Mua bán Bitcoin, Ethereum… đánh thuế tới 5% là khả thi?
Theo chuyên gia về thuế Nguyễn Văn Được, chuyển nhượng tài sản số cần hiểu bản chất đây là quyền tài sản, tương tự như biển số xe, tên miền hoặc quyền thuê tài sản. Do đó, cần tăng mức thuế suất đối với các giao dịch này.
Bản chất sở hữu tài sản số là quyền tài sản
Tại dự thảo dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) được Bộ Tài chính gửi đến Bộ Tư pháp xin ý kiến thẩm định đã đề xuất bổ sung một số nhóm thu nhập khác thuộc diện chịu thuế thu nhập cá nhân, trong đó có thu nhập từ chuyển nhượng tài sản số.
Cụ thể, đối với thu nhập từ chuyển nhượng tài sản số (tài sản ảo, tài sản mã hóa...) trên sàn giao dịch quản lý minh bạch, công khai về giá và với tần suất thường xuyên, đề nghị áp dụng mức thuế suất 0,1% trên giá chuyển nhượng từng lần giao dịch như đối với chuyển nhượng chứng khoán hiện nay.
Chia sẻ về vấn đề này, ông Nguyễn Văn Được Ủy viên Ban Chấp hành Hội Tư vấn Thuế Việt Nam (VTCA), Tổng giám đốc Công ty TNHH Kế toán và Tư vấn Thuế Trọng Tín nói với VietnamFinance, chưa tán thành với mức thuế suất 0,1% nêu trên.
Ông Được phân tích, đầu tiên cần phải hiểu tài sản số không phải là chứng khoán, cũng không phải là tài sản được quy định tại Bộ luật Dân sự 2015. Tuy nhiên, hiểu theo bản chất thì đây là quyền tài sản theo điều 115, Bộ luật Dân sự 2015.
Theo ông Được, vì sở hữu tài sản số là quyền tài sản, nên mức thuế suất đề xuất cần ứng xử như các quyền tài sản khác khi giao dịch quy định tại Luật thuế Thu nhập cá nhân (sửa đổi): Biển số xe, quyền thuê và sử dụng tài sản.
“Mức thuế đề xuất tương tự như đối với chứng khoán là chưa phù hợp”, ông Được nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, ông Được nhìn nhận, chính sách thuế cần thu đúng bản chất của đối tượng chứ không nên chỉ dựa vào hình thức vận hành của giao dịch giống chứng khoán mà bỏ qua bản chất tài sản là quyền tài sản. Điều này nguy cơ sẽ làm méo mó giao dịch và thị trường, giảm tính hiệu quả của chính sách thuế.
Ông Được ví dụ, khi chuyển nhượng quyền tài sản khác như biển số xe hoặc quyền thuê tài sản hoặc tên miền, người chuyển nhượng phải đóng thuế TNCN dưới hình thức thu nhập khác như: 1% đối với hộ kinh doanh và 5% trên phần vượt 20 triệu.
Chưa kể, ông Được dẫn so sánh với Luật thuế Giá trị gia tăng (VAT), tài sản số với tư cách quyền tài sản, đang phải chịu thuế VAT 10%, trong khi đó, chứng khoán hay phần góp vốn thì không chịu thuế VAT. Từ đó cho thấy sự khác biệt về nghĩa vụ thuế VAT giữa tài sản số và chứng khoán.
Đề xuất tăng mức thuế đối với chuyển nhượng tài sản số
Do thực tế việc đầu tư vào lĩnh vực này còn khá nhiều rủi ro và thị trường còn mới mẻ tại Việt Nam, ông Được đề xuất thu thuế thu nhập cá nhân từ chuyển nhượng tài sản số theo 2 phương án.
Cụ thể, phương án 1: Mức thuế suất cần phải điều chỉnh lên 1% trên giá giao dịch (tương tự hoạt động kinh doanh khác của hộ kinh doanh thu thuế trên doanh thu) hoặc 5% trên phần vượt 20 triệu (tương tự như chuyển nhượng biển số xe, tên miền).
Phương án 2: Thu thuế 17% hoặc 20% trên phần thu nhập thực tế (doanh thu trừ chi phí) tương đồng với Hộ kinh doanh nộp thuế theo kê khai hoặc chuyển nhượng vốn của cá nhân.
Vị chuyên gia này cũng phân tích thêm rằng, tại Việt Nam chính sách thuế đối với tài sản số đang tiếp cận theo phương pháp trực tiếp trên phần giá trị chuyển nhượng (tương tự chứng khoán) thay vì trên thu nhập thực tế. Cách tiếp cận này, theo ông Được cũng chưa đảm bảo tính công bằng đối với một số lĩnh vực khác như: hộ kinh doanh dự kiến thu 17% trên thu nhập; chuyển nhượng vốn là 20%...
Ông Được dẫn chứng, ở một số quốc gia như Mỹ, Anh, Đức, Áo, Thuỵ Sỹ và Nhật không thu thuế trên giá chuyển nhượng đối với TSS mà thu thuế trên phần thu nhập thực tế (lấy giá bán trừ giá mua). Mỹ thu từ 10% - 37% đôi với đầu tư ngắn hạn và 0% - 20% đối với đầu tư dài hạn; Anh với mức cơ bản là 18% còn lại là 24%; Áo và Đức khoảng 27,5%...
“Thu thuế theo bản chất thu nhập có thể chọn phương án 2, còn xét trên hình thức giao dịch của tài sản số và đúng bản chất đối tượng thì chọn phương án 1 bởi tính tương đồng với chứng khoán. Nhưng theo tôi, tại thời điểm này phương án 1: thu thuế 1% trên giá chuyển nhượng hoặc 5% trên phần vượt 20 triệu là khả thi nhất”, vị đại diện Trọng Tín đưa ra quan điểm.
Ngoài vấn đề về mức thuế suất, ông Nguyễn Văn Được cũng kiến nghị cơ quan chức năng cần có thêm nhiều công cụ để bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư, vừa đảm bảo thu đúng thu đủ thuế, tạo môi trường kinh doanh lành mạnh, thuận lợi cho thị trường phát triển phù hợp với thông lệ quốc tế.
Đối với đơn vị phát hành, tài sản số cần phải phát hành dựa trên tài sản cơ sở ban đầu, phù hợp và tương ứng với giá trị thực của tài sản, không nên lạm dụng chúng.
Riêng đối với các đơn vị trung gian (ngân hàng, trung tâm ký gửi), điều quan trọng nhất là đảm bảo cơ sở vật chất, hạ tầng, tính minh bạch và tuân thủ các quy định của pháp luật từ đó hỗ trợ hữu hiệu và hiệu quả cho nhà đầu tư.
Đáng chú ý, với các nhà đầu tư cần thận trọng, cân nhắc kỹ đối với từng loại tài sản số của từng đơn vị phát hành để đảm bảo an toàn khi đầu tư. Ngoài ra, các đơn vị vận hành, nhà đầu tư cần đề cao khoa học kỹ thuật công nghệ và tính bảo mật cao để tránh rủi ro như: Tấn công mạng, xâm phạm quyền sở hữu trái phép.
