Vụ Sơn Hải trượt thầu cao tốc: 'Đã công bằng và hiệu quả kinh tế hay chưa?'

Văn phòng Chính phủ vừa có văn bản truyền đạt chỉ đạo của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà liên quan đến việc kiểm tra kết quả đấu thầu tại dự án cao tốc TPHCM - Thủ Dầu Một - Chơn Thành (đoạn qua tỉnh Bình Phước cũ, nay là tỉnh Đồng Nai).

Bộ Tài chính chưa làm tròn trách nhiệm

Theo đó, sau khi nhận được báo cáo từ Bộ Tài chính, Phó Thủ tướng lưu ý yêu cầu thời hạn báo cáo là ngày 10/6, song đến 19/6, Bộ Tài chính mới có báo cáo là rất chậm. Do đó, đề nghị Bộ Tài chính hết sức rút kinh nghiệm.

Phó Thủ tướng cho rằng nội dung báo cáo và kiến nghị của Bộ Tài chính chưa thể hiện đúng trách nhiệm, chức năng của cơ quan quản lý nhà nước về đấu thầu; chưa thực hiện đúng quy định đối với công tác kiểm tra hoạt động lựa chọn nhà thầu; không nêu và phân tích cụ thể về kết quả kiểm tra và không nêu nội dung kết luận và các kiến nghị cụ thể đối với đơn vị được kiểm tra, kiến nghị đối với các cấp có thẩm quyền.

Phó Thủ tướng giao tiến hành kiểm tra năng lực, kinh nghiệm của tổ chuyên gia, song Bộ Tài chính báo cáo chỉ kiểm tra về chứng chỉ đấu thầu và giao Ban Quản lý dự án chịu trách nhiệm bảo đảm năng lực, kinh nghiệm của các thành viên tổ chuyên gia... là chưa làm tròn trách nhiệm.

Do vậy, Phó thủ tướng yêu cầu Bộ Tài chính khẩn trương báo cáo rõ và có kiến nghị cụ thể, rõ ràng theo đúng chức năng, nhiệm vụ và quy định trong đó lưu ý 1 số vấn đề cụ thể.

Đầu tiên, Bộ Tài chính cần có nhận xét, đánh giá đối với nội dung hồ sơ mời thầu qua mạng (E-HSMT) đã đảm bảo đúng quy định hay chưa; trường hợp nếu có sự không thống nhất thì có ảnh hưởng đến kết quả đánh giá hồ sơ dự thầu qua mạng (E-HSDT) và có làm sai lệch kết quả lựa chọn nhà thầu hay không.

Quá trình đánh giá E-HSDT của tổ chuyên gia, chủ đầu tư đã bảo đảm đúng theo yêu cầu của E-HSMT hay chưa. Đặc biệt việc bảo đảm tính chính xác, khách quan, thống nhất trong việc đánh giá thiết bị thi công giữa yêu cầu về năng lực, kinh nghiệm và yêu cầu về kỹ thuật; giữa báo cáo đánh giá chi tiết của tổ chuyên gia và báo cáo đánh giá tổng hợp. Việc tổ chuyên gia không làm rõ E-HSDT theo quy định, có đảm bảo tính chính xác về kết quả đánh giá E-HSDT?

Phó Thủ tướng cũng đề nghị có nhận xét, đánh giá về năng lực, kinh nghiệm, số lượng và yêu cầu đối với thành viên tổ chuyên gia theo quy định của pháp luật về đấu thầu, không chỉ qua yêu cầu về chứng chỉ; đặc biệt xem xét các khía cạnh năng lực, kinh nghiệm trong việc khác nhau giữa báo cáo đánh giá chi tiết và báo cáo tổng hợp…

Về kết quả lựa chọn nhà thầu, Phó Thủ tướng đề nghị có nhận xét, đánh giá cụ thể về kết quả đã bảo đảm chính xác, khách quan, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế hay chưa; nhà thầu được đề nghị trúng thầu đã đáp ứng đầy đủ yêu cầu về năng lực, kinh nghiệm và giải pháp khả thi thực hiện gói thầu theo yêu cầu về tiến độ, chất lượng?

Bộ Tài chính cần có kiến nghị cụ thể, rõ ràng đối với việc xử lý tiếp theo như tiếp tục ký kết với nhà thầu được lựa chọn hoặc cần phải yêu cầu chủ đầu tư, bên mời thầu, tổ chuyên gia hoàn thiện nội dung gì hoặc các biện pháp cần thiết khác.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đề nghị Bộ Tài chính phối hợp với Bộ Xây dựng và chính quyền sở tại hoàn thiện báo cáo, gửi Thủ tướng trước ngày 5/7, không để chậm trễ gây ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện dự án.

Bên cạnh đó, lãnh đạo Chính phủ cũng yêu cầu UBND tỉnh Bình Phước (nay là tỉnh Đồng Nai) chỉ đạo ban quản lý dự án và tổ chuyên gia đấu thầu kịp thời phối hợp với tổ công tác của Bộ Tài chính trong việc cung cấp hồ sơ, tài liệu và thông tin liên quan; tổ chức giải quyết kiến nghị của nhà thầu theo đúng quy định của pháp luật về đấu thầu.

Bộ Tài chính từng báo cáo thế nào?

Trước đó, trong báo cáo gửi Chính phủ về nội dung này, Bộ Tài chính đánh giá, việc áp dụng mô hình BIM trong giai đoạn thi công là phù hợp. Tuy nhiên, Bộ này nhấn mạnh, chủ đầu tư phải chịu trách nhiệm xác định các tiêu chí đánh giá BIM đảm bảo rõ ràng, minh bạch, khả thi, tránh dẫn đến cách hiểu khác nhau giữa các nhà thầu.

Đối với phần đánh giá máy móc, thiết bị phục vụ thi công, Bộ cho rằng việc đánh giá tài liệu liên quan cần tham khảo thêm các quy định và ý kiến từ cơ quan chuyên ngành. Do đó, Bộ chưa đủ cơ sở để kết luận về tính pháp lý của giấy kiểm định kỹ thuật mà các nhà thầu cung cấp.

Về tổ chuyên gia đánh giá hồ sơ, Bộ Tài chính xác nhận ba thành viên đều có chứng chỉ hành nghề, còn hiệu lực ít nhất đến tháng 10/2028. Tuy nhiên, trách nhiệm đảm bảo năng lực và kinh nghiệm của tổ chuyên gia thuộc về chủ đầu tư.

Bộ Tài chính phát hiện có sự không thống nhất trong đánh giá giữa báo cáo chi tiết và báo cáo tổng hợp đối với 4/5 nhà thầu bị loại. Trong khi báo cáo chi tiết đánh giá phần năng lực và kinh nghiệm là “không đạt”, thì báo cáo tổng hợp lại đánh giá “đạt”.

Ngoài ra, theo quy định tại chương III của Mẫu xây lắp số 3A, việc yêu cầu nhà thầu thay thế thiết bị không đáp ứng phải thực hiện ở bước đánh giá về năng lực và kinh nghiệm nhưng tổ chuyên gia/bên mời thầu thực hiện tại phần đánh giá về kỹ thuật. 

Từ những bất cập trên, Bộ Tài chính kiến nghị lãnh đạo Chính phủ yêu cầu tỉnh Bình Phước nghiên cứu các nội dung nêu trên, từ đó quyết định và chịu trách nhiệm toàn diện về việc lựa chọn nhà thầu gói xây lắp nêu trên.

Bộ Tài chính yêu cầu địa phương sớm xem xét, giải quyết kiến nghị của Tập đoàn Sơn Hải theo đúng quy định, không để kéo dài, đồng thời đảm bảo lựa chọn được nhà thầu đủ năng lực, kinh nghiệm và tài chính để thực hiện đúng tiến độ, chất lượng, tránh thất thoát, lãng phí, tiêu cực.

Cuối tháng 5 vừa qua, Tập đoàn Sơn Hải đã có công văn phản đối kết quả lựa chọn nhà thầu gói thầu xây dựng tuyến cao tốc TP. HCM – Thủ Dầu Một – Chơn Thành, đoạn qua tỉnh Bình Phước.

Theo phản ánh từ phía Sơn Hải, trong thông báo mở thầu ngày 17/3/2025, giá gói thầu được công bố là hơn 880 tỷ đồng. Trong số các nhà thầu tham gia, Sơn Hải là đơn vị đưa ra mức giá thấp nhất - hơn 732 tỷ đồng, giúp tiết kiệm cho ngân sách nhà nước hơn 148 tỷ đồng, tương đương tỷ lệ giảm giá gần 17%.

Các đơn vị khác lần lượt có mức giảm thấp hơn như Cienco4 (giảm hơn 9%), liên danh IB2500057961, gồm: Công ty cổ phần Hải Đăng – ĐC - Thuận Hà (8,7%), liên danh cao tốc Bình Phước, gồm: Công ty cổ phần Xây dựng Hạ tầng Đại Phong – Vinaconex – Công ty cổ phần Cơ khí điện Lữ Gia (5%) và liên danh cao tốc HCM–TDM–CT, gồm: Tổng công ty Xây dựng Trường Sơn – Công ty TNHH Thương mại Dịch vụ và Xây dựng NTV Thành Phát (1,62%).

Kết quả được công bố ngày 22/5 cho thấy đơn vị trúng thầu là liên danh HCM–TDM–CT, nhà thầu có giá dự thầu cao nhất - hơn 866 tỷ đồng.

Phía Tập đoàn Sơn Hải cho biết, họ "rất ngạc nhiên" với quyết định của chủ đầu tư, nhất là khi các nhà thầu tên tuổi khác như Cienco4, Vinaconex... hay chính Sơn Hải đều bị loại với lý do "không đáp ứng yêu cầu về kỹ thuật".

Sơn Hải đề nghị UBND tỉnh Bình Phước và các cơ quan chức năng vào cuộc làm rõ để đảm bảo tuân thủ quy định của Luật đấu thầu.