Để người dân không còn 'mải miết' chạy theo giá vàng

Những ngày qua, thị trường vàng trong nước liên tục chứng kiến những đợt tăng giá chưa từng có. Không quá lời khi nói rằng gần như mỗi ngày vàng lại xác lập một kỷ lục mới.

Đi cùng đà tăng ấy, nhu cầu mua bán vàng của người dân cũng bùng nổ. Khảo sát tại một số cửa hàng vàng ở Hà Nội cho thấy cảnh mua bán nhộn nhịp, nhiều nơi người dân phải xếp hàng từ sáng sớm để mua vàng, đặc biệt tại các thương hiệu lớn.

Tại Bảo Tín Minh Châu, nhân viên cho biết toàn bộ hệ thống đều trong tình trạng “cháy hàng” với các sản phẩm nhẫn tròn trơn, vàng miếng Rồng Thăng Long và vàng SJC. Lượng khách đặt mua quá đông nên cửa hàng không nhận cọc và chưa hẹn ngày có hàng trở lại.

Các thương hiệu lớn khác cũng rơi vào tình trạng tương tự, buộc phải giới hạn số lượng bán ra cho mỗi khách. Ngay cả các tiệm vàng nhỏ lẻ cũng tấp nập khách khi người mua tìm đến thay thế lúc các thương hiệu lớn hết hàng. Một chủ tiệm vàng ở Hà Nội cho biết, nhiều người chọn "mua đâu bán đấy" với mong muốn có thể “chốt lời” trong bối cảnh giá liên tục biến động.

Từ đầu năm 2025 đến sáng 4/9, giá vàng miếng SJC đã tăng khoảng 49,7 triệu đồng/lượng (gần 59%), trong khi vàng nhẫn SJC tăng 44,7 triệu đồng/lượng (hơn 53%). Theo giới phân tích, đà tăng này xuất phát từ cả yếu tố quốc tế và trong nước.

Trên thị trường quốc tế, giá vàng thế giới tăng mạnh do căng thẳng chính trị kéo dài cùng với nhu cầu mua vàng của các ngân hàng trung ương và quỹ đầu tư lớn. Bên cạnh đó, chính sách thuế đối ứng của Tổng thống Donald Trump gây lo ngại về tăng trưởng toàn cầu khiến nhà đầu tư tìm đến vàng như một kênh trú ẩn an toàn.

Ở trong nước, việc VND mất giá càng thúc đẩy nhu cầu nắm giữ vàng. Theo VDSC, trong tháng vừa qua, VND giảm thêm 0,4–0,6%, nâng mức mất giá từ đầu năm lên 2,8–3,6% trên cả thị trường chính thức và tự do. Tiền đồng mất giá khiến nhà đầu tư có xu hướng đầu tư vào vàng như một kênh trú ẩn an toàn.

Bên cạnh đó, từ năm 2024 đến nay, giá vàng trong nước liên tục neo ở mức cao, thúc đẩy tâm lý nắm giữ vàng của người dân. Nguồn cung khan hiếm trong khu nhu cầu tích trữ cao cũng góp phần “thổi” giá vàng.

Mua bán, tích trữ vàng là thói quen lâu đời của người Á Đông, trong đó có người Việt Nam. Cùng với những đặc tính của vàng (tính phòng thủ trước các biến động của nền kinh tế), nhu cầu tích trữ, mua bán vàng là nhu cầu chính đáng. Việc lưu trữ vàng của người dân như một hình thức tiết kiệm và đầu tư, là nhu cầu chính đáng.

Tuy nhiên, khi vàng trở thành công cụ đầu cơ, hệ quả là dòng vốn bị “chôn” trong vàng thay vì chảy vào nền kinh tế thực. Chính phủ nhiều lần nhấn mạnh yêu cầu xây dựng cơ chế, chính sách quản lý thị trường vàng một cách phù hợp ổn định vĩ mô, kiểm soát lạm phát và huy động nguồn lực trong dân phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.

Sự quyết liệt của nhà điều hành còn được thể hiện ở liên tiếp những chính sách được ban hành trong thời gian gần đây, trong đó phải nói đến Nghị định 232/2025/NĐ-CP. Việc ban hành Nghị định 232/2025/NĐ-CP không chỉ mở ra cơ hội chấm dứt thế độc quyền kéo dài hơn một thập kỷ trên thị trường vàng, mà còn đặt nền móng cho một cơ chế quản lý mới, vừa đảm bảo sự tham gia của nhiều thành phần kinh tế, vừa giữ vai trò giám sát chặt chẽ của Nhà nước.

Dĩ nhiên, những thay đổi về chính sách góp phần xây dựng một thị trường vàng minh bạch và công bằng, nhưng đây chỉ là bước khởi đầu. Để thị trường thực sự chuyển biến lâu dài, không thể chỉ dựa vào các mệnh lệnh hành chính mà cần phải đa dạng hóa các kênh đầu tư cho người dân, giúp vàng không còn là lựa chọn gần như duy nhất của nhà đầu tư.

Tại Diễn đàn thường niên Hoạch định Tài chính Cá nhân lần thứ 5 của Hiệp hội Tư vấn Tài chính Việt Nam, các chuyên gia chỉ ra rằng phần lớn nhà đầu tư Việt Nam vẫn ưu tiên các kênh truyền thống như tiết kiệm, vàng và bất động sản, trong bối cảnh thị trường chưa phát triển đủ các sản phẩm tài chính hiện đại.

Theo TS. Đinh Thế Hiển, thị trường tài chính còn nhiều hạn chế về các sản phẩm chất lượng. Chứng khoán dù đã có lịch sử hơn 20 năm nhưng vẫn thiếu sự đa dạng về sản phẩm và chứng chỉ quỹ; ngành bảo hiểm mới chỉ có một số quỹ cơ bản như quỹ tăng trưởng, quỹ cân bằng và quỹ năng động của Manulife với quy mô 3–4 nghìn tỷ đồng; ngành bất động sản chưa có định chế hoàn chỉnh để trở thành kênh đầu tư minh bạch. Trong khi đó, kênh đầu tư tiền số lại chưa có khung pháp lý rõ ràng.

Chính sự hạn chế các kênh đầu tư đã khiến dòng tiền nhàn rỗi trong dân đổ mạnh vào vàng. Trong khi đó, tại các thị trường tài chính lớn như Mỹ, nhà đầu tư được tiếp cận đa dạng công cụ minh bạch và hiệu quả, hạn chế vai trò trung tâm của vàng, đồng thời hướng dòng vốn vào những lĩnh vực trực tiếp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Do vậy, minh bạch hóa chính sách chỉ là bước khởi đầu để kiến tạo thị trường vàng công bằng. Để tạo chuyển biến thực sự, các cơ quan quản lý và thị trường phải phối hợp đa dạng hóa các kênh đầu tư hiện đại, đưa dòng tiền nhàn rỗi trong dân vào các kênh sinh lợi chính thức, biến nó thành động lực trực tiếp cho tăng trưởng kinh tế.