Ít khách sợ vay tiền nhà, nhiều ngân hàng suy giảm lợi nhuận

Theo báo cáo mới nhất của VCBS, cho vay mua nhà vốn là động lực tăng trưởng chính của tín dụng bán lẻ trong nhiều năm với tốc độ tăng trưởng cao CAGR 5 năm đạt 26%, tuy nhiên đà tăng trưởng chững lại từ năm 2023 (với mức tăng trưởng chỉ 1,1% mỗi năm) do nguồn cung từ các dự án mới thiếu hụt và mặt bằng lãi suất vẫn neo ở mức cao trong năm.

Số liệu của VCBS chỉ ra, cho vay mua nhà chưa ghi nhận nhiều tín hiệu khả quan. Theo đó, dư nợ cho vay mua nhà tính đến cuối quý I/2024 khi giảm 0,7% so với cùng kỳ năm ngoái, tương đương 12,8% trong tổng dư nợ nền kinh tế.

Ngoài ra, từ đầu năm đến nay, nhiều ngân hàng cũng ghi nhận các khoản vay mua nhà kỳ hạn trung dài hạn liên tục giảm.

Thực tế, theo nhiều chuyên gia nhận định, lãi suất cho vay mua nhà tại các ngân hàng hiện nay đang ở mức thấp nhất trong vòng 10 năm qua. Mức lãi suất trung cho vay mua nhà trung bình dao động trong khoảng từ 5 – 6%/năm trong năm đầu tiên. Sau đó, mức lãi suất thả nổi được tính bằng lãi suất cơ sở cộng với biên độ lãi suất. Chưa kể, nhiều ngân hàng cũng tung ra gói lãi suất cho vay mua nhà ưu đãi để tiếp cận thêm với nhiều khách hàng.

Tuy nhiên, mặc dù lãi suất đã thấp nhưng nhu cầu mua nhà của người dân vẫn chưa cao. Giao dịch bất động sản (nhà riêng, nhà phố và đất nền) khá trầm lắng và chỉ ghi nhận số lượng khiêm tốn trong quý II/2024. Theo khảo sát của batdongsan.com, trong quý II/2024, tỷ lệ giao dịch đất nền và nhà riêng thành công chỉ đạt lần lượt 29% và 18%.

Lý giải về điều này, đại diện batdongsan.com.vn cho rằng việc lãi suất ưu đãi trong thời gian ngắn chưa đủ để kích thích nhu cầu của người mua nhà. Người đi vay mua nhà vay trong 10 -15 thậm chí 20 năm vì vậy ưu đãi lãi suất trong 1 -2 năm đầu không chiếm tỷ trọng quá lớn trong tổng thời gian vay. Vẫn có nhiều người mua nhà phải gánh mức lãi suất thả nổi lên tới 15 – 16%/năm, ông nói.

Sự ảm đạm trong cho vay mua nhà cũng đã tác động không nhỏ lên hoạt động của các ngân hàng. Theo báo cáo phân tích về ngành ngân hàng 6 tháng đầu năm 2024 của VIS Rating, lợi nhuận của các ngân hàng tập trung vào bán lẻ có dấu hiệu suy yếu do tình hình cho vay mua nhà kém khả quan.

Cụ thể, lợi nhuận của các ngân hàng nhỏ và vừa tập trung vào bán lẻ như VIB, OCB đang có dấu hiệu giảm do tăng trưởng vay mua nhà kém khả quan, thu nhập từ đầu tư thấp hơn và chi phí dự phòng cao hơn. Đơn cử như VIB, theo báo cáo tài chính hợp nhất quý II/2024, ngân hàng này ghi nhận lợi nhuận sau thuế giảm 675 tỷ đồng, tương đương 28,6%, xuống chỉ còn 1.683 tỷ đồng. Đây là mức lãi theo quý thấp nhất kể từ quý 3/2021. Lũy kế 6 tháng đầu năm, lợi nhuận sau thuế của VIB đạt 3.684 tỷ đồng, giảm 830 tỷ đồng, tương đương 18,4% so với cùng kỳ năm trước.

Ngoài ra, các ngân hàng tập trung vào bán lẻ như VIB, VPBank, ABBank ghi nhận nợ quá hạn tăng cao từ cho vay mua nhà.

Tuy nhiên, nhìn về nửa cuối năm 2024, tăng trưởng vay mua nhà được cho là sẽ sớm khởi sắc trở lại. Trao đổi bên lề với VietnamFinance, đại diện FiinRatings kỳ vọng dư nợ cho vay kinh doanh bất động sản sẽ tăng 16 – 18% trong năm 2024. Theo ông, trong thời gian tới, tăng trưởng trong cho vay mua nhà của các ngân hàng có triển vọng hồi phục khi các vướng mắc về pháp lý dần được tháo gỡ và các bộ luật mới cũng được kỳ vọng tạo điều kiện thuận lợi hơn.

Đồng quan điểm, các chuyên gia của VCBS cũng kỳ vọng cho vay mua nhà sẽ dẫn dắt tăng trưởng tín dụng bán lẻ trong thời gian tới khi lãi suất ở mức thấp và thị trường bất động sản dần hồi phục từ nửa cuối năm 2024. Cùng với đó, nhu cầu mua nhà để ở thực vẫn ở mức cao và nguồn cung nhà ở có dấu hiệu hồi phục khả quan cũng là những tín hiệu tích cực.