cận nhanh hơn cơ hội làm ăn ở nước ngoài, mở rộng thị trường, phát triển vùng nguyên liệu, đóng góp cho nền kinh tế.

Ở góc độ quản lý ngoại hối, Ngân hàng Nhà nước sẽ thống kê, kiểm tra tình hình thực hiện, đánh giá tác động tới cán cân thanh toán và dự trữ ngoại hối. Hệ thống ngân hàng cũng sẽ có công cụ xử lý trường hợp vi phạm như tạm dừng chuyển tiền hoặc phong tỏa tài khoản vốn đầu tư.

Hiện nay, hoạt động đầu tư ra nước ngoài tại Việt Nam được kiểm soát theo hướng xác định ngành nghề cấm hoặc có điều kiện, đồng thời cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư.

Theo đó, dự án vốn từ 20.000 tỷ đồng trở lên và áp dụng cơ chế chính sách đặc biệt phải được Quốc hội chấp thuận; Thủ tướng quyết định với dự án vốn từ 800 tỷ đồng, hoặc thuộc lĩnh vực ngân hàng, bảo hiểm, chứng khoán, báo chí, viễn thông có vốn từ 400 tỷ đồng trở lên.

Tính đến cuối tháng 6/2025, Việt Nam có 1.916 dự án đầu tư ra nước ngoài còn hiệu lực, tổng vốn 23 tỷ USD. Trong đó, hơn 67% dự án vốn dưới 20 tỷ đồng, nhưng nhóm dự án trên 20 tỷ đồng lại chiếm tới 98,3% tổng vốn. Số còn lại là dự án nhỏ dưới 1,2 tỷ đồng, thuộc diện chấp thuận chủ trương của Thủ tướng hoặc cấp giấy chứng nhận đầu tư.

Bộ Tài chính nhận định, đầu tư ra nước ngoài đang trở thành xu hướng phổ biến, mang lại nhiều lợi ích như mở rộng thị trường, tăng doanh thu, tiếp cận công nghệ, nâng cao năng lực quản trị và giảm chi phí sản xuất. Tuy nhiên, cơ chế hiện hành bộc lộ bất cập.

Trước hết, quy định yêu cầu nhà đầu tư phải qua nhiều bước xin phép, trong khi phần lớn vốn là tư nhân và dự án phải tuân thủ luật của nước sở tại. Pháp luật Việt Nam hiện chưa phân định rõ nội dung thuộc phạm vi điều chỉnh trong nước và nội dung do nước tiếp nhận đầu tư quản lý.

Ngoài ra, việc tập trung xét duyệt dự án trước khi cho phép chuyển vốn khó ràng buộc trách nhiệm nhà đầu tư sau khi tiền đã ra nước ngoài. Mục tiêu thực chất của họ là được thực hiện giao dịch ngoại hối để triển khai kinh doanh. Nếu thủ tục rườm rà, doanh nghiệp có thể bỏ lỡ thời cơ, đặc biệt với các thương vụ cần quyết định nhanh.

Bộ Tài chính cũng dẫn kinh nghiệm quốc tế, cho thấy phần lớn các nước chỉ kiểm soát dòng tiền ra nước ngoài, áp dụng hạn chế trong một số trường hợp nhằm bảo đảm cân đối vĩ mô và tính hợp pháp của nguồn vốn. Hiện chỉ còn Việt Nam, Lào và Indonesia duy trì cơ chế cấp phép. Trung Quốc vẫn cấp phép nhưng đã nới lỏng, chỉ quản lý các dự án lớn hoặc thuộc lĩnh vực đặc thù. Các quốc gia khác chuyển sang yêu cầu nhà đầu tư kê khai và đăng ký vốn với hệ thống ngân hàng, thay vì xin cấp phép.

Bộ Tài chính khẳng định, chuyển từ cơ chế cấp phép sang quản lý ngoại hối sẽ vừa đáp ứng yêu cầu giám sát của Nhà nước, vừa mở rộng quyền tự do kinh doanh, nâng cao khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam trên thị trường quốc tế.