Thu nhập 50 triệu/tháng vay 1,3 tỷ mua nhà, vợ chồng trẻ rơi vào bẫy nợ nần

Chia sẻ trên một diễn đàn tài chính, với tổng thu nhập khoảng 50 triệu đồng/tháng, anh Nam (32 tuổi, nhân viên IT, TP.HCM) và vợ – chị Lan (kế toán trưởng) – từng tự tin bước vào giấc mơ an cư bằng cách mua căn hộ trị giá 2,8 tỷ đồng. Họ trả trước 1,5 tỷ, vay ngân hàng 1,3 tỷ trong 20 năm, mỗi tháng trả hơn 15 triệu đồng tiền gốc và lãi. Con số này ban đầu có vẻ “trong khả năng”. Nhưng chưa đầy 2 năm sau, cuộc sống gia đình rơi vào bế tắc.

“Chúng tôi không còn dám đi du lịch, mua sắm. Mỗi lần đau ốm còn sợ hơn mất việc. Cuộc sống cứ lặp đi lặp lại: đi làm – trả nợ – ngủ – rồi lại đi làm. Có nhà không đồng nghĩa có hạnh phúc. Thà ở thuê nhưng được tự do, còn hơn sở hữu căn nhà bằng nợ nần và đánh đổi cả thanh xuân” - anh Nam chia sẻ. Cuối cùng, vợ chồng anh buộc phải bán gấp căn hộ, chấp nhận chuyển sang thuê nhà để thoát khỏi nợ nần.

Khi giấc mơ an cư biến thành gánh nặng

Anh Nam và chị Lan không phải trường hợp hiếm rơi vào vòng xoáy nợ nần khi mua nhà. Thực tế, ở các thành phố lớn, không ít gia đình trẻ từng tự tin với mức thu nhập ổn định, cho rằng chỉ cần vay ngân hàng theo gói hỗ trợ là có thể yên tâm “an cư”. Nhưng chỉ sau một vài năm, áp lực trả nợ khiến họ buộc phải bán nhà, hoặc sống trong cảnh chi tiêu thắt chặt đến ngột ngạt.

Anh Minh Tuấn (25 tuổi, Hà Nội) thẳng thắn: “Việc mua nhà ở tuổi 25 rất khó! Tôi chỉ cần một chỗ ở ổn định, sạch sẽ, tiện nghi, gần nơi làm việc là đủ. Mua nhà bây giờ vừa là chuyện xa xỉ, vừa là áp lực.” Tuấn chọn thuê để giữ sự linh hoạt, thay vì gánh khoản nợ hàng tỷ đồng.

Không ít ý kiến cho rằng thuê nhà giúp cuộc sống “dễ thở” hơn. Chị Thùy Chi (31 tuổi, TP.HCM) kể: “Từ khi ra trường đến giờ, tôi vẫn thuê. Dù có khoản tiết kiệm nhưng chi phí sinh hoạt và giá nhà cứ leo thang, khiến ước mơ mua nhà xa dần.”

Nhiều người trẻ cũng lý giải rằng thuê nhà giúp giảm áp lực tài chính, dễ dàng thay đổi chỗ ở theo nhu cầu công việc, đồng thời tránh các khoản chi phí phát sinh như sửa chữa, bảo trì hay thuế. Một số còn chọn dồn vốn vào đầu tư kinh doanh, coi đó là cách tạo dòng tiền thông minh hơn thay vì “chôn” vốn vào một nơi.

Theo Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam (Vars), hơn 60% người dưới 35 tuổi tại các đô thị lớn chọn thuê thay vì mua, do giá nhà tăng cao, thu nhập khó theo kịp. Không ít trường hợp dù đã tích góp nhiều năm, vẫn chưa đủ điều kiện để mua nhà.

Điểm chung trong hầu hết câu chuyện là sự hấp dẫn từ những gói vay mà chủ đầu tư hoặc ngân hàng đưa ra: lãi suất 0% trong 12–24 tháng đầu, hỗ trợ ân hạn gốc, cam kết trả góp nhẹ nhàng chỉ từ 8–12 triệu đồng/tháng. Ngoài ra, các gói tài chính đi kèm như “mua nhà tặng gói nội thất, miễn phí quản lý 3 năm”... cũng khiến nhiều gia đình trẻ cảm thấy dễ thở, tưởng chừng chỉ cần ký hợp đồng là đã có thể an cư.

Tuy nhiên, thực tế sau đó thường khác xa lời tư vấn. Khi hết thời gian ưu đãi, lãi suất tăng vọt, khoản trả hàng tháng có thể gấp rưỡi hoặc gấp đôi. Chưa kể các chi phí phát sinh như phí dịch vụ, bảo trì, nội thất, hay biến cố bất ngờ từ cuộc sống: mất việc, bệnh tật, sinh con… Tất cả trở thành gánh nặng chồng chất.

Nhiều gia đình trẻ sập bẫy tài chính vì quá nóng vội, quá tin vào kịch bản vay vốn “êm ái” mà chủ đầu tư vẽ ra, trong khi không lường hết biến cố, không có quỹ dự phòng. Giấc mơ an cư đôi khi biến thành chiếc "bẫy nợ", chỉ vì quá ham nhà mà quên mất sự an toàn tài chính.

Vay không sai, nhưng cần có "tấm khiên tài chính"

Các chuyên gia tài chính cho rằng, hiện tượng “mắc kẹt” vì vay mua nhà bắt nguồn từ việc thiếu kiến thức quản lý tài chính cá nhân. Một nguyên tắc cơ bản là tổng số tiền trả nợ hàng tháng không nên vượt quá 30–35% thu nhập của cả gia đình. Ngoài ra, khi quyết định vay, người mua cần chuẩn bị quỹ dự phòng tương đương ít nhất 6 tháng chi tiêu để ứng phó với biến cố bất ngờ.

Trong khi đó, nhiều người trẻ hiện nay chỉ tính toán theo con số thu nhập “đẹp” và khoản trả nợ ở thời điểm ban đầu, bỏ qua khả năng lãi suất biến động, thu nhập giảm sút hoặc chi phí sinh hoạt tăng. Hậu quả là chỉ sau một thời gian ngắn, khoản vay từ chỗ “trong tầm tay” trở thành gánh nặng khó kiểm soát.

Bà Lại Thị Thanh Nga - Cố vấn tài chính, Công ty CP Tư vấn đầu tư và Quản lý tài sản FIDT - cho rằng tỷ lệ vay là không sai, nhưng cần có “tấm khiên tài chính”. Xét về nguyên tắc, khoản vay 1,3 tỷ so với thu nhập 50 triệu đồng/tháng là hoàn toàn an toàn. Tỷ lệ trả nợ dưới 40% thu nhập là mức chấp nhận được.

Nhưng vấn đề ở đây không nằm ở con số, mà là thiếu một kế hoạch tài chính toàn vẹn ngay từ đầu: Không có quỹ dự phòng (3–6 tháng chi phí sinh hoạt bao gồm cả trả nợ gốc và lãi vay) để ứng phó khi mất thu nhập hoặc gặp biến cố; Không có bảo hiểm nhân thọ phù hợp hỗ trợ thêm cho BHYT, BHXH để khiến chỉ một cơn đau ốm cũng đủ làm cả gia đình chao đảo;

Không có kế hoạch chi tiêu hợp lý mặc dù thu nhập còn lại sau khi trả nợ vay khoảng 30-35 triệu đồng/ tháng là mức chi tiêu trung bình của một gia đình gồm 2 vợ chồng và 2 con nhỏ ở thành phố lớn, đặc biệt chưa phân bổ một phần thu nhập chỉ khoảng 5-10% riêng cho hưởng thụ khiến cuộc sống trở thành vòng xoáy “đi làm - trả nợ - ngủ”.

Bên cạnh đó, số tiền thặng dư hàng tháng chưa trả vào gốc lãi có thể dùng bổ sung quỹ dự phòng nếu chưa có, hoặc tham khảo các kênh đầu tư tốt hơn để trong vài năm tới có lợi nhuận tốt trả nợ như: Quỹ mở cổ phiếu, quỹ ETF, tích sản cổ phiếu…

Ngoài ra, theo bà Lại Thị Thanh Nga, khoản tiền thuê nhà nhà cũng là một khoản chi cố định, và sau 10 năm sẽ mất gần 1 tỷ đồng mà không để lại tài sản nào. "Không ít người hối hận vì chọn thuê nhà trong nhiều năm, bởi số tiền thuê cộng dồn gần như đủ để trả nợ mua nhà. “Nếu mua sớm và dùng tiền thuê nhà để trả nợ thì giờ có khi đã ‘thoải mái ở trong căn nhà của mình,” bà Nga nói.

Bài học cho người trẻ: Sở hữu sớm, nhưng phải đúng cách

Theo bà Nga, trong bối cảnh giá bất động sản ngày càng tăng, việc sớm sở hữu nhà khi có điều kiện phù hợp là lựa chọn đáng khuyến khích. Bởi tài sản tăng giá trị theo thời gian: mua sớm giúp bảo toàn và tích lũy tài sản.

Một khoản vay mua nhà không chỉ là gánh nặng mà còn là kỷ luật tài chính bắt buộc. Khi buộc phải trả nợ đều đặn, bạn sẽ có động lực tăng thu nhập, tìm kiếm cơ hội mới. Đây là cách nhiều người trẻ dùng “áp lực nợ” để biến thành động lực phấn đấu nỗ lực hơn trong cộng việc và sự nghiệp để gia tăng thu nhập. Bên cạnh đó có nhà đồng nghĩa có sự gắn kết và an tâm về chỗ ở lâu dài là tiền đề cho sự ổn định cuộc sống gia đình.

Sở hữu tài sản sớm là quan trọng, nhưng cân bằng mới là chìa khóa. Trước khi vay cần: chuẩn bị quỹ dự phòng, tham gia bảo hiểm phù hợp để giảm rủi ro về sức khỏe.

Khi trả nợ nên giới hạn tỷ lệ trả nợ nhỏ hơn 40% thu nhập. Đồng thời, dành 5–10% thu nhập cho hoạt động hưởng thụ (du lịch, giải trí, mua sắm nhỏ). Nhờ vậy, bạn không cảm thấy mình sống trong “ngục tù trả nợ”.Sau khi ổn định nên có kế hoạch tất toán sớm một phần khoản vay để giảm áp lực dài hạn.

Phân bổ thu nhập theo nguyên tắc 50/30/20 (nhu cầu thiết yếu/đầu tư phát triển bản thân và hưởng thụ/tích lũy đầu tư) nhưng trong khi đang có nợ vay thì tỉ lệ đầu tư để trả nợ vay có thể tăng lên 30% trong đó hưởng thụ có thể giảm xuống 5-10%.

Câu chuyện anh Nam và chị Lan không phải minh chứng “thuê tốt hơn mua” hay ngược lại. Nó là bài học rằng: Vay mua nhà không sai nếu tỉ lệ hợp lý, nhưng cần kế hoạch bảo vệ tài chính toàn diện. Ngược lại, thuê nhà không xấu, nhưng phải song hành với tiết kiệm và đầu tư.

Với người trẻ ở thành phố, bà Nga khuyến khích sở hữu sớm nếu có kế hoạch tài chính đầy đủ. "Bởi vì, tự do thực sự đến từ việc bạn có tài sản trong tay, chứ không phải chỉ từ việc không vay nợ.

Hãy nhớ: mua nhà không chỉ là quyết định an cư, mà là chiến lược tài chính cả đời. Và để nó không biến thành gánh nặng, bạn cần sự đồng hành của một kế hoạch toàn diện: quỹ dự phòng, bảo hiểm, cân bằng chi tiêu và kỷ luật trả nợ", bà Nga nói.