Điều hành lãi suất không thể chủ quan với lạm phát

Chính sách tiền tệ cũng được giao khá nhiều nhiệm vụ và những nhiệm vụ này khó có thể đạt được cùng một lúc. Trong điều kiện đó, NHNN đã kiên định xuyên suốt với mục tiêu là giữ đại cục, ổn định kinh tế vĩ mô, tiền tệ và theo dõi sát diễn biến, tình hình để quyết định những nhiệm vụ trọng tâm, trọng điểm trong từng thời kỳ, từng giai đoạn để ứng phó linh hoạt.

Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng giải trình các nội dung đại biểu Quốc hội quan tâm.

Điều hành lãi suất phải được xem xét trong tổng thể

Đối với điều hành lãi suất, nhu cầu giảm lãi suất là mong muốn của doanh nghiệp, Quốc hội, Chính phủ cũng rất quan tâm chỉ đạo và NHNN cũng rất mong muốn và quan tâm điều đó. Tuy nhiên, theo Thống đốc Nguyễn Thị Hồng, điều hành lãi suất cũng cần phải được xem xét trong tổng thể điều hành chính sách kinh tế vĩ mô để đảm bảo được đại cục về ổn định kinh tế vĩ mô, tiền tệ và đặc biệt đảm bảo an toàn hoạt động của hệ thống ngân hàng.

Theo đó, năm 2022 có 2 lý do rất quan trọng để chúng ta phải chấp nhận mặt bằng lãi suất cao hơn, đó là lãi suất quốc tế thì đồng loạt tăng nhanh và mạnh; trong nước, lạm phát năm 2022 bình quân tăng 3,15%, tuy thấp so với mục tiêu nhưng vẫn cao hơn so với mức 1,84% năm 2021. Đặc biệt trong nửa cuối năm 2022, lạm phát có xu hướng tăng nhanh từng tháng và đến cuối năm lạm phát cơ bản bình quân đã khoảng 5% - cao hơn rất nhiều so với mức bình quân của lạm phát năm 2021 là 0,84%. Chính vì vậy, điều hành không thể chủ quan với lạm phát.

Điểm thứ hai, theo Thống đốc, là áp lực mất giá của đồng Việt Nam rất lớn trong năm 2022 khi các nước thắt chặt chính sách tiền tệ và đồng USD tăng giá rất mạnh. Vào thời điểm tháng 9, tháng 10 năm 2022, đồng Việt Nam áp lực mất giá lên đến 9-10%. “Do đó, nếu không có những giải pháp linh hoạt và đồng bộ thì khó có thể ổn định được mức tỷ giá chỉ mất giá 3,5% trong năm 2002”. Thống đốc chia sẻ và cho biết: Ở thời điểm đó, điều hành thị trường này rất khó khăn. Nếu chúng ta để đồng Việt Nam mất giá trên 10% thì điều gì sẽ xảy ra? Doanh nghiệp sẽ vô cùng khó khăn, bởi vì sản xuất trong nước phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu nguyên vật liệu từ nước ngoài. Nếu tỷ giá tăng cộng hưởng với mặt bằng giá thế giới tăng cao thì chi phí đầu vào sẽ tăng cao và chắc chắn lạm phát sẽ tăng cao, chưa kể đến doanh nghiệp Việt Nam cũng vay một lượng lớn vốn nước ngoài và nghĩa vụ trả nợ sẽ tăng lên và sẽ rất khó khăn...

Khi ổn định được tỷ giá trở lại và với điều kiện tăng chậm lại của lạm phát, trong những tháng đầu năm 2023, NHNN đã rất quyết liệt và điều chỉnh giảm ba lần các mức lãi suất điều hành, đưa mặt bằng lãi suất của các khoản cho vay mới giảm khoảng 0,9% bình quân so với cuối năm 2021.

Đối với điều hành tín dụng, tháng 10 năm 2022, thời điểm diễn ra sự kiện rút tiền hàng loạt tại SCB nguy cơ tác động lan truyền đến hệ thống ngân hàng rất lớn. Trong bối cảnh đó, NHNN đã quyết định phải tập trung ưu tiên vừa ổn định thị trường ngoại hối và đặc biệt phải đảm bảo an toàn hoạt động của các TCTD và đảm bảo chi trả cho người dân. Theo đó, tất cả các giải pháp phải hướng đến câu chuyện này nên không thể điều chỉnh room tín dụng vào thời điểm tháng 10. Sau khi thanh khoản ổn định trở lại, NHNN mới điều chỉnh tăng trưởng tín dụng.

“Với những diễn biến trong sự đổ vỡ của ngân hàng Mỹ cũng như Credit Suisse vừa qua cho thấy, ưu tiên đảm bảo an toàn hoạt động của hệ thống ngân hàng của NHNN và Chính phủ là một điều hết sức đúng đắn và các cấp có thẩm quyền rất quan tâm”, Thống đốc phát biểu đồng thời nhấn mạnh: Những giải pháp, liều lượng chính sách và thời điểm được NHNN cân nhắc rất kỹ lưỡng, tất cả để hướng đến ổn định kinh tế vĩ mô, tiền tệ, đảm bảo an toàn hệ thống ngân hàng và tạo môi trường kinh doanh cho doanh nghiệp và người dân, không vì mục tiêu nào khác.

Ảnh minh họa.

Phân tích nguyên nhân để có giải pháp đúng

Liên quan tới việc tín dụng tăng chậm trong những tháng đầu năm, Thống đốc cho rằng, vấn đề này cần phải được mổ xẻ và phân tích nguyên nhân thì mới có giải pháp đúng.

Thứ nhất, cơ chế, chính sách cho vay vẫn giữ nguyên, không có gì thay đổi về mặt cơ chế, chính sách. Năm 2022, tăng trưởng tín dụng là 14,16%, nhưng 5 tháng đầu năm của 2023 chỉ tăng khoảng 3%, cũng không thể nói rằng đây là do chính sách vì chính sách không có gì thay đổi.

Về phía các TCTD, những tháng đầu năm dư địa về room tín dụng rất thoải mái, không bị chậm và thanh khoản hệ thống được NHNN duy trì rất dư thừa. Không có lý do gì để các TCTD huy động tiền gửi, trả lãi cho người gửi tiền mà khi doanh nghiệp đủ điều kiện vay vốn lại không cho vay.

Nguyên nhân chính khiến tín dụng tăng chậm là do các doanh nghiệp không có đầu ra, không có đơn hàng nên nhu cầu vay vốn thấp. Vì vậy, giải pháp là phải tháo gỡ khó khăn đầu ra cho DN. “Vừa qua, Thủ tướng Chính phủ cũng chỉ đạo quyết liệt để xúc tiến thương mại, tuy nhiên việc này cũng cần phải có thời gian nên doanh nghiệp cũng như các cơ quan cũng cần hướng đến các chính sách để khai thác thị trường nội địa với 100 triệu dân để thay thế cho sự suy giảm của cầu nước ngoài”, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết.

Đối với lĩnh vực tín dụng bất động sản, Thống đốc cho biết, thông thường tăng trưởng tín dụng vào lĩnh vực này cao hơn so với mức tăng trưởng chung của nền kinh tế, nhưng với những khó khăn của thị trường bất động sản hiện nay, 70% là khó khăn về pháp lý. Do vậy, giải pháp hiện nay phải tập trung vào tháo gỡ những vướng mắc về mặt pháp lý, cộng với các doanh nghiệp cần phải rà soát để điều chỉnh giá bất động sản. Như vậy, sẽ kích thích tín dụng cho cả doanh nghiệp xây dựng bất động sản cũng như người mua nhà.

Về phía NHNN, trong những tháng đầu năm, khi điều kiện thuận lợi và cầu tín dụng thấp, NHNN cũng đã điều hành để duy trì thanh khoản dồi dào, điều chỉnh giảm lãi suất điều hành, cũng như ban hành thông tư để cho phép cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ, chỉ đạo các TCTD phải rà soát để giảm thủ tục hành chính cũng như cho vay, căn cứ trên cơ sở phương án khả thi và có khả năng trả nợ, không nhất thiết phải có tài sản đảm bảo.