Siêu dự án tháp 'chọc trời' 500 tỷ USD đắt nhất hành tinh gặp trục trặc, nguy cơ giá vật liệu toàn cầu bị kéo lên cao

Được công bố lần đầu tiên vào năm 2017, Neom là dự án hàng đầu trong kế hoạch tầm nhìn đến 2030 của Thái tử Mohammed bin Salman - một sáng kiến ​​nhằm đa dạng hóa nền kinh tế của Ả Rập Saudi và giảm sự phụ thuộc vào nguồn thu từ dầu mỏ. Thái tử ví Neom với các kim tự tháp vĩ đại của Ai Cập, thu hút dân số lớn hơn thành phố New York. 

Neom được xem là một trong những dự án phát triển lớn nhất và tham vọng nhất trên toàn cầu, có diện tích khoảng 26.500km2. Dự án có vị trí chiến lược tại ngã tư của ba châu lục, có tiềm năng trở thành trung tâm thương mại và đổi mới toàn cầu. Neom đã thu hút sự hợp tác và đầu tư từ nhiều công ty và tổ chức quốc tế khác nhau, bao gồm một số doanh nghiệp lớn phương Tây. 

Nếu việc xây dựng diễn ra đúng kế hoạch, Neom sẽ bao gồm Oxagon, một thành phố cảng hình bát giác; Sindalah, khu nghỉ dưỡng sang trọng trên đảo; Trojena, khu nghỉ dưỡng trượt tuyết và phiêu lưu; và một trung tâm du lịch tại Vịnh Aqaba. Toàn khu sẽ sử dụng công nghệ như AI và robot để mang lại trải nghiệm tối ưu cho cư dân.

Hạng mục nổi bật và táo bạo nhất ở Neom là 2 tòa nhà chọc trời có tên “The Line” cao 500m và rộng gần 170km. The Line sẽ là một thành phố thẳng đứng nằm trong 2 tòa nhà chọc trời có sức chứa lên đến 9 triệu người. 

Siêu dự án đô thị Neom của Arab Saudi có chi phí ước tính chính thức là 500 tỷ USD, nhưng chỉ riêng tòa tháp đôi The Line cũng sẽ tiêu tốn hơn 2.000 tỷ USD. 

Theo thiết kế, thành phố trong tương lai sẽ không có đường sá, ô tô và do vậy không tạo ra khí thải, mọi tiện ích được bố trí nằm chung quanh các khu dân cư. Mỗi quảng trường nhỏ, hay “khối dân cư” (block) có khả năng tự cung, tự cấp thực phẩm và có các tiện ích như cửa hàng, trường học để phục vụ nhu cầu thiết yếu của cư dân chỉ trong vòng năm phút đi bộ hoặc đạp xe. Khi hoàn thành, sẽ có chuyến tàu siêu tốc để di chuyển dọc theo The Line với “hành trình dài nhất không bao giờ quá 20 phút”, các nhà phát triển tuyên bố.

Neom khổng lồ đến mức khu đô thị này cần xây dựng những dự án quy mô lớn chỉ để phục vụ cho các dự án lớn hơn. Theo ấn phẩm thương mại - kinh doanh MEED, Neom cần có cảng để tiếp nhận vật liệu và đang chi hơn 5 tỷ USD để xây dựng nhà ở cho công nhân. Neom gần đây cũng tìm kiếm nhà thầu để xây dựng hai nhà máy điện khí đốt với tổng công suất 800MW để cung cấp năng lượng cho khu vực.

Tuy nhiên, sau khi khởi công dự án liên tục có báo cáo chậm tiến độ. Nguồn tin của Wall Street Journal (WSJ) cho hay, Arab Saudi đã phải thu hẹp giai đoạn đầu của The Line trong bối cảnh chi tiêu của đất nước lớn hơn mức thu về. Các nhà phát triển bất động sản dự kiến sẽ xây dựng được khoảng 2,4km The Line vào năm 2030, thay vì 16km như hình dung ban đầu.

Neom đang phải đối mặt với hàng loạt thách thức, bao gồm việc lo chỗ ở cho hơn 100.000 công nhân. Nhu cầu thép, kính ngoại thất và các vật liệu khác của Neom lớn đến mức chúng có thể kéo giá cả toàn cầu lên cao và khó tìm nguồn cung.

Hình dáng của The Line càng làm tăng thêm thách thức của công trình này. Các kiến ​​trúc sư phải vật lộn để tìm ra cách tốt nhất để kết hợp ánh sáng mặt trời và không gian mở bên trong tòa tháp. Các tài liệu nội bộ cho thấy họ lo lắng về điều kiện sống ở phần chân tháp, vì chiều cao của tòa tháp khiến rất ít ánh sáng có thể lọt xuống phía dưới.

Các nhà quy hoạch cũng lo lắng về hàng tỷ con chim di cư qua khu vực của Neom. Tòa tháp đôi The Line sẽ chắn đường bay của chúng. Các nhà thiết kế viết trong tài liệu: “Một số lượng đáng kể chim chóc bị chết là điều không thể tránh khỏi”.

Trong một cuộc phỏng vấn của CNBC về báo cáo của Bloomberg về giai đoạn đầu, Bộ trưởng Bộ Kinh tế và Kế hoạch Ả Rập Saudi Faisal Al Ibrahim cho biết “Không có thay đổi về quy mô - đây là một dự án dài hạn được thiết kế theo mô-đun. Ngày nay, nền kinh tế của Vương quốc đang phát triển nhanh hơn, nhưng chúng tôi không muốn quá nóng vội".

Madawi al-Rasheed, một giáo sư tại Trường Kinh tế London cho biết: “Mohammed bin Salman đang đánh bạc ở đây. Về lý thuyết, việc chi tiêu nhiều tiền như vậy sẽ tạo ra bước nhảy vọt rõ rệt trong nền kinh tế Ả Rập Xê Út, nhưng phần lớn số tiền đó cho đến nay vẫn đang chảy vào túi các nhà tư vấn và kiến ​​trúc sư nước ngoài.

Hơn 100.000 công nhân xây dựng của nước này đang phải làm việc ở một góc cằn cỗi trên sa mạc rộng lớn, cách bất kỳ thành phố lớn nào hai giờ lái xe. Nhu cầu về thép, kính ngoại thất và các vật liệu khác của Neom rất lớn, có thể đẩy giá toàn cầu lên cao và khó tìm nguồn cung. Các nhà quy hoạch lo ngại ý tưởng trung tâm độc đáo của Line, một thành phố thẳng đứng nằm trong hai tòa nhà chọc trời có chiều dài bằng tiểu bang Delaware của Mỹ, có thể là một nơi không hấp dẫn để sinh sống.

Bất chấp những người hoài nghi, Ả Rập Saudi vẫn đang lao đầu vào các dự án trị giá hàng trăm tỷ đô la tại Neom.

Lược dịch từ WSJ, Deccanherald.