Công ty chứng khoán tiếp tục giảm quy mô margin và thu hẹp kinh doanh trong năm 2023

Theo báo cáo “Nhìn lại 2022 và triển vọng thị trường vốn 2023” của FiinRatings, môi trường lãi suất tăng trong năm 2022 đã ảnh hưởng tiêu cực đến vị thế kinh doanh của các công ty chứng khoán.

Theo xu hướng tăng lãi suất của FED, Ngân hàng Nhà nước tăng lãi suất điều hành hai lần liên tiếp vào tháng 9 và tháng 10/2022, VN-Index tiếp tục đà giảm tương ứng 17% từ mức quanh 1.200 điểm về dưới mức 1.000 điểm.

Đà bán tháo trên thị trường gây ảnh hưởng mạnh đến kết quả tự doanh của nhiều công ty chứng khoán, có nguy cơ bào mòn vốn chủ sở hữu. Cùng với đó, thị trường cũng chứng kiến mức giảm dư nợ cho vay ký quỹ cùng với sụt giảm biên lãi thuần gây giảm doanh thu từ mảng môi giới và cho vay, vốn là mảng kinh doanh bùng nổ kể từ năm 2021 theo làn sóng gia nhập thị trường của nhà đầu tư cá nhân.

Ngoài ra, việc siết chặt dòng vốn tín dụng vào các ngành có rủi ro cao, bao gồm kinh doanh chứng khoán và kinh doanh bất động sản, cũng gây ảnh hưởng trực tiếp lên thanh khoản thị trường.

Các chuyên gia của FiinRatings cho rằng, ảnh hưởng từ kinh tế vĩ mô với mặt bằng lãi suất gia tăng khiến kênh chứng khoán trở nên ít hấp dẫn hơn trong năm 2023, một mặt kéo dòng tiền về kênh tiền gửi tiết kiệm, mặt khác khiến chi phí vốn gia tăng, từ đó ảnh hưởng đến lợi nhuận của doanh nghiệp.

Ngay cả với giả định FED bớt diều hâu kể từ quý IV/2023, đối với lĩnh vực nhạy cảm với lãi suất như ngành chứng khoán, các doanh nghiệp sẽ tiếp tục giảm quy mô cho vay ký quỹ, thu hẹp quy mô kinh doanh so với năm 2022 nhằm chờ đợi các tín hiệu vĩ mô tích cực hơn.

Trong năm 2022, động thái làm trong sạch thị trường từ phía cơ quan quản lý đối với hành động thao túng thị trường chứng khoán cũng như vi phạm các quy định phát hành trái phiếu doanh nghiệp cuối tháng 3 – đầu tháng 4/2022 làm dấy lên tâm lý hỗn loạn trên thị trường.

Đi kèm với thanh khoản giảm mạnh, VN-Index đã giảm 23,1% xuống 1.172 điểm chỉ trong vòng một tháng do lượng bán giải chấp ồ ạt trên toàn thị trường. Sau đó, sự kiện Vạn Thịnh Phát vào tháng 10/2022 gây ra làn sóng bán tháo trái phiếu và rút tiền từ các quỹ đầu tư trái phiếu từ phía nhà đầu tư cá nhân.

Theo FiinRatings, điều này không chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng đến thanh khoản của công ty chứng khoán, mà còn ảnh hưởng tới rủi ro danh tiếng của các công ty này. Quan trọng hơn nữa, niềm tin của nhà đầu tư bị ảnh hưởng sâu rộng, nhất là khi tốc độ thông tin được lan truyền nhanh chóng và thanh khoản của trái phiếu doanh nghiệp thấp hơn đáng kể so với cổ phiếu niêm yết.

Bên cạnh đó, các công ty chứng khoán cũng gặp rủi ro nợ xấu khi phải bán giải chấp lượng lớn cổ phiếu được dùng làm tài sản đảm bảo cho khoản vay của nhà phát hành là công ty bất động sản, hoặc được dùng làm tài sản đảm bảo cho trái phiếu phát hành bởi các công ty này.

Đối với các công ty chứng khoán đã phát hành trái phiếu vào năm 2021 nhằm mở rộng quy mô hoạt động cho vay, các doanh nghiệp này có thể sẽ gặp nhiều khó khăn khi phát hành mới đảo nợ.

Tuy nhiên, các chuyên gia của FiinRatings cũng cho rằng áp lực đáo hạn trái phiếu trong ngành chứng khoán không nghiêm trọng như các ngành thâm dụng vốn, do công ty chứng khoán có thể cắt giảm hạn mức cho vay, giảm dần dư nợ cho vay ký quỹ để cung cấp thanh khoản trong ngắn hạn.

“Chúng tôi muốn nhấn mạnh rủi ro danh tiếng - liên quan đến mảng phân phối và bảo lãnh phát hành trái phiếu doanh nghiệp - sẽ kéo theo những ảnh hưởng tiêu cực lên kết quả hoạt động cũng như câu hỏi về chất lượng tài sản của các công ty chứng khoán đang nắm giữ danh mục trái phiếu từ những nhà phát hành có chất lượng tín dụng không lành mạnh”, báo cáo nêu rõ.

FiinRatings kỳ vọng sẽ có sự phân hóa lớn giữa các công ty chứng khoán. Những doanh nghiệp có thanh khoản dồi dào, rủi ro tập trung không cao, và hoạt động kinh doanh không phụ thuộc nhiều vào biến động thị trường cũng như tập khách hàng cá nhân sẽ có kết quả kinh doanh ổn định hơn so với các doanh nghiệp tăng trưởng nóng theo xu hướng thị trường.