Thị trường trái phiếu "ảm đạm" trong tháng 8, doanh nghiệp vẫn chịu áp lực trả nợ đáo hạn

Mới đây, bản tin báo cáo về thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) của FiinRatings công bố cho thấy, trong tháng 8 vừa qua, thị trường trái phiếu đã có sự lao dốc trong khối lượng phát hành.

Cụ thể, trong tháng 8-2022 giá trị phát hành chỉ ở mức đạt 9.400 tỷ đồng, giảm 84% so với cùng kỳ năm ngoái và 58% so với hồi tháng 7. Đây cũng là tháng phát hành thấp nhất cả năm trên thị trường TPDN và còn thấp hơn cả tháng 2 (thời điểm Tết vốn có tính chu kỳ với khối lượng thấp).

Theo thống kê, chỉ có 19 đợt phát hành trong tháng 8, chưa tính đến 3 lô trái phiếu phát hành không thành công của Ngân hàng Agribank. Các lô trái phiếu trên ngoài việc có thể do lãi suất chào bán thấp và chưa hấp dẫn, các nhà đầu tư chủ yếu là các ngân hàng khác cũng không thực sự có nhu cầu mua TPDN khi đã đảm bảo tỷ lệ an toàn vốn theo quy định tại Thông tư 08/TT-NHNN và tuân thủ Thông tư 16/TT-NHNN về tín dụng trái phiếu doanh nghiệp của NHNN cũng như chờ đợi việc nới room tín dụng để có thể giải ngân cho vay trong những tháng cuối năm.

Theo FiinGroup, nguyên nhân chủ yếu do sự cẩn trọng và chờ đợi các chính sách mới từ cả phía nhà đầu tư lẫn nhà phát hành. Trong khi nhà phát hành chờ đợi những thay đổi về chính sách để có phương án phù hợp, nhà đầu tư cá nhân cũng không mấy mặn mà với các lô trái phiếu đang được chào bán bởi chưa thể nắm rõ các quy định và hướng dẫn trong trường hợp như nếu không được xác định là nhà đầu tư chuyên nghiệp thì có được giao dịch thứ cấp với trái phiếu đang nắm giữ hay không.

Hoạt động phát hành của các tổ chức tín dụng tiếp tục dẫn đầu thị trường với tổng cộng 15 đợt phát hành, đạt quy mô là 7.240 tỷ đồng, chiếm 77% thị trường sơ cấp. Số liệu của tổ chức tín dụng có sự sụt giảm đáng kể cả về tỷ trọng phát hành lẫn giá trị phát hành, giảm lần lượt 12% và gần 3 lần so với tháng trước.

Nhóm ngành bất động sản cho thấy diễn biến tích cực trên thị trường TPDN khi giá trị phát hành tăng gấp 4,3 lần so với tháng trước, trong đó có 56% thuộc về Công ty Cổ phần Fuji Nutri Food với lô trái phiếu 1.000 tỷ đồng đáo hạn vào 12-8-2023.

Về giá trị, dù chỉ có 1 doanh nghiệp huy động vốn nợ, song bất động sản vẫn chiếm vị trí phát hành lớn thứ hai trong tháng. Trước đó, tình trạng tương tự cũng đã xảy ra với thị trường trái phiếu doanh nghiệp trong tháng 07/2022, khi chỉ có 01 công ty phát hành trái phiếu bất động sản là Công ty cổ phần Đầu tư kinh doanh bất động sản Hà An với giá trị phát hành 210 tỷ đồng, lãi suất 11%/năm.

Nhìn chung, hoạt động phát hành trái phiếu trong tháng 8 ảm đạm và chỉ còn hoạt động chủ yếu của các ngân hàng như các lô trái phiếu ngân hàng có kỳ hạn trải rộng, trong đó có ngắn hạn (1 năm) của NHTMCP Á Châu, trung hạn (3 năm) của NHTMCP Sài Gòn Thương Tín và NHTMCP Quân đội, cho đến dài hạn (hơn 7 năm) của các NH Bản Việt, Ngoại Thương, Công Thương.

Thống kê của Fiin Group cho thấy, các tổ chức tín dụng và bất động sản là 02 lĩnh vực có khối lượng mua lại trái phiếu lớn nhất, đạt 41,85% và 22,76% trong 06 tháng đầu năm, tương đương với 30,2 và 16,4 nghìn tỷ VNĐ (xét tỷ lệ trên số liệu huy động vốn tại cuối tháng 06/2022). Dữ liệu của Bộ Tài chính thì cập nhật đến cuối tháng Bảy, khối lượng trái phiếu đã được các doanh nghiệp mua lại là 86.556 tỷ đồng, tăng 21,4% so với cùng kỳ năm 2021.

Giá trị đáo hạn của trái phiếu Bất động sản vào cuối năm 2022 sẽ đạt khoảng 37 nghìn tỷ VND, trong đó các doanh nghiệp chưa niêm yết chiếm phần lớn với 84% tổng giá trị so với con số 16% của các doanh nghiệp niêm yết. Hơn thế, áp lực trả nợ tiếp tục gia tăng mạnh trong gia đoạn 2023 – 2024, việc đảm bảo nguồn vốn đảo nợ sẽ trở thành vấn đề cấp thiết (Fiin Group)

Đáng chú ý, theo đánh giá của FiinGroup, áp lực đáo hạn của các doanh nghiệp ngày một tăng cao trong thời gian qua trong bối cảnh nhiều “sóng gió” của ngành bất động sản. Điều này khiến cho một số doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc đáp ứng nghĩa vụ nợ vay. Diễn biến này có thể sẽ còn xảy ra với một số trường hợp khác khi mà phần đông tổ chức phát hành trong 2-3 năm trước là các doanh nghiệp chưa niêm yết bao gồm công ty dự án có sức khỏe tài chính yếu, chưa có lịch sử kinh doanh và dòng tiền ổn định.

Đơn cử, trong thời gian qua, một số doanh nghiệp có tên trong ngành xây dựng bao gồm CTCP Đầu tư Xây dựng Trường Khải, CTCP Xây dựng Minh Trường Phú và CTCP Xây dựng Kiến Hưng Thịnh phát hành TPDN nhưng về bản chất là các doanh nghiệp bất động sản và mục đích của trái phiếu phát hành nhằm phục vụ trực tiếp vào việc phát triển các dự án bất động sản trong đó các tổ chức tín dụng là bên mua hoặc quản lý tài sản đảm bảo.

FiinGroup khuyến nghị, đây là điểm quan trọng nhà đầu tư cá nhân chuyên nghiệp cần quan tâm khi được các tổ chức phân phối thứ cấp ra thì trường. Nhà đầu tư cần đánh giá các doanh nghiệp phát hành này và các rủi ro của dự án một cách kỹ lưỡng, nhất là trong bối cảnh thông tin về các tổ chức phát hành và mục đích sử dụng vốn không được công bố rõ ràng.