'Có người Việt nắm giữ đến 20.000 bitcoin nhưng không dám công khai'

Số vốn khổng lồ “nằm im” vì thiếu khung pháp lý

Dù chưa có số liệu thống kê chính thức nhưng nhiều tổ chức ước tính Việt Nam hiện có khoảng 9 – 12 triệu tài khoản đầu tư tài sản mã hóa, chủ yếu đến từ giới trẻ. Tuy nhiên, nghịch lý nằm ở chỗ: số lượng nhà đầu tư đông đảo, giá trị tài sản không nhỏ, nhưng khung pháp lý cho lĩnh vực này vẫn chưa được hoàn thiện.

Chia sẻ tại một sự kiện gần đây, ông Mai Huy Tuần, Tổng Giám đốc SSI Digital cho biết: “Tôi có những người bạn đã đào Bitcoin từ những năm 2011 – 2012 (thời điểm mỗi đồng chỉ có giá trị vài USD) và có số lượng rất lớn, thậm chí có người nắm giữ tới 20.000 Bitcoin. Nếu quy ra giá hiện nay, số tiền mà những người này nắm giữ có thể nói là khổng lồ”.

Tuy nhiên, ông thừa nhận, hiện nhiều người nắm giữ tài sản mã hóa không dám công khai, một phần chưa có khung pháp lý liên quan đến lĩnh vực này.

Không chỉ những nhà đầu tư cá nhân, nhiều nhà đầu tư tổ chức cũng lựa chọn đặt trụ sở tại nước ngoài để hoạt động do lo ngại về rủi ro pháp lý, dẫn đến tình trạng lãng phí nguồn lực vô cùng lớn cho nền kinh tế trong nước.

Việc tài sản mã hóa hoạt động trong vùng xám pháp lý khiến những nhà đầu tư gặp nhiều rủi ro và thiệt thòi.

Theo luật sư Phan Vũ Tuấn, Trưởng Văn phòng Luật sư Phan Law Vietnam, tài sản mã hóa hiện vẫn chưa được pháp luật Việt Nam công nhận là một loại tài sản hợp pháp. Điều này kéo theo nhiều hệ lụy như: người sở hữu tài sản mã hóa không có bất kỳ quyền bảo vệ nào nếu bị mất cắp, bị chiếm đoạt, thậm chí không thể chuyển giao tài sản qua thừa kế hay yêu cầu giải quyết tranh chấp.

“Khác với những loại tài sản truyền thống như vàng, tiền hay bất động sản được pháp luật bảo hộ rõ ràng, đối với tài sản mã hóa, mọi quyền lợi thông thường đều trở nên ‘lửng lơ’. Nếu chủ sở hữu qua đời – ai được thừa kế? Nếu xảy ra tranh chấp – ai đứng ra phân xử? Nếu ví điện tử bị hack – có thể đòi lại tiền không? Những vấn đề này cho thấy sự cấp thiết phải xây dựng khung pháp lý cho kênh tài sản mã hóa”, ông Tuấn nói.

Chưa kể, chính sự mơ hồ pháp lý này đã biến thị trường tài sản mã hóa trở thành “thiên đường” cho các hành vi lừa đảo.

Ông Tô Trần Hòa, Phó Trưởng ban Phát triển thị trường Chứng khoán, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho biết: gần 90% các văn bản yêu cầu xác minh liên quan đến giao dịch tài sản mã hóa đều dính tới yếu tố vi phạm pháp luật hoặc gian lận tài chính.

Để tài sản mã hóa dẫn dắt thị trường tài chính

Hiện Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và Bộ Tài chính đang trong quá trình xây dựng dự thảo Nghị quyết của Chính phủ về thị trường tài sản mã hóa, một bước đi quan trọng nhằm quản lý và phát triển lĩnh vực còn nhiều tiềm năng nhưng cũng đầy rủi ro này.

Theo giới chuyên gia, việc xây dựng khung pháp lý cho tài sản mã hóa cần phải có một lộ trình rõ ràng, bài bản để đảm bảo tính minh bạch và an toàn cho thị trường. Nền tảng cho lộ trình này chính là Luật Công nghiệp Công nghệ Số – dự kiến được trình Quốc hội vào năm 2025.

 “Đây sẽ là văn bản pháp lý đầu tiên đưa ra định nghĩa cụ thể về tài sản số và tài sản mã hóa, làm cơ sở để xây dựng khung pháp lý chi tiết cho từng lĩnh vực liên quan trong tương lai”, ông Tô Trần Hòa nhận định.

Trong khi đó, Luật sư Phan Vũ Tuấn kiến nghị điều quan trọng nhất là tài sản mã hóa phải được công nhận là tài sản. Khi đó, chủ sở hữu sẽ được bảo vệ bởi hệ thống luật dân sự, từ quyền thừa kế, quyền chuyển nhượng đến quyền khởi kiện nếu có tranh chấp hay mất mát tài sản.

Ở góc độ khác, ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain lấy ví dụ từ Singapore. Singapore từng đối diện với bài toán tương tự và quốc gia này chọn lối đi ngược lại với cấm đoán. Thay vì dựng rào chắn, họ thiết lập hành lang pháp lý với bốn trụ cột vững chắc: thuế suất rõ ràng, quy định chống rửa tiền nghiêm ngặt, cơ chế bảo vệ nhà đầu tư nhiều tầng, và cấp phép nghiêm ngặt cho sàn giao dịch.

Việt Nam đang đứng trước một bước chuyển tương tự. Với hàng triệu người tham gia thị trường tài sản mã hóa, phần lớn là người trẻ, đam mê công nghệ, nếu không nhanh chóng ban hành luật, rủi ro không chỉ nằm ở người đầu tư, mà còn đánh mất đi cơ hội trong kỷ nguyên số.

Ông Tô Trần Hòa nhận định: “Khi khung pháp lý chính thức được thiết lập, bức tranh toàn cảnh về thị trường tài sản mã hóa sẽ dần hiện rõ, tạo cơ sở để phát triển thị trường minh bạch, bền vững. Khi đó, chúng ta đều có thể kỳ vọng tài sản mã hóa sẽ là thị trường dẫn dắt thị trường tài chính trong tương lai”.