Thông đồng, dìm giá, nâng giá trong đấu giá đất ngày càng tinh vi, gây thất thu ngân sách Nhà nước

Sáng 1/6, Quốc hội thảo luận tại hội trường về thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách Nhà nước những tháng đầu năm, bàn giải pháp cho những tháng cuối năm 2022.

Đại biểu Nguyễn Thị Thủy (Bắc Kạn), Phó chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Quốc hội dành toàn bộ thời gian phát biểu để nói về vấn đề thực trạng và giải pháp ngăn chặn tình trạng lợi dụng chiêu trò trong các phiên đấu giá đất thời gian qua.

Nữ đại biểu cho rằng việc trả giá quá cao rồi bỏ cọc như vừa qua đã dẫn tới nhiều hệ lụy. Đơn cử, vụ việc đấu giá đất Khu đô thị Thủ Thiêm hồi tháng 12/2021, ngay sau cuộc đấu giá, nhiều nhà đầu tư đã lợi dụng giá trúng thầu, thực chất là giá ảo để đẩy giá nhà, đất tại TP.HCM lên cao nhằm kịp thời bán ra một số lượng lớn nhà đất mà họ đã mua gom trước đó.

"Có những nhà đầu tư còn lợi dụng để nâng giá trị cổ phiếu, trái phiếu của mình. Nguy hiểm hơn là lợi dụng để đánh võng giá trị tài sản bảo đảm cho các khoản vay ngân hàng. Nếu thực hiện trót lọt có thể rút ruột các ngân hàng này", đại biểu Thủy nói.

Giá đất, giá nhà bị đẩy lên quá cao cùng với giá ảo khiến giấc mơ an cư của người có thu nhập thấp trở nên xa vời. Đại biểu Nguyễn Thị Thủy còn cho biết có tình trạng bắt tay ngầm rút ruột tài sản của Nhà nước. "Theo phản ánh của các doanh nghiệp kinh doanh bất động sản, sẽ không thể tác động được vào cuộc đấu giá nếu không có tay trong cung cấp thông tin. Ở mức độ vi phạm nghiêm trọng hơn đó là sự cấu kết của những người có thẩm quyền để tạo thành nhóm lợi ích, rút ruột của Nhà nước từ các phiên đấu giá".

Chẳng hạn, gần đây có vụ án 8 đối tượng liên quan đến những sai phạm về đất đai tại huyện Đông Anh, Hà Nội, các đối tượng đã bắt tay với những người có trách nhiệm để điều chỉnh giá đất. Công ty Thẩm định giá và đầu tư Hà Nội xác định khu đất này có giá trị bán đấu giá khoảng 500 tỉ đồng. Tuy nhiên các bị can đã lập khống 12 phiếu khảo sát để đưa vào hồ sơ thẩm định giá và hạ giá trị khu đất xuống còn 300 tỉ. Nếu như phi vụ này trót lọ, Nhà nước sẽ mất gần một nửa số tiền. Đến nay vụ án này đã có 8 bị can bị khởi tố, trong đó có 2 bị can là cán bộ quản lý dự án. 

Hiện Trạng Khu Đất 5Ha Định Giá 500 Tỉ Đồng Dìm Còn 300 Tỉ

Bên cạnh đó còn có tình trạng quân xanh, quân đỏ thông đồng dìm giá đất. "Việc bắt tay nhau để dìm giá, mua rẻ tài sản của Nhà nước nhất là đất đai diễn ra tại nhiều phiên đấu giá để lót đường cho một nhà đầu tư đã định sẵn trúng với giá rẻ", đại biểu tỉnh Bắc Kạn nêu thực trạng.

Việc dìm giá còn có thủ đoạn sử dụng xã hội đen đe dọa người tham gia đấu giá khiến họ sợ hãi, bỏ cuộc, rút hồ sơ. Giá lô đất do những đối tượng này thao túng, chỉ cao hơn giá khởi điểm không đáng kể. Những vi phạm này gây ra những thiệt hại rất lớn cho tài sản Nhà nước chứ không đơn thuần là vi phạm quy định trong đấu thầu, đấu giá.

Những vi phạm này gây ra những thiệt hại rất lớn cho tài sản nhà nước chứ không đơn thuần là vi phạm quy định trong đấu thầu, đấu giá.

Phó chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Quốc hội chỉ ra tình trạng móc ngoặc trong thẩm định giá. Có thể nói rằng thẩm định giá là rất quan trọng trong đấu giá đất, tuy nhiên nhiều ý kiến chuyên gia cho rằng pháp luật đã trao cho thẩm định viên chức năng quá lớn trong khi cơ chế kiểm soát thì lại lỏng lẻo.

"Đây là nguyên nhân dẫn đến sai phạm trong định giá nói chung và định giá đất nói riêng trong thời gian qua. Có thể nói, những chiêu trò quân xanh quân đỏ, thông đồng dìm giá, thắng thầu bỏ cọc, đánh võng, thổi giá đất... gây ra hệ lụy lớn đối với kinh tế - xã hội", bà nhấn mạnh.

Theo đó, Chính phủ cần tăng cường kiểm soát chặt chẽ, chỉ đạo thanh, kiểm tra thường xuyên hơn đối với hoạt động này. "Kiến nghị Bộ Công an chọn một số phiên đấu giá đất có nhiều dư luận để xác minh điều tra làm rõ nhằm tăng tính răn đe phòng ngừa vi phạm trong hoạt động này", bà đề xuất.

Cũng liên quan đến câu chuyện đất đai, Đại biểu Quốc hội Phan Thái Bình (Quảng Nam) nhìn nhận, Bộ Tài chính, Bộ Tư pháp đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo cơ quan thuế các cấp và các cơ quan liên quan như tổ chức hành nghề công chứng, thực hiện các biện pháp chống thất thu thuế trong kinh doanh, chuyển nhượng bất động sản. Tuy nhiên, các chỉ đạo, hướng dẫn của Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế thời gian qua còn chung chung, chưa giải quyết triệt để tận gốc vấn đề.

Trước thực tế trên, ông Bình đề nghị Quốc hội, Chính phủ sớm hoàn thiện hành lang pháp lý về đất đai, về thuế, trong đó quy định rõ nguyên tắc xác định giá đất theo giá thị trường đúng theo quy định của Luật Đất đai. UBND các tỉnh, thành phố phải cập nhật đúng, đủ, kịp thời giá đất theo sát giá đất thị trường vào bảng giá đất nhà nước, để làm căn cứ tính thuế trong hoạt động kinh doanh chuyển nhượng bất động sản, cũng như tính chi phí bồi thường hỗ trợ khi nhà nước thu hồi đất cho người dân, đảm bảo sự công bằng, bình đẳng trong các mối quan hệ này.

“Đề nghị Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế quy định rõ các biện pháp chống thất thu thuế trong hoạt động kinh doanh, chuyển nhượng bất động sản, để cơ quan thuế địa phương thực hiện nhất quán, đảm bảo tính thống nhất, công khai, minh bạch, tránh tình trạng lạm quyền, nhũng nhiễu, gây khó khăn cho người dân và doanh nghiệp, nhằm góp phần đưa thị trường bất động sản phát triển lành mạnh…”, ông Bình đề nghị.