Đà Nẵng trước vận hội lớn
Việc xây dựng trung tâm tài chính khu vực và khu thương mại tự do được xem là cơ hội lớn giúp Đà Nẵng nâng cao vị thế, thu hút đầu tư, hội nhập sâu rộng với nền kinh tế toàn cầu.
Đà Nẵng là địa phương có sức bật mạnh mẽ trong quá khứ và được đánh giá vẫn còn dư địa lớn để phát triển trong tương lai. Nhưng để khai thác dư địa đó một cách hiệu quả, thành phố cần có những đột phá mới. Trong đó, đột phá quan trọng nhất là về thể chế. Mới đây, Đà Nẵng đã được Quốc hội cho cơ chế đặc thù và cho xây dựng khu thương mại tự do, trung tâm tài chính khu vực.
“Điều này vừa tạo ra sức hấp dẫn cho Đà Nẵng về mặt thể chế, vừa như một thỏi nam châm thu hút nguồn lực đến với Đà Nẵng”, TS Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh, bình luận.
Theo PGS.TS Lê Văn Huy, Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế - Đại học Đà Nẵng, việc Quốc hội thông qua chủ trương thành lập khu thương mại tự do và Bộ Chính trị đồng ý xây dựng trung tâm tài chính khu vực đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế của Đà Nẵng.
Ông Huy cho hay hiện nay, miền Trung vẫn chưa có một trung tâm tài chính - thương mại quy mô lớn khiến doanh nghiệp và dòng vốn đầu tư phải tập trung chủ yếu vào TP. HCM và Hà Nội. Sự ra đời của trung tâm tài chính khu vực tại Đà Nẵng sẽ thu hút các định chế tài chính quốc tế, ngân hàng, quỹ đầu tư và doanh nghiệp công nghệ tài chính (Fintech), giúp nâng cao năng lực tài chính khu vực và hỗ trợ các doanh nghiệp trong nước tiếp cận nguồn vốn dễ dàng hơn.
Hơn nữa, với vị trí địa lý chiến lược, Đà Nẵng có thể đóng vai trò kết nối dòng vốn, thương mại và dịch vụ tài chính giữa Việt Nam với các trung tâm tài chính lớn như Singapore, Hong Kong, Thượng Hải và Tokyo. Điều này giúp Đà Nẵng nâng cao vị thế cạnh tranh và trở thành một điểm đến hấp dẫn cho các nhà đầu tư tài chính toàn cầu.
Một trong những lợi thế lớn nhất mà trung tâm tài chính khu vực mang lại là khả năng thu hút dòng vốn đầu tư trực tiếp từ các tổ chức tài chính quốc tế. Khi có cơ chế đặc thù về chính sách thuế, cơ chế ngoại hối, các ưu đãi về tài chính và môi trường pháp lý linh hoạt, Đà Nẵng có thể thu hút các tập đoàn tài chính, ngân hàng đầu tư, công ty chứng khoán, quỹ đầu tư mạo hiểm, doanh nghiệp Fintech và công ty quản lý tài sản đến đặt trụ sở và hoạt động.
Bên cạnh đó, sự xuất hiện của khu thương mại tự do sẽ giúp thành phố thu hút các doanh nghiệp thương mại điện tử, logistics quốc tế và công ty xuất nhập khẩu, biến Đà Nẵng thành một trung tâm thương mại và giao dịch tài chính quan trọng của khu vực. Những doanh nghiệp này không chỉ mang lại nguồn vốn đầu tư lớn, mà còn tạo động lực phát triển mạnh mẽ cho thị trường lao động và hệ sinh thái kinh doanh của cả miền Trung.
Một trong những cơ hội lớn nhất mà trung tâm tài chính khu vực mang lại là sự phát triển mạnh mẽ của thị trường lao động tài chính - ngân hàng - thương mại. Khi trung tâm tài chính khu vực đi vào hoạt động, Đà Nẵng sẽ cần một lượng lớn nhân sự tài chính chất lượng cao, bao gồm chuyên gia tài chính, ngân hàng, quản lý quỹ đầu tư, chuyên gia Fintech, chuyên viên kiểm toán, kế toán quốc tế, chuyên gia luật tài chính và nhà phân tích đầu tư. Điều này sẽ thúc đẩy các trường đại học phát triển các chương trình đào tạo tài chính theo chuẩn quốc tế, đồng thời hợp tác với các tổ chức tài chính toàn cầu để cung cấp các khóa học chất lượng cao…
Chân dung kinh tế
PGS.TS Lê Văn Huy cũng cho hay Đà Nẵng có tiềm năng trở thành một trung tâm tài chính - thương mại - công nghệ hàng đầu khu vực ASEAN, nhưng để hiện thực hóa điều này, thành phố cần định hình một chiến lược phát triển kinh tế bền vững, có trọng tâm và khác biệt.
Cụ thể, Đà Nẵng nên phát triển theo mô hình “Kinh tế tài chính số”, tập trung vào các lĩnh vực như Fintech, tài chính số, ngân hàng số, quản lý quỹ đầu tư, chứng khoán phái sinh và tài chính xanh. Đây là xu hướng đang diễn ra mạnh mẽ trên thế giới, với nhiều cơ hội cho những trung tâm tài chính mới nổi. Đồng thời, Đà Nẵng cần tận dụng khu thương mại tự do để trở thành một trung tâm thương mại - logistics quốc tế, kết nối dòng vốn, hàng hóa và dịch vụ giữa Việt Nam với thị trường khu vực.
Bên cạnh đó, thành phố cần xây dựng một môi trường kinh doanh thông thoáng, minh bạch, thuận lợi cho doanh nghiệp tài chính, công nghệ và thương mại điện tử. Điều này đòi hỏi phải có hạ tầng số hiện đại, chính sách pháp lý linh hoạt và môi trường sống đạt chuẩn quốc tế.
PGS.TS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, cho hay cấu trúc kinh tế của Đà Nẵng cần định hình theo 3 tuyến. Thứ nhất là thành phố du lịch đẳng cấp cao, tầm cỡ thế giới. Thứ hai là công nghiệp công nghệ cao, đổi mới sáng tạo gắn với đô thị thông minh. Hiện nay, những yếu tố đột phá của Việt Nam đã được thực hiện ở Đà Nẵng, đó là chế tạo chip bán dẫn, với khu công nghiệp công nghệ cao rất lớn. Thứ ba là một đô thị cảng biển gắn với logistics và chân dung tổng hợp là một khu thương mại tự do thế hệ mới.
“Với 3 yếu đặc trưng như thế, công cuộc cải cách thể chế của Đà Nẵng phải đặt ra rất mạnh, phải đi đầu. Đà Nẵng nên xin làm thí điểm là một địa phương có cơ chế tự quyết, tự làm, tự chịu trách nhiệm”, PGS.TS Trần Đình Thiên nói thêm.
Cần chính sách khác biệt
Theo PGS.TS Lê Văn Huy, mặc dù có nhiều cơ hội, song Đà Nẵng cũng phải đối mặt với nhiều thách thức lớn, bao gồm thể chế chưa hoàn thiện, thị trường tài chính còn non trẻ, thiếu hụt nhân lực tài chính trình độ cao và sự cạnh tranh mạnh mẽ từ các trung tâm tài chính khác trong khu vực.
Vì vậy, Đà Nẵng cần nghiên cứu Nghị quyết số 136/2024/QH15 của Quốc hội về tổ chức chính quyền đô thị và thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. Đà Nẵng để xem xét đề xuất một số chính sách đặc thù về tài chính, thương mại, thuế, hải quan và lao động để khu thương mại tự do và trung tâm tài chính khu vực có thể vận hành theo các chuẩn mực quốc tế. Các mô hình tài chính phi tập trung, tài chính số, ngân hàng số, chứng khoán phái sinh, quỹ đầu tư và Fintech phải được tạo điều kiện phát triển mạnh mẽ, tương tự như Singapore, Dubai hay Thâm Quyến đã từng làm. Nếu chỉ hoạt động trong khung pháp lý chung của Việt Nam mà không có cơ chế ưu đãi đặc biệt, Đà Nẵng rất khó cạnh tranh với các trung tâm tài chính khác trong khu vực.
Đà Nẵng cần kết nối với Hệ thống thanh toán bù trừ quốc tế (SWIFT), các quỹ đầu tư toàn cầu, tổ chức xếp hạng tín nhiệm lớn để có thể trở thành một trung tâm tài chính đúng nghĩa. Đồng thời, thành phố cũng cần có chính sách thu hút và đào tạo nhân lực cho hệ sinh thái của một trung tâm tài chính quốc tế theo chuẩn quốc tế, tập trung vào các lĩnh vực tài chính quốc tế, công nghệ tài chính (Fintech) và các ngành hỗ trợ khác như ngoại thương, logistics, kế toán – kiểm toán, thương mại điện tử, trí tuệ nhân tạo trong kinh doanh, luật thương mại quốc tế...
Để thu hút nhân lực tài chính quốc tế, đặc biệt là các chuyên gia cao cấp trong lĩnh vực quản lý quỹ đầu tư, chứng khoán phái sinh, ngân hàng đầu tư, fintech, luật thương mại quốc tế, Đà Nẵng cần xem xét miễn thuế thu nhập cá nhân trong 5-10 năm đầu cho nhóm đối tượng này.
Đây không phải là một chính sách mới lạ, mà thực tế đã được áp dụng thành công ở nhiều trung tâm tài chính, chẳng hạn Dubai International Financial Centre (DIFC), một trong những trung tâm tài chính hấp dẫn nhất thế giới, miễn hoàn toàn thuế thu nhập cá nhân cho các chuyên gia làm việc trong lĩnh vực tài chính, giúp họ thu hút một lượng lớn nhân sự tài chính quốc tế từ châu Âu và Mỹ. Singapore có mức thuế thu nhập cá nhân rất cạnh tranh, dao động 7% - 15% cho chuyên gia tài chính, thấp hơn đáng kể so với các thị trường tài chính lớn như Mỹ (37%), Anh (45%) hay Nhật Bản (55%).
Đồng thời, thành phố cũng cần triển khai đồng bộ các chương trình đào tạo ngắn hạn, bồi dưỡng chuyên sâu và đào tạo dài hạn nhằm phát triển một đội ngũ chuyên gia tài chính có năng lực toàn diện.
