Quảng Nam: Nguy cơ thất thoát 20 tỷ 3 loại thuế từ vụ án mua bán 105 lô đất

Thanh tra Thuế vào cuộc đưa ra kết luận

Công ty TNHH Phú Long (địa chỉ tại Quảng Nam) là chủ đầu tư dự Dự án đầu tư xây dựng nhà ở Khu dân cư Tam Anh Nam giai đoạn 3 tại xã Tam Anh Nam, huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam (Dự án Tam Anh Nam). Ngày 07/10/2020, Công ty Phú Long và Công ty CP Thương mại Dịch vụ Văn hóa Sự kiện Việt D.A.C (gọi tắt là Công ty DAC) ký kết Hợp đồng mua bán số 17/HĐMB/PL-D.A.C để mua bán 105 lô đất nền tại dự án này với tổng giá trị là 105 tỷ đồng, có đơn giá từng lô và phụ lục hợp đồng kèm theo.

Đến tháng 5/2021, Công ty DAC đã thanh toán đến 75.695.912.820 tỷ/105 tỷ đồng nhưng Công ty Phú Long chỉ ra được 19 sổ đỏ và lập 19 hóa đơn GTGT. Tuy nhiên 19 sổ đỏ và 19 hóa đơn đều không đúng tên, địa chỉ, mã số thuế của Công ty DAC và giá thành đã cam kết tại Hợp đồng mua bán số 17/HĐMB/PL-D.A.C ngày 07/10/2020, gây khó khăn cho Công ty DAC trong việc kê khai thuế và chuyển nhượng quyền sử dụng đất cho bên thứ ba là các khách hàng của Công ty DAC. Do đó, theo quy định tại Điều 51 Luật Thương mại, Công ty DAC ngừng thanh toán và có văn bản đề nghị Cục Thuế hướng dẫn.

Đồng thời, Công ty DAC có văn bản yêu cầu Công ty Phú Long điều chỉnh việc ra sổ đỏ và lập hóa đơn phải đúng tên Công ty DAC và số tiền 75.695.912.820 đồng nhưng Công ty Phú Long không đồng ý. Ngược lại, Công ty Phú Long lại khởi kiện yêu cầu Tòa án: tuyên bố chấm dứt thực hiện Hợp đồng mua bán số 17/HĐMB/PL-D.A.C ngày 07/10/2020 theo các Thông báo số 07/TB- ngày 21/5/2021 và Thông báo số 09/TB- ngày 11/6/2021; phạt phí hợp đồng 21 tỷ đồng (20% x 105 tỷ đồng); thu hồi lại 26 lô đất...

Từ kiến nghị của Công ty DAC, sau nhiều lần kiểm tra nhắc nhở, Cục Thuế tỉnh Quảng Nam đã ra Quyết định số 5681/QĐ-CTQNA ngày 03/8/2023 thanh tra việc chấp hành thuế tại Công ty Phú Long liên quan đến Hợp đồng mua bán số 17/HĐMB/PL-D.A.C ngày 07/10/2020 mua bán 105 lô đất dự án Tam Anh Nam.

Theo Kết luận thanh tra số 6116/KL-CTQNA ngày 22/8/2023 của Cục Thuế tỉnh Quảng Nam, Công ty Phú Long thừa nhận đã nhận của Công ty DAC 75.695.912.820 đồng gồm tiền mặt và chuyển khoản qua tài khoản cá nhân ông Nguyễn Văn Thân – Giám đốc Công ty Phú Long. Tiền chuyển khoản sau đó đã hạch toán vào sổ quỹ tiền mặt của Công ty.

Công ty Phú Long cho rằng, việc ra 19 sổ đỏ cho khách hàng là theo yêu cầu của Công ty DAC. Tuy nhiên, Công ty DAC phản bác cho rằng, Công ty Phú Long tự ý ký đưa khách hàng đến Phòng công chứng Đinh Xuân Nghiêm ký 19 hợp đồng chuyển nhượng với đơn giá thấp hơn Hợp đồng mua bán số 17, không có sự phối hợp với Công ty DAC trong các giao dịch này.

Kết luận thanh tra số 6116/KL-CTQNA ngày 22/8/2023 xác định: việc lập 19 hóa đơn cho khách hàng là không đúng quy định tại điểm e khoản 1 Điều 4 Thông tư 39 của Bộ Tài chính, tức là sai tên, địa chỉ, mã số thuế của người mua. Bởi theo Hợp đồng mua bán số 17/HĐMB/PL-D.A.C ngày 07/10/2020 thì người mua là Công ty DAC. Do đó, Cục Thuế yêu cầu lập hoá đơn điều chỉnh cho các hoá đơn đã lập có sai sót.

Kết luận thanh tra số 6116/KL-CTQNA ngày 22/8/2023 của Cục Thuế tỉnh Quảng Nam xác định Công ty Phú Long không lập hóa đơn khi bán hàng là vi phạm quy định tại khoản 5 Điều 24 Nghị định 125 của Chính phủ. Do đó, Cục Thuế tỉnh Quảng Nam đã xử phạt Công ty Phú Long 16,5 triệu đồng và buộc khắc phục hậu quả là lập hóa đơn GTGT đối với khoản thu 75.695.912.820 đồng cho Công ty DAC.

Giải trình lý do chưa lập hóa đơn 

Kết luận của Thanh tra Thuế Quảng Nam là vậy nhưng hơn 9 tháng qua, Công ty Phú Long vẫn không thực hiện lập hóa đơn GTGT đối với khoản thu 75.695.912.820 đồng cho Công ty DAC. Công ty DAC đề nghị Cục Thuế tỉnh Quảng Nam cưỡng chế Công ty Phú Long thực hiện việc lập hóa đơn thì được biết, Cục Thuế tỉnh Quảng Nam đã nhiều lần đôn đốc (bằng điện thoại) và bằng văn bản (Công văn số 9549/CTQNA-TTKT3 ngày 13/12/2023) yêu cầu Công ty Phú Long lập hóa đơn giao cho Công ty DAC. 

Theo biên bản làm việc ngày 18/12/2023, Cục thuế tỉnh Quảng Nam cho biết, Công ty Phú Long có văn bản gửi ngày 18/12/2023 giải trình lý do chưa thực hiện việp lập hóa đơn. Cụ thể: “theo Bản án phúc thẩm số 08/2023/KDTM-PT ngày 28/9/2023 của TAND tỉnh Quảng Nam, Công ty Phú Long phải lập hóa đơn cho 19 cá nhân và lập hóa đơn cho 39 khách hàng do Công ty CP Đầu tư bất động sản Vgroup chỉ định.

Đối với 21 lô đất, Công ty Phú Long chưa lập hóa đơn giao cho Công ty DAC là do giữ lại để thi hành án”.

Tuy nhiên, ông Trương Đình Đức – Giám đốc Công ty DAC không đồng tình với giải trình của Công ty TNHH Phú Long và kiến nghị cơ quan Thuế có biện pháp cưỡng chế Công ty Phú Long lập hóa đơn đối với khoản thu 75.695.912.820 đồng. Theo ông Đức, Kết luận thanh tra số 6116/KL-CTQNA ngày 22/8/2023 của Cục Thuế tỉnh Quảng Nam được ban hành trước khi TAND tỉnh Quảng Nam xét xử phúc thẩm ngày 28/9/2023 về việc chấm dứt Hợp đồng mua bán số 17/HĐMB/PL-D.A.C ngày 07/10/2020. Kết luận thanh tra này không bị khiếu nại hay khởi kiện. Do đó, việc lập hóa đơn đối với khoản thu 75.695.912.820 đồng và hủy 19 hóa đơn không phụ thuộc vào Bản án phúc thẩm.

Mặt khác, theo Kết luận thanh tra Thuế đã phân tích thì Công ty CP Đầu tư bất động sản Vgroup và 19 khách hàng đều không phải là đối tượng mua bán của Hợp đồng mua bán số 17 nên Công ty Phú Long không thể lập hóa đơn trực tiếp cho các cá nhân. Còn Bản án phúc thẩm “không chấp nhận yêu cầu của Công ty Phú Long về việc cầm giữ 17 thửa đất để bảo đảm Công ty DAC thực hiện nghĩa vụ nộp tiền phạt chậm” (mục 2.2 trang 21).

Ai sẽ chịu trách nhiệm với thất thoát thuế, nghĩa vụ tài chính? 

Theo ông Trương Đình Đức, Tòa án 2 cấp "bỏ qua" nhiều chứng cứ quan trọng và có dấu hiệu vi phạm nghiêm trọng tố tụng như: không trưng cầu ý kiến của cơ quan chuyên môn để xem xét đánh giá toàn diện vụ việc; không đưa người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan tham gia tố tụng theo quy định; không được thu thập theo yêu cầu của đương sự... Từ đó dẫn đến những phán quyết có dấu hiệu trái quy định của pháp luật, ảnh hưởng nghiêm trọng quyền lợi của Công ty DAC.

Ông Đức cũng cho biết, hiện nay TAND cấp cao tại Tp.Đà Nẵng đang xem xét theo thủ tục giám đốc thẩm Bản án phúc thẩm số 08/2023/KDTM-PT ngày 28/9/2023 của TAND tỉnh Quảng Nam. Công ty DAC đã cung cấp thêm các chứng cứ, tình tiết mới chứng minh Công ty Phú Long là bên có dấu hiệu vi phạm nghiêm trọng Hợp đồng mua bán số 17/HĐMB/PL-D.A.C ngày 07/10/2020. 

Như: Kết luận thanh tra số 6116/KL-CTQNA ngày 22/8/2023 của Cục Thuế tỉnh Quảng Nam về việc Công ty Phú Long lập 19 hóa đơn GTGT không đúng đối tượng của Hợp đồng mua bán số 17; Công ty Phú Long bị xử phạt 16,5 triệu đồng về việc bán hàng không lập hóa đơn; buộc Công ty Phú Long lập hóa đơn khi bán hàng đối với khoản thu 75.695.912.820 đồng cho Công ty DAC...

Văn bản số 386/TB-UBND ngày 13/12/2023 của UBND tỉnh Quảng Nam, trong đó kết luận Công ty Phú Long chưa hoàn thành nghĩa vụ tài chính cho Nhà nước đối với 60 lô đất ở còn lại của dự án Khu dân cư Tam Anh Nam (giai đoạn 3). Cụ thể “... Đối với 60 lô đất ở còn lại đã được cấp GCNQSD đất theo Block (tương ứng với diện tích 9.094,3 m2): sau khi được UBND tỉnh phê duyệt điều chỉnh, bổ sung giá đất cụ thể, Sở Tài nguyên và Môi trường phối hợp với các cơ quan liên quan kiểm tra, khi đảm bảo thực hiện hoàn thành toàn bộ nghĩa vụ tài chính về đất đai của dự án thì tiếp tục giải quyết thủ tục tách thửa, chuyển nhượng quyền sử dụng đất ở theo đúng quy định”.

Cần nói thêm, 60 lô này nằm trong danh mục 105 lô đất của Hợp đồng mua bán số 17. Việc Công ty Phú Long chưa hoàn thành nghĩa vụ tài chính đối với Nhà nước cũng đã vi phạm Hợp đồng mua bán số 17, quy định tại khoản 4.1 Điều 4 (dòng thứ 2): Công ty Phú Long phải “Đảm bảo doanh mục sản phẩm giao cho bên B kinh doanh không có tranh chấp và không bị ràng buộc bởi nghĩa vụ pháp lý với bất kỳ bên thứ ba nào khác tại thời điểm mua bán”. 

Thêm vào đó, việc xử phạt 20% trên tổng giá trị của Hợp đồng mua bán số 17 cũng không đúng với quy định tại Điều 301 Luật Thương mại năm 2005: “mức phạt đối với vi phạm nghĩa vụ hợp đồng hoặc tổng mức phạt đối với nhiều vi phạm do các bên thỏa thuận trong hợp đồng, nhưng không quá 8% giá trị phần nghĩa vụ hợp đồng bị vi phạm, trừ trường hợp quy định tại Điều 266 của Luật này”. Hơn nữa, Công ty DAC không chậm thanh toán mà ngừng thanh toán để đề nghị bên bán (Công ty Phú Long) điều chỉnh việc ra sổ đỏ và lập hóa đơn đúng theo quy định.

Không những vậy, Công ty DAC đã nộp 75.695.912.820 đồng/75 tỷ đồng, tức là đã hơn 2/3 giá trị Hợp đồng số mua bán số 17. Theo quy định của Điều 129 Luật Dân sự, lẽ ra Hợp đồng số mua bán số 17 phải được tiếp tục nhưng Tòa án lại chấm dứt hợp đồng và giao đất không đúng với số tiền Công ty DAC đã nộp; càng không phù hợp với các quy định của Thuế và Kế toán về hóa đơn chứng từ cho Công ty DAC đã nêu rõ tại Kết luận thanh tra số 6116/KL-CTQNA ngày 22/8/2023.

Theo ông Trương Đình Đức, nếu thực hiện theo Bản án, Công ty DAC bị thiệt hại nặng nề và không kê khai được doanh thu và thuế; khách hàng của Công ty DAC cũng bị ảnh hưởng và nhà nước có nguy cơ thất thoát gần 20 tỷ đồng, trong đó (làm tròn số): 10% thuế VAT là 7,5 tỷ đồng, 20% thuế TNDN là 11 tỷ đồng, 2,5% thuế trước bạ là 1,9 tỷ đồng. Chưa kể 400 triệu đồng thuế trước bạ sang tên liên quan 19 sổ đỏ đã bị Thanh tra Thuế yêu cầu điều chỉnh hủy bỏ hóa đơn.

Cũng theo ông Đức, liên quan 105 lô đất này, Công ty Phú Long bán đất 2 lần kê khai 2 giá đối với 19 lô đất; Công ty CP Đầu tư bất động sản Vgroup tự ý bán 39 lô đất thu tiền trái với thỏa thuận môi giới dù đã có thông báo chấm dứt môi giới. Tuy nhiên, cơ quan chức năng chưa làm rõ việc kê khai doanh thu, thuế của 2 công ty này.

Thất thoát này ai sẽ chịu trách nhiệm? Mặt khác, vì sao Công ty Phú Long không trưng cầu sổ tổng của dự án tại Tòa?