Trái phiếu doanh nghiệp: Thời điểm đảo chiều cho giai đoạn phát triển mới

Sau nửa đầu năm 2023 “đóng băng”, thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) đã “hạ cánh mềm” với tổng giá trị phát hành gần 310.000 tỷ đồng, tăng 22% so với năm 2022. Hoạt động phát hành TPDN hồi phục mạnh mẽ trong nửa cuối năm 2023 khi chiếm hơn 2/3 giá trị phát hành của cả năm.

Bước sang năm 2024, thị trường TPDN được dự đoán ở điểm đảo chiều cho một giai đoạn phát triển mới.

Ông Nguyễn Lý Thanh Lương - Trưởng nhóm phân tích của VIS Rating cho hay, lượng trái phiếu có rủi ro cao trong năm 2024 là 40 nghìn tỷ đồng, thấp hơn đáng kể so với năm 2023. Phần lớn trái phiếu có rủi ro cao thuộc về các doanh nghiệp liên quan đến khối Bất động sản hoặc ây dựng.

Ông Nguyễn Đình Duy (Giám đốc, Chuyên gia phân tích cao cấp – VIS Rating) cũng chỉ ra rằng có hơn 60% giá trị trái phiếu rủi ro cao trong năm 2024 đến từ các doanh nghiệp được thành lập chỉ để huy động vốn (SPEs), không có hoạt động kinh doanh, khả năng trả nợ rất yếu và có liên quan đến các nhóm doanh nghiệp đang gặp khó khăn đã chậm trả gốc/lãi.

Theo các chuyên gia của VIS Rating, “tâm lý thị trường chung cải thiện cùng với việc thực hiện các quy định chặt chẽ hơn đối với các bên tham gia thị trường sẽ hỗ trợ hoạt động phát hành trái phiếu, đẩy mạnh thanh khoản thị trường và phát triển chiều sâu của thị trường trái phiếu nội địa trong năm 2024”.

Từ tháng 1/2024, những quy định còn lại của Nghị định 65 đã có hiệu lực, bao gồm đăng ký giao dịch bắt buộc, quy định chặt chẽ hơn đối với nhà đầu tư chuyên nghiệp, và xếp hạng tín nhiệm bắt buộc.

“Dưới các quy định của Nghị định 65, các tổ chức phát hành (TCPH) trái phiếu riêng lẻ sẽ cần công bố thông tin kịp thời hơn về tình hình sử dụng vốn từ trái phiếu phát hành, tình hình thanh toán gốc lãi trái phiếu, tình hình tài chính của TCPH.

Điều này sẽ giúp tăng cường minh bạch trên thị trường trái phiếu riêng lẻ, đặc biệt là tăng cường trách nhiệm về tính pháp lý của các công bố thông tin của TCPH tới nhà đầu tư, mục đích sử dụng vốn, và nghĩa vụ thanh toán của TCPH”, các chuyên gia của VIS Rating nhận định.

Tính đến tháng 12/2023, gần 40% TPDN phát hành riêng lẻ đã thực hiện đăng ký giao dịch trên Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam (VSD). Việc đăng ký giao dịch này sẽ giúp các công bố thông tin từ TCPH được quản lý và thông tin nhà đầu tư TPDN được lưu ký tập trung dưới sự giám sát của cơ quan nhà nước, hỗ trợ giải quyết các tranh chấp pháp lý nếu có sau này giữa trái chủ và TCPH.

Xếp hạng tín nhiệm (XHTN) cũng sẽ trở thành một nguồn thông tin bổ sung quan trọng cho nhà đầu tư và các bên tham gia thị trường khi đánh giá về các doanh nghiệp chưa niêm yết cổ phiếu trên sàn, vốn thường hạn chế công bố thông tin ra bên ngoài.

Bên cạnh đó, nhu cầu phát hành để bổ sung vốn của nhóm ngân hàng và các công ty bất động sản sẽ dẫn dắt phát hành trái phiếu mới hồi phục trong năm 2024.

Đối với nhóm Ngân hàng, quy định chặt chẽ hơn về tỉ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn sẽ thúc đẩy ngân hàng phát hành trái phiếu nhiều hơn để bổ sung cơ cấu nguồn vốn dài hạn của mình.

Ngoài ra, ngân hàng hàng năm thường phát hành mới đủ để bù đắp lượng trái phiếu mua lại và đáo hạn trong năm. Do đó, theo VIS Rating, trong môi trường lãi suất thấp, ngân hàng sẽ có động lực để mua lại và phát hành trái phiếu có lãi suất hấp dẫn hơn.

Trong khi đó, với đà phục hồi từ nửa cuối năm 2023, hoạt động phát hành TPDN của các doanh nghiệp Bất động sản sẽ tiếp tục khởi sắc trong năm 2024. VIS Rating kỳ vọng nhu cầu vốn của các doanh nghiệp Bất động sản sẽ cao hơn trong năm 2024 khi các rào cản pháp lý được giảm bớt và cấp phép dự án được khôi phục trở lại, với các bộ luật bất động sản có hiệu lực kể từ năm 2024.